Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda

Bogusław Wowrzeczka

doi:10.5277/arc140107

Streszczenie

Współczesne strategie tworzenia zrównoważonych ekosystemów miejskich stały się podstawą dla nowych koncepcji miasta, w których zaciera się różnica między funkcjami dotychczas będącymi domeną terenów wiejskich i miejskich – miasto staję się miejscem produkcji rolniczej. Taka forma przekształceń struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta stanowi nową koncepcję kontynuacji idei integracji środowiska naturalnego z miastem – XIX-wiecznej utopii miasta-ogrodu Ebenezera Howarda, której pierwowzorem była Nowa Atlantyda Francisa Bacona (XVII w.).

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

Introduction

The idea of agro-urbanism – city farms – has its roots

in modern concepts of utopian cities, the concepts which

were based on bringing the natural environment closer to

the city environment in order to create a system of an

ecological town. This concept, which originated from the

idea of garden cities by Ebenezer Howard and was then

developed by modernists at the beginning of the 20

cen-

tury (Gonzales del Castillo, Le Corbusier, Frank Lloyd

Wright, Ludwig Hilberseimer

[1]), was enriched in the

1960

by Richard Register from Berkeley in the USA. The

main purpose of the eco-city proposed by him was a ci -

vilisation reconstruction and a return to the life in har-

mony with nature. Ecological concepts of city space in

Europe were realised in the following designs: Florids-

dorf in Vienna (Michael Szyszkowitz and Karla Kowal-

ski), Jarna in the vicinity of Sztokholmu (design by Erik

As um ssen) and in the town of Alphen Vaan Dell Rijn

(design cooperation Lucien Kroll). In the eco-city, space

According to Charles Waldheim, these tendencies appear in three

unrealised designs which suggest decentralised and agrarian urban plan-

ning, i.e. Frank Lloyd Wright “Broadacre City” (1934/1935), Ludwig

Hilberseimer “New Regional Pattern” (1945/1949) and Andrea Branzi

“Agronica” (1993/1994) as well as “Territory for the New Eco nomy”

(1999). These designs considered as a whole represent a symbiosis of

agricultural production and a city. Each of these designs suggests deep

changes in the city structures – radical decentralisation and a connection

with the landscape. The city becomes a suburbia which is smoothly

transformed into the village landscape. Taking into account the modern

interest in city farming, these propositions offer attractive alternatives

for a historical model of a city [1].

2014

1(37)

DOI: 10.5277/arc140107

Bogusław Wowrzeczka*

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda

Agropolis. Part I. New Atlantis

Wprowadzenie

Idea agrourbanistyki – farm miejskich – ma swoje

korzenie we współczesnych koncepcjach miast utopii,

któ rych fundamentem jest zbliżenie środowiska natu-

ralnego i miejskiego w celu stworzenia systemu miasta

eko logicznego. Koncepcja ta, wywodząca się z idei mias-

ta-ogrodu Ebenezera Howarda, rozwinięta przez mo der-

nis tów na początku XX w. (Gonzales del Castillo, Le Cor-

busier, Frank Lloyd Wright, Ludwig Hilberseimer

[1]),

została wzbogacona w latach 60. XX w. przez Ri charda

Registera z Berkeley w USA. Głównym celem za pro po-

nowanego przez niego ecocity była odbudowa cywilizacji

i powrót do życia zgodnego z naturą. Kon cep cje ekolo-

giczne przestrzeni miejskiej w Europie zostały zreali zo-

wane w projektach: Floridsdorf w Wiedniu (Mi chael Szysz-

kowitz

i Karla Kowalski), Jarna w okolicach Sztok holmu

(projekt Erik Asumssen) oraz w miasteczku Alphen Vaan

Dell Rijn (współpraca projektowa Lucien Kroll). W ec o-

* Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of

Architecture, Wrocław University of Technology.

Charles Waldheim pisze, że tendencje te pojawiają się w trzech

niezrealizowanych projektach proponujących zdecentralizowaną, agrar-

ną urbanistykę: Frank Lloyd Wright „Broadacre City” (1934/1935),

Ludwig Hilberseimer „New Regional Pattern” (1945/1949) oraz Andrea

Branzi „Agronica” (1993/1994) i „Territory for the New Economy”

(1999). Projekty te, traktowane łącznie, przedstawiają symbiozę produk-

cji rolnej i miasta. Każdy z tych projektów proponuje głębokie zmiany

struktury miasta – radykalną decentralizację i powiązanie z krajobra-

zem. Miasto staje się suburbią płynnie przekształcającą się w krajobraz

wiejski. Biorąc pod uwagę współczesne zainteresowanie rolnictwem

miejskim, te propozycje oferują atrakcyjne alternatywy dla historycz-

nego wzorca miasta [1].

