 |
Numer 1(31)/2012, str. 13
doi:10.5277/arc120102 |
Małgorzata Milecka
Wielkoprzestrzenne układy wodne cystersów
Streszczenie
Zakon cystersów, mający w swojej regule uprawę roli jako jedno z
głównych zajęć, wyrobił w swoim zgromadzeniu pewne stałe zasady
dotyczące wyboru terenu pod lokalizację klasztoru i sposobu jego
rozplanowania. Nieodłącznym atrybutem ich założeń była woda, w
niezwykle sprawny sposób wykorzystywana do celów
gospodarczych i przemysłowych. Cysterskie strumienie i rzeki,
których wody ujęto w kanały, młynówki i stawy, przez całe
wieki były źródłem wody koniecznej do nawadniania użytków
rolnych i ogrodów, do pracy „kunsztów
wodnych” młynów, kuźni, browarów i foluszy.
Artykuł prezentuje układy wodne na terenach
administrowanych przez dwa opactwa: Cîteaux i Mogiłę, w celu
ukazania stosowanych przez cystersów rozwiązań w zakresie
wielkoprzestrzennej gospodarki wodnej. Przekształcenia krajobrazu,
jakich dokonano na prezentowanych obszarach, i ich współczesne
skutki winny stanowić podstawę dalszych badań nad wpływem działalności
człowieka na środowisko przyrodnicze, historyczne układy i urządzenia
wodne powinny zaś być szczegółowo zbadane i objęte ochroną jako
dziedzictwo kulturowe białych mnichów.
Słowa kluczwe: opactwo cysterskie, klasztor, system wodny, walory naturalne
