 |
Numer 4(72)/2022, s. 17-25
doi: 10.37190/arc220402 |
Edwin Orsel
Rozwój konstrukcji domów w Lejdzie w XIII i XIV w.
Streszczenie
Lejda jest jednym z
największych średniowiecznych miast w Holandii. Ze względu na to, że
miasto nie doznało większych zniszczeń spowodowanych przez pożary lub
wojny, centrum zachowało wiele historycznych budowli. W artykule
omówiono rozwój konstrukcji domów lejdejskich w
XIII i XIV w. oraz jego wpływy.
Podczas badań architektonicznych prowadzonych w
ostatnich latach udokumentowano pozostałości około 150 budynków
wzniesionych do około 1400 r. Na tej podstawie oraz w połączeniu z
wynikami badań archeologicznych można nakreślić zarys rozwoju
konstrukcji domu w Lejdzie w XIII i XIV w. Dzięki wynikom badań
dendrochronologicznych możliwe jest ustalenie pochodzenia typu domu o
konstrukcji szkieletowej z murowanymi fasadami z cegły, będącego
połączeniem starszych tradycji budownictwa drewnianego i kamiennego.
Ten rodzaj domu stał się popularnym typem budynku w Lejdzie oraz poza
jej granicami do około 1600 r. Rozwój tego rodzaju zabudowy
związany jest z urbanizacją Lejdy w XIII w., wzrostem liczby jej
ludności i powstaniem cechów. Ważną rolę odgrywało
również wydawanie przez radę miejską przepisów
zapobiegających pożarom oraz wypłacanie dotacji na ten cel. O rozwoju
decydowała również dostępność materiałów budowlanych.
Według danych z badań dendrochronologicznych drewno budowlane
sprowadzano z dalekiej Westfalii lub Emsland (Niemcy). Kamień naturalny
nie był lokalnie dostępny i dlatego też musiał być sprowadzany z
daleka, z regionów Niemiec lub Belgii, aż do momentu pojawienia
się w XIII w. cegielni rozmieszczonych wzdłuż Renu, tuż za bramami
miasta Lejdy. Dzięki nowatorskiemu połączeniu ceglanych ścian i
drewnianej konstrukcji nośnej przez wyspecjalizowanych cieśli powstały
wysokiej jakości i bezpieczne pod względem pożarowym domy,
odpowiadające zapotrzebowaniu rosnącej liczby mieszkańców i
władz rodzącego się miasta.
Słowa kluczowe:
Lejda, archeologia budowli, historia budownictwa, domy średniowieczne