68 Bogusław Wowrzeczka

is treated in a holistic manner – as a mutually connected

ecosystem [2]. Apart from integrating workplaces, places

of residence and recreation, a search for new city space is

aimed at building autonomous complexes which are eco-

logically and socially sustainable [3].

At the beginning of the 1970

, the notion of a “mega-

city”

appeared which referred to the suburbs of Rio de

Janeiro, the so called favelas (shanty towns) – sponta-

neous city “villages” which were built in the far suburbs

of cities. In megacities the traditional forms of Green

Belts were replaced by spontaneously built large “village-

city” hybrid spheres which at present constitute a charac-

teristic feature of all big cities and shall play a significant

role in a city of the future

[5].

Agro-urbanism

The 19

and the beginning of the 20

century brought

an exuberant development of cities which was the result

of economic and social changes such as the industrial

deve lopment in cities and an increase in the number of

people who, due to occurring agrarian reforms, massively

left villages in search of jobs. Intensification of the devel-

opment as well as the increasing height of buildings

resulted in overpopulation and deterioration in sanitary

conditions of life in cities. Against this background, some

new concepts of forming the functional and spatial struc-

ture of a city appeared in urban planning. It became a pa -

ra digm

to zone a place into industrial and residential areas.

As a consequence, the intensity of developing residential

areas was reduced, whereas the role of green areas in the

development gained great significance. In a newly emerg-

ing face of urban planning, the concepts of utopian cities

played a significant role, in particular Howard’s model of

a garden city described in the book Tomorrow: a Peaceful

Path to Real Reform in 1898 and its slightly modified ver-

sion in Garden Cities of Tomorrow

published in 1902 [6].

In the 20

century modernists introduced the notion of

counterurbanisation as a new concept of a “city in the

park”

. It was characterised by a scattered residential de -

This notion was introduced by Janice Perlman PhD from

Berkeley and in this way she defined the suburbs of Rio de Janeiro – the

so called favelas [4].

The process of incorporating village areas into cities is relatively

slow and is connected with the development of industry, car and railway

transport as well as with modern systems of public transportation.

Aristotle describes a city as the aggregation of subsequent villages

incorporated into the area of a city [5].

City Garden: it was usually designed for 32 thousand inhabitants.

The unit was based on the circle plan which was divided into six identi-

cal parts by the main streets. The particular zones had their functions,

e.g. services, residential, recreational. The whole unit was surrounded

by a ring of agricultural terrains and designed around a central park

which was 900 metres in diameter where public buildings were situated.

According to the assumptions, 35 m

of public green areas fell per one

inhabitant, while about 200 m

fell to one house. On a narrow belt of the

area that surrounded residential districts, factories and warehouses

were supposed to be situated. It reflected an objection to a bedroom

character of suburbs [6].

The Athens Charter, which was published in 1933, proclaimed

that architecture is to serve man and follow humanistic values. The

city przestrzeń traktowana jest w sposób całościowy –

jako wzajemnie powiązany ekosystem [2]. Oprócz inte-

gracji miejsc pracy, zamieszkania i rekreacji poszukiwa-

nia nowej przestrzeni miejskiej zmierzają w kierunku

stwo rzenia autonomicznych kompleksów zrów no wa żo-

nych ekologicznie i społecznie [3].

Na początku lat 70. XX w. pojawiło się pojęcie „me -

gacity”

, które odnosiło się do przedmieść Rio de Janeiro,

tzw. faveli – spontanicznych „wiosek” miejskich zbudo wa-

nych na obrzeżach miasta. W megacity tradycyjne for my

pierścieni zieleni, tzw. Green Belt, zastąpiły sponta nicz-

nie zabudowane, rozległe hybrydowe strefy „wiejsko-

-miejskie”, które obecnie stanowią cechę cha rak te rys-

tyczną wszystkich wielkich miast i będą odgrywać istotną

rolę w mieście przyszłości

[5].

