 |
Numer 2(70)/2022, s. 59-69
doi: 10.37190/arc220206 |
Magdalena Wiśniewska
Kody form przestrzennych a rewitalizacja urbanistyczna śródmieść miast historycznych. Szanse i zagrożenia
Streszczenie
Niniejszy artykuł
powstał w wyniku zainteresowania możliwościami i aktualnymi
uwarunkowaniami rewitalizacji, które mogą prowadzić do
kształtowania harmonijnej przestrzeni miejskiej, stwarzającej dla
mieszkańców pożądane warunki do życia i realizacji ich
codziennych potrzeb. Autorka zwraca w nim uwagę na wyzwania
związane z poszukiwaniem nowych, skutecznych narzędzi i metod
stosowanych w urbanistyce do transformacji historycznej przestrzeni
śródmiejskiej. Wskazuje aktualność i złożoność działań
podejmowanych na wielu poziomach, koncentrując się na rewitalizacji
urbanistycznej. Artykuł jest także próbą rozpoznania założeń
SmartCode’u – kodu form przestrzennych – i
rozważaniem możliwości jego zastosowania w warunkach lokalnych przy
uwzględnieniu kontekstu kulturowego i przestrzennego miast w Polsce.
Celem autorki jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, czy kody
form przestrzennych mogą być skutecznym narzędziem w rewitalizacji
przestrzeni miejskiej.
Refleksja nad powyższymi zagadnieniami została
oparta na analizie źródeł literaturowych i analizie
studiów przypadku wybranych założeń architektonicznych i
urbanistycznych na przestrzeni kolejnych epok i kierunków, w
zestawieniu z realizacją postulatów nawiązań do lokalnej
tradycji budowania w metodologii SmartCode’u. W tym celu odwołano
się do przesłanek podnoszonych przez urbanistów i
architektów, a przyświecających powojennej odbudowie założeń
miejskich, propagowaniu socrealizmu czy upowszechnianiu postmodernizmu,
historyzmu, retrowersji. Doprowadziło to do ukazania metodologii
SmartCode’u (uzupełnionej przez transekt oraz warsztaty charette)
jako spójnego i kompleksowego narzędzia w urbanistyce. W
artykule podniesiono, że jest ono stosowane z powodzeniem w realiach
amerykańskich, zarówno w założeniach nowo projektowanych, jak i
w transformacji już istniejących. Ze względu na znaczne różnice
kulturowe i odmienną tradycję budowania wskazano zagrożenia i obawy
związane z próbą ich bezpośredniego przełożenia i zastosowania w
rewitalizacji przestrzeni polskich miast – cechującej się
wielowiekową i złożoną historią. Podkreślono jednak, że metodologia
SmartCode’u może być cenną inspiracją do szukania odpowiednio
zmodyfikowanych rozwiązań lokalnych i punktem wyjścia dyskusji na temat
roli dziedzictwa kulturowego we współczesnych przeobrażeniach
przestrzeni miejskiej i celowości współczesnych nawiązań do form
historycznych.
Słowa kluczowe: rewitalizacja urbanistyczna, SmartCode, narzędzia planistyczne, kody form przestrzennych, retrowersja
