 |
Numer 1(31)/2012, str. 43
doi:10.5277/arc120105 |
Elżbieta Trocka-Leszczyńska, Agnieszka Tomaszewicz
Przekształcenia urbanistyczne uzdrowiska w Lądku-Zdroju do roku 1945
Streszczenie
Lądek-Zdrój,
najstarsze kłodzkie uzdrowisko, składa się dziś z dwóch części:
zabytkowego miasta – położonego na brzegu rzeki Białej Lądeckiej
oraz uzdrowiska usytuowanego po obu stronach rzeki, o swobodnym
układzie parkowym, z miękko prowadzonymi drogami, dostosowanymi do
naturalnego ukształtowania terenu, z zabudową uzdrowiskową rozproszoną
wśród zieleni.
Lokację miejskiej części Lądka-Zdroju przeprowadzono
w II poł. XIII w. W podobnym czasie, u podnóża Wzgórza
Świętojerskiego zostały odkryte ciepłe źródła, przy
których zaczęło rozwijać się uzdrowisko. Pod koniec XVI w.
zarysował się układ funkcjonalny kąpieliska, w którym pozornie
przypadkowe rozmieszczenie budynków, dostosowane do naturalnego
ukształtowania terenu, zapewniało jego prawidłowe funkcjonowanie. Po
odkryciu kolejnych źródeł, Fryderyka i Marii, w II poł. XVII w.
założono tzw. Nowy Zdrój (późniejszy Zdrój Marii).
Kompozycja przestrzenna zabudowy kąpieliska, będąca wynikiem
zaplanowanej, jednorazowej akcji budowlanej, uchodzi za najwcześniejsze
tego typu rozwiązanie zrealizowane na Śląsku.
Do dalszego rozwoju uzdrowiska przyczynił się w
połowie XVIII w. minister Śląska, hrabia von Hoym. Był on m.in.
inicjatorem zagospodarowania obszaru między zdrojami, gdzie wybudowano
dom zdrojowy i założono park angielski. W XIX w. nadal upiększano i
rozbudowywano uzdrowisko; władze Lądka dążyły do pozyskiwania i
scalania kolejnych gruntów sąsiadujących z kąpieliskami, na
których zakładano parki i lokalizowano zabudowę willową. Obecny
układ przestrzenny uzdrowiska jest, w dużej mierze, wynikiem
reorganizacji przestrzeni wokół zdroju Marii, przeprowadzonej w
latach 30. XX w. W artykule szczegółowo przedstawiono kolejne
etapy w historii przekształceń urbanistycznych uzdrowiskowej części
Lądka-Zdroju.
Słowa kluczwe: Śląsk, Lądek-Zdrój, uzdrowisko, rozwój urbanistyczny