Agrourbanistyka

Wiek XIX i początek XX przyniosły żywiołowy roz-

wój miast, będący skutkiem zachodzących przemian

gospodarczych i społecznych: rozwoju przemysłu w mia-

stach i wzrostu liczby ludności, która z powodu dokonu-

jących się reform agrarnych masowo opuszczała wieś

w po szukiwaniu pracy. Intensyfikacja zabudowy i wzrost

jej wysokości doprowadziły do przeludnienia i pogorsze-

nia warunków sanitarnych życia w miastach. Na tym tle

w urbanistyce pojawiły się nowe koncepcje kształtowania

struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta. Paradyg-

matem stało się strefowanie na tereny przemysłowe

i miesz kaniowe. W konsekwencji intensywność zabudo-

wy terenów mieszkaniowych uległa redukcji, a rola tere-

nów zielonych w zabudowie nabrała istotnego znaczenia.

W rodzącej się nowej urbanistyce znaczącą rolę odegrały

koncepcje miast utopijnych, a zwłaszcza model miasta-

-ogrodu Howarda opisany w książce Tomorrow: a Peace-

ful Path to Real Reform z 1898 r. i nieco zmodyfikowany

w wydanej w 1902 r. Garden Cities of Tomorrow

[6].

W XX w. moderniści wprowadzili pojęcie dezurbani-

zacji jako nową koncepcję „miasta w parku”

. Charak te-

Pojęcie to wprowadziła dr Janice Perlman z Berkeley, określając

w ten sposób przedmieścia Rio de Janerio – tzw. favele [4].

Proces włączania terenów wiejskich do miast jest stosunkowo

po wolny i wiąże się z rozwojem przemysłu, transportu samochodowe-

go, kolejowego i nowoczesnych systemów komunikacji miejskiej. Arys-

to teles opisuje miasto jako agregację kolejnych wsi włączanych w ob -

szar miasta [5].

Miasto-ogród: Zazwyczaj przeznaczone było dla 32 tysięcy miesz-

kańców. Jednostka została oparta na planie koła, podzielonego głów-

nymi ulicami na sześć jednakowych części. Poszczególne strefy miały

przypisane funkcje, np.: usługowe, mieszkaniowe, rekreacyjne. Całość

była skupiona wokół centralnego parku o średnicy około 900 m,

w którym znajdowały się budynki publiczne, i otoczona wieńcem te -

renów rolniczych. Według założeń na jednego mieszkańca przypadało

35 m

zieleni publicznej, a na jeden dom około 200 m

. Na wąskim pas-

ku terenu, który otaczał dzielnice mieszkaniowe, usytuowane miały być

zakłady przemysłowe i magazyny. Odzwierciedlało to sprzeciw wobec

sypialnianego charakteru przedmieść [6].

Uchwalona w 1933 r. Karta Ateńska głosiła, że architektura ma

służyć człowiekowi, kierować się humanistycznymi wartościami. Po stu-

lat zapewnienia słońca, przestrzeni i zieleni mieszkańcom stanowił pa -

ra dygmat nowej urbanistyki. Miasta miały być zintegrowane z ota cza ją-

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 69

ve lopment which was integrated with natural city green

areas and the surrounding landscape

New ecological ideas in European urban planning

appeared at the end of the 1950

s 7

and have been continued

in designs of eco-cities based on sustainable environment

principles

[5], [9]. Modern eco-urban planning focuses

on the following three main groups of issues:

– the first one refers to designs of new urban structures

which are based on the symbiosis of a city tissue with

agricultural production: agro-towns, mega-structures –

permacultures, self-sufficient and biomimetic city com-

plexes, partially realised experimentally in the framework

of various Expo exhibitions [10];

– the second one comprises processes of revitalisation

of the existing urban tissue on the basis of sustainable

development, transformation processes consisting in,

inter alia, creating vertical nets and horizontal farms and

gardens of different scales and a diverse level of produc-

tion technology advancement;

– the third one constitutes the issues referring to the

control of spontaneous agrarian processes of cities [11] –

creating agricultural areas in cities as a result of village

people’s migration to cities (e.g. favelas, slums) and their

transformations into planned agro-urban structures.

Utopian designs of cities

which are self-sufficient in

the range of food production and energy production were

created on the basis of ecological urban planning [2], [4].

Designs of mega-structures, which constituted inde pen-

dent urban units with a diverse scale and level of technolo-

gical and functional complexity, were representative for

this trend in modern urban planning. An innovative

approach to the solution of a self-sufficiency problem is

presented by experimental designs produced within the

framework of research grants, architectural and urban

com petitions and studio designs which are discussed

below.

