 |
Numer 1(65)/2021, s. 11-20
doi: 10.37190/arc210102 |
Ewa Netczuk-Pol
Wpływ zaborcy na kształt architektury drewnianej końca XIX i początku XX w. na terenie Lubelszczyzny
Streszczenie
Celem artykułu było
przedstawienie wpływu architektury narodowej rosyjskiej na drewnianą
architekturę Lubelszczyzny powstałą na przełomie XIX i XX w.,
która charakteryzowała się dużą odrębnością. Przedmiotem pracy
było ukazanie znaczenia wzmożonej rusyfikacji, która dotykała
nie tylko sfery życia społecznego, kulturalnego, ale także architektury.
W artykule dokonano analizy zachowanej architektury
drewnianej powstałej na przełomie wieków na terenie obecnego
województwa lubelskiego. Jako materiał wyjściowy wykorzystano
dostępne materiały archiwalne oraz dokumentację stworzoną na potrzeby
wojewódzkiego konserwatora zabytków (karta ewidencji
zabytków architektury i budownictwa) oraz dokonano wizji
lokalnej w celu przygotowania dokumentacji fotograficznej stanu
aktualnego. Jako materiał porównawczy posłużyła
charakterystyczna zabudowa drewniana powstała pod koniec XIX i na
początku XX w. w Samarze w Rosji. Zabudowa ta ma dobrze udokumentowaną
historię oraz jest dobrze zbadana przez lokalnych naukowców.
Dodatkowo przetrwała do dziś w stanie prawie nienaruszonym.
Podczas badań porównano istniejącą zabudowę
drewnianej Lubelszczyzny z przełomu wieków z zabudową drewnianą
rosyjską przede wszystkim pod względem detalu i dekoracji fasady.
Pozwoliło to na zauważenie podobieństw między detalami stosowanymi w
tradycyjnym budownictwie drewnianym na terenie województwa
lubelskiego. Szczególnie jest to widoczne w detalu stolarki
okiennej – bogato dekorowane nad- i podokienniki. Jest to element
charakterystyczny tylko dla badanego okresu, co potwierdza tezę o
wpływie zaborcy na kształt architektury.
Słowa kluczowe:
zabudowa drewniana, Lubelszczyzna, rusyfikacja, przełom XIX i XX w.