Architects from Arphenotype Studio designed a mega-

structure which presented a closed food-energy system –

floating permaculture. According to the design, it is a net

of floating farms – mega-structures, which deliver food to

postulate, which provided the sunlight, space and green areas, consti-

tuted a paradigm of new urban planning. Cities were to be integrated

with the surrounding landscape, safe and socially sustainable, i.e. they

were to provide everybody with access to entertainment, culture, rest

and services. Garden cities, folk parks, bathing areas and libraries were

to realise the idea of people living in harmony with nature on the one

hand, while on the other hand, they were to satisfy their needs in the

range of culture.

Bruno Taut was a remarkable representative of this trend in urban

planning at that time. He designed the following cities in green: Garten stadt

Falkenberg, Schillerpark, Britz-Hufeisensiedlung and Carl Legien [7].

They were presented at the international construction exhibitions

in Germany which were organised by Werkbund: “City of Tomorrow” in

1959, “State + Water = Golden Earth” in 1967 and PROFITOPOLIS in

1971 [8].

Masdar – a design by Foster Office + Partners, Ras al Khaimah

– a design by Rem Koolhaas, Logroño Montecorvo – a design by

MVRDV and GRAS Studio, Dongtan – a design by Arup Company,

Nature City, Keizer, Oregon – a design by WORKac Studio [9].

Concepts of cities which constitute a continuation of metabolists’

idea from the 1960

[2], [4].

ryzowała się ona rozproszoną zabudową mieszkaniową

zintegrowaną z naturalną zielenią miejską i otaczającym

krajobrazem

Nowe idee ekologiczne w urbanistyce europejskiej

pojawiły się pod koniec lat 50. XX w.

i są kontynuowane

w projektach ekomiast opartych na zasadach środowiska

zrównoważonego

[5], [9]. Współczesna ekourbanistyka

skupia się na trzech głównych grupach zagadnień:

– pierwsza dotyczy projektowania nowych struktur

urbanistycznych opartych na symbiozie tkanki miejskiej

z pro dukcją rolniczą: agromiasta, megastruktury – perma-

kultury, zespoły miejskie samowystarczalne i biomime-

tycz ne, częściowo realizowane eksperymentalnie w ra -

mach różnych wystaw Expo [10];

– druga grupa obejmuje procesy rewitalizacji ist nie-

jącej tkanki urbanistycznej w oparciu o zasady zrówno-

ważonego rozwoju, procesy przekształceń polegające

między innymi na tworzeniu sieci wertykalnych i hory-

zontalnych farm i ogrodów o różnej skali i zróżnicowa-

nym stopniu zaawansowania technologii produkcji;

– trzeci nurt to zagadnienia dotyczące kontrolowania

spontanicznych procesów

agraryzacji miast [11] – tworze-

nia terenów rolniczych w miastach w wyniku migracji

ludności wiejskiej do miast (np. favele, slumsy) oraz ich

przekształcania w planowe struktury agrourbanistyczne.

Na bazie urbanistyki ekologicznej powstały projekty

uto pijne miast

samowystarczalnych w zakresie produkcji

żywności i produkcji energii [2], [4]. Reprezentatywne

dla tego kierunku współczesnej urbanistyki są projekty

me gastruktur stanowiących niezależne jednostki urba -

nistyczne o zróżnicowanej skali oraz stopniu złożoności

funkcjonalnej i technologicznej. Nowatorskie podejście

do rozwiązywania problemu samowystarczalności pre-

zentują omówione poniżej eksperymentalne projekty opra-

co wane w ramach grantów badawczych, konkursów ar -

chi tektoniczno-urbanistycznych i projektów studialnych.

Architekci z pracowni Arphenotype zaprojektowali

megastrukturę, która tworzy zamknięty system żywnoś-

ciowo-energetyczny – permakulturę pływającą. Według

projektu to sieć pływających farm – megastruktur, które

zaopatrują w żywność miasta w Europie [12]. Mimo futu-

rystycznego kształtu propozycja ma swoje realne prze-

cym krajobrazem naturalnym, bezpieczne i społecznie zrównoważone:

zapewniać wszystkim dostęp do rozrywki, kultury, wypoczynku i usług.

Miasta-ogrody, parki ludowe, kąpieliska, biblioteki miały z jednej stro-

ny realizować ideę życia ludzi w zgodzie z naturą, z drugiej zaś spełniać

ich potrzeby w zakresie kultury.

Wybitnym przedstawicielem tego nurtu w ówczesnej urbanistyce

był Bruno Taut. Zaprojektował on miasta w zieleni: Gartenstadt Fal ken-

berg, Schillerpark, Britz-Hufeisensiedlung i Carl Legien [7].

Były prezentowane na międzynarodowych wystawach budow-

lanych w Niemczech organizowanych przez Werkbund: „Miasto Jutra”

z 1959 r., „Kraj + Woda = Złota Ziemia” z 1967 r. i PROFITOPOLIS

z 1971 [8].

Masdar – projekt biura Foster + Partners, Ras al Khaimah – pro-

jekt Rema Koolhaasa, Logroño Montecorvo – projekt pracowni

MVRDV i GRAS, Dongtan – projekt firmy Arup, Nature City, Keizer,

Oregon – projekt pracowni WORKac [9].

Koncepcje miast stanowiące kontynuację idei metabolistów z lat

60. XX w. [2], [4].

70 Bogusław Wowrzeczka

cities in Europe [12]. Apart from its futuristic shape, this

design has its practical premises, i.e. nowadays, the pro-

duced food before it reaches the consumer, covers a dis-

tance of about 1000 km, which results in fuel consump-

tion and air pollution with carbon dioxide. Therefore, it is

quite reasonable to develop a self-sufficient urban system

in which inhabitants shall have direct access to the pro-

duced food. The system, which was offered by Dutch

architects, significantly lowers fresh water consumption

in agriculture – at present, it is at a level of 70% of overall

water consumption (Fig. 1).

A crucial event in promoting a symbiosis of agricul-

tural production with a city is the research initiative com-

bined with a competition and an exhibition of designs

called “Carrot City”. The proposals of “Carrot City”

pre sent a wide range of modern design concepts referring

to the issues of agricultural production as a territorial

domain of a city [13], [15].

At “Carrot City” exhibition a novel and at the same

time controversial design by MVRDV Architectural

Studio named “Pig City” was presented [16]. The design

was produced in 2001 and extensively discussed in the

Ne ther lands.

“Pig City” consists of 76 towers, each of which is circa

190 meters in height

. Animals are raised on an area of

87 m

but they have additional balconies with animal

runs. Slaughterhouses are on the first floor where pigs are

transported by means of goods lifts. The service is fully

automatic and does not require involving people. Addi-

tionally, small fish farms for the needs of inhabitants were

de signed on the roofs of high-rises. Moreover, in each

tower there is a waste recycling plant and a biogas con-

tainer to meet the electric energy needs of the city. In

order to lower costs of transport, 44 towers were situated

in harbour zones of the western Netherlands, whereas the

other ones were located all over the country and surround-

ed with agricultural areas. “Pig City” offers solutions to

problems of massive pig rearing, i.e. centralisation allows

saving time, money and first of all farmlands in the Ne -

ther lands (Fig. 2).

A design called “Plug Out”, which is located in the

area of Lower Manhattan in New York, is a vertical farm

design in the existing urban surroundings. A building in

the form of a multifunctional mega-structure is not only

a city farm but also an important element of the ecological

infrastructure of the whole city and its “urban dialysis”.

The tower constitutes a recycling and energy production

plant. Rainwater is used in toilets, in the laundry and fish

farms. Greywater is purified and reused to irrigate hydro-

ponic crops (Fig. 3).

The initiative of “Carrot City” is aimed at popularising the idea

and knowledge about the best practices in the city agriculture. Con-

sequently, a newly set up website contains a comprehensive repository

of “Carrot City” initiative and is to serve as a research tool for everyone

who is interested in connections between city designing and food pro-

duction in modern cities [13], [14].

“Pig City” is a conventional name because it refers to a complex

of tower structures located in the whole territory of the Netherlands and

connected with one another in a spatial and economic network.

słanki: obecnie wyprodukowana żywność, zanim trafi do

konsumenta, przemierza średnio około 1000 km, co skut-

kuje zużyciem paliwa i zanieczyszczeniem powietrza

dwutlenkiem węgla. Logiczne zatem jest stworzenie sa -

mo wystarczalnego systemu urbanistycznego, w którym

mieszkańcy mają bezpośredni dostęp do produkowanej

żywności. System proponowany przez holenderskich

projektantów zmniejsza znacząco zużycie słodkiej wody

w rolnictwie – obecnie kształtuje się ono na poziomie

70% ogólnego zużycia wody (il. 1).

Istotnym wydarzeniem promowania symbiozy produk-

cji rolnej z miastem jest inicjatywa badawcza połączona

z konkursem i wystawą projektów pod nazwą „Carrot

City”. Propozycje „Carrot City”

przedstawiają szerokie

spektrum współczesnych koncepcji projektowych odno-

szących się do zagadnienia produkcji rolnej jako domeny

terytorialnej miasta [13], [15].

Na wystawie „Carrot City” prezentowany był nowa-

torski i zarazem kontrowersyjny projekt pod nazwą „Pig

City” – „Miasto Świń”, duńskiej pracowni architekto-

nicznej MVRDV [16]. Projekt powstał w 2001 r. i był

szeroko dy skutowany w Holandii.

„Miasto Świń” to 76 wież, każda około 190 m wy so-

koś ci

. Zwierzęta są hodowane na powierzchni 87 m

ale mają dodatkowo balkony z wybiegiem. Ubojnie znaj-

dują się na pierwszym piętrze, gdzie świnie są trans-

portowa ne windami towarowymi. Obsługa jest w pełni

zauto ma ty zowana i nie wymaga angażowania ludzi. Na

dachach wieżowców zaprojektowano dodatkowo małe

hodowle ryb na potrzeby mieszkańców. Ponadto w każdej

wieży istnieje zakład recyklingu odpadów oraz zbiornik

bio gazu do zaspokojenia potrzeb miasta w energię elek-

tryczną. Aby zmniejszyć koszty transportu, 44 wieże zlo-

ka li zo wano w strefach portowych zachodniej Holan dii,

a po zo s tałe w pobliżu innych miast wewnątrz kraju, oto-

czo nych terenami rolniczymi. „Pig City” proponuje roz-

wią zanie problemów masowej hodowli trzody chlewnej:

centrali za cja pozwala zaoszczędzić czas, pieniądze,

a prze de wszystkim grunty rolne w Holandii (il. 2).

Projektem farmy wertykalnej w istniejącym otoczeniu

urbanistycznym jest projekt o nazwie „Plug Out”, zloka-

lizowany na obszarze Dolnego Manhattanu w Nowym

Jorku. Budynek w formie wielofunkcyjnej megastruktury

jest nie tylko farmą miejską, ale również ważnym ele-

mentem infrastruktury ekologicznej całego miasta, jego

„urbanistycznej dializy”. Wieża stanowi fabrykę recyklin-

gu i produkcji energii. Woda deszczowa jest wyko rzys-

tywana do toalet, w pralni i w hodowli ryb. Szara woda

jest oczyszczana i ponownie wprowadzana do obiegu do

na wad nia nia upraw hydroponicznych (il. 3).

Inicjatywa „Carrot City” ma na celu rozpowszechnianie idei

i wie dzy o najlepszych praktykach w miejskim rolnictwie. W związku

z tym założona strona internetowa zawiera obszerne repozytorium ini-

cja tywy „Carrot City” i ma służyć jako narzędzie badawcze dla każ de-

go, kto interesuje się powiązaniami między projektowaniem miasta

i produkcją żywności we współczesnych miastach [13], [14].

„Miasto Świń” jest określeniem umownym, ponieważ odnosi się

do zbioru struktur wieżowych zlokalizowanych na całym terytorium

Ho landii i połączonych ze sobą w sieć przestrzenno-gospodarczą.

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 71

Il. 1. „Floating Permaculture” pracowni Arphenotype to żywy organizm, autonomiczny system urbanistyczny,

w skali lokalnej, krajowej i międzynarodowej [12]

Fig. 1. “Floating Permaculture” by Arphenotype Studio is a living organism, an autonomous urban system, on a local, national and international scale [12]

Il. 2. „Pig City”, projekt pracowni MVRDV, to wertykalne farmy zaspokajające potrzeby produkcji mięsa dla całej Holandii i na eksport [16]

Fig. 2. “Pig City”, a design by MVRDV Studio presents vertical farms that meet the meat production needs for the whole of Netherlands and for export [16]

In 2012 MVRDV on the basis of previous designs

prepared a concept of land development for the interna-

tional garden exhibition Floriade which is going to take

place in Almere in the Netherlands in 2022. Instead of

creating contemporary Expo areas, MVRDV designed an

“ideal city” which will be a green extension of the Almere

centre in the future. Using the previous research conduc-

ted in designs of Almere Oosterwold

and Almere 2030

Master Plan, MVRDV proposed a garden tapestry on the

plan of squares on an area of 45 hectares. Each square-

block will have different plants. The new green urban

complex is supposed to be a place which produces food

These are urban designs of the spatial development of Almere [18].

In the design of Almere Oosterworld, MVRDV prepared a revo-

lutionary strategy of the city development due to the use of city agricul-

ture. More than 50% of the area of the designed city part were to be

covered by city farms producing food for the city. Formally, the design

refers to a square form which was applied in ideal city concepts. The

design on an area of 43 km

provides, among other things, 15 000 flats,

26 000 workplaces, 135 hectares for companies, 200 000 m

for offices,

400 hectares of a new landscape park. Almere – Floriade refers to this

design

[18]

W 2012 r. MVRDV na bazie wcześniejszych projek-

tów

przygotowała koncepcję zagospodarowania terenu

dla międzynarodowej wystawy ogrodniczej Floriade, któ-

ra odbędzie się w Almere w Holandii w 2022 r. Zamiast

tworzyć tymczasowe tereny Expo, MVRDV zapro jek to-

wało „idealne miasto”, które w przyszłości będzie zielo-

nym rozszerzeniem centrum Almere. Opierając się na

wcześ niejszych badaniach w projektach Almere Ooster-

wold

i Almere 2030 Master Plan, MVRDV zapropo no-

wało na powierzchni 45 ha gobelin ogrodów na planie

kwa dratów. Każdy kwadrat-blok będzie poświęcony in -

nej roślinności. Nowy zielony zespół urbanistyczny ma

Są to projekty urbanistyczne rozwoju przestrzennego Almere [18].

W projekcie Almere Oosterworld MVRDV przygotowała re wo-

lucyjną strategię rozwoju miasta dzięki wykorzystaniu rolnictwa miej -

skiego. Przeszło 50% powierzchni projektowanej części miasta prze-

znaczo no na farmy miejskie produkujące na jego potrzeby. Projekt pod

wzglę dem formalnym nawiązuje do stosowanej w koncepcjach miast

idealnych formy kwadratu. Projekt na powierzchni 43 km

przewiduje

m.in. 15 000 mieszkań, 26 000 miejsc pracy, 135 ha dla firm, 200 000 m

biur, 400 ha nowego parku krajobrazu. Do tego projektu na wiązuje pro-

jekt Almere – Floriade

[18]

72 Bogusław Wowrzeczka

and energy and reflects possibilities of enriching the city

environment on the basis of the symbiosis between man

and nature

(Fig. 4).

“Autonomous City” is a design of a self-sufficient city

on the desert in Arizona. It assumes that the central part in

the city structure is occupied by farms which produce

food for inhabitants and that all wastes that are produced

in the city are utilised and at the same time energy is

obtained from them [19]. A significant element of the city

functioning is the principle of balance between simple

and advanced technologies and this principle is imple-

mented on all scales of the design, i.e. the city as a whole,

the city complex, a building with the application of pas-

sive and active systems that cooperate with one another.

A number of autonomous cities can form a federation and

in this way replace the existing inefficient city structures.

The design is one of the possible scenarios of the city struc-

ture development in the future and it is very interesting

because it offers the location of a city in an extreme envi-

ronment by adapting solutions to the changing climate con-

ditions during the year. Formally, it constitutes a continua-

tion of the central form of a garden city by Howard (Fig. 5).

WORKac Architectural Studio at the exhibition

MOMA in New York – “Foreclosed: Rehousing the Ame-

rican Dream”

presented a new idea of the American sub-

urbia as a continuation of Howard’s garden city idea.

“Nature City” design in Salem Keizer in Oregon in the

USA constitutes a combination of the city development

“Cité Idéale” program comprises: a viewing tower, a green exhibi-

tion with residential houses (22 000 m

/115 houses), a hotel (30 000 m

a university (10 000 m

), a conference centre (12 000 m

), various Expo

pavilions (25 000 m

), intelligent green houses (4000 m

), a nursing

home (3000 m

), Expo square, a marina, a forest, an amphitheatre,

a cam ping site and other facilities (25 000 m

)

[18]

The exhibition took place in New York in May 2011 [8].

być miejscem, które produkuje żywność i energię oraz od -

zwierciedla możliwości wzbogacenia środowiska miejs-

kiego w oparciu o symbiozę człowieka z naturą

(il. 4).

„Autonomous City” jest projektem samowystarczal-

nego miasta zrealizowanego na pustyni w Arizonie. Za -

kła da, że centralne miejsce w strukturze miasta zajmują

te reny farm produkujące na potrzeby mieszkańców oraz

że następuje całkowita utylizacja odpadów wytwarza-

nych w mieście przy równoczesnym pozyskiwaniu z ich

uty lizacji energii [19]. Istotnym elementem funkcjo no-

wania miasta jest zasada równowagi między prostą i za -

awansowaną technologią oraz wprowadzanie tej zasady

we wszystkich skalach projektu: miasta jako całości,

zespołu miejskiego, budynku przy zastosowaniu syste-

mów pasywnych i aktywnych współpracujących ze sobą.

Szereg miast autonomicznych może tworzyć federację,

zastępując istniejące niewydolne struktury miejskie. Pro-

jekt jest jednym z możliwych scenariuszy rozwoju struk-

tur miejskich w przyszłości interesującym dlatego, że

pro ponuje lokalizację miasta w środowisku ekstremal-

nym przy dostosowaniu rozwiązań do zmieniających się

w ciągu roku warunków klimatycznych. Pod względem

formalnym stanowi kontynuację centralnej formy miasta-

-ogrodu Howarda (il. 5).

Pracownia projektowa WORKac na wystawie MOMA

w Nowym Jorku – „Foreclosed: Rehousing the American

Dream”

przedstawiła nową ideę amerykańskich subur-

biów jako kontynuację idei miasta-ogrodu Howarda.

Program „Cité Idéale” obejmuje: wieżę widokową, wystawę zie-

le ni z domami mieszkalnymi (22 000 m

/115 domów), hotel (30 000 m

uniwersytet (10 000 m

), centrum konferencyjne (12 000 m

), różne

pawilony Expo (25 000 m

), inteligentne zielone domy (4000 m

), dom

opieki (3000 m

), plac Expo, marinę, las, amfiteatr, camping i inne

obiekty (25 000 m

)

[18]

Wystawa odbyła się w maju 2011 r. w Nowym Jorku [8].

Il. 3. „Plug Out” – koncepcja samowystarczalnego ekologicznego

budynku na Manhattanie [17]

Fig. 3. “Plug Out” – a concept of the ecological self-sufficient building

in Manhattan [17]

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 73

with green areas and gardens which are at the same time

agricultural production facilities. The complex which is

22.5 hectares in area is supposed to have 13 000 inhabitants

and provide them with direct access to gardens and or -

chards. An increase in the development intensity is an attempt

to oppose the tradition of low suburban development and

at the same time to protect agricultural areas (Fig. 6).

A research design of a tourist eco-city in Syracuse in

Sicily, which was produced by AION Studio, represents

a biomimetic trend. Biotic corridors constitute a natural

infrastructure which makes it possible to renew the vege-

tation cover in the destroyed landscape park along the

coast. This design extrapolates an architectural model of

biotic corridors into artificial biotic corridors which inte-

grate natural methods of the environment revitalisation

with human activity

(Fig. 7).

Sustainable strategies of revitalisation of degraded city

areas take into account possibilities of introducing pro-

Processes of sewage treatment for cultivation are used in these

methods. See: [20], [21].

Projekt „Nature City” („Miasto Natura”) w miejscowości

Salem Keizer w stanie Oregon (USA) jest połączeniem

zabudowy miejskiej z terenami zielonymi i ogrodami bę -

dącymi również zapleczem produkcji rolniczej. Zespół

o po wierzchni 22,5 ha ma pomieścić 13 000 mieszkańców,

zapewniając im bezpośredni dostęp do ogrodów i sadów.

Zwiększenie intensywności zabudowy jest próbą przeciw-

stawienia się tradycji niskiej zabudowy suburbiów i tym

samym ochrony terenów rolniczych (il. 6).

Projekt badawczy ekomiasteczka turystycznego w Sy -

rakuzach na Sycylii wykonany w pracowni AION re pre-

zentuje nurt biomimetyczny. Biotyczne korytarze stano-

wią naturalną infrastrukturę, która umożliwia odnowę

szaty roślinnej w zniszczonym parku krajobrazowym

wzdłuż pasa brzegowego. Projekt ekstrapoluje architek-

toniczny model biotycznych korytarzy w sztuczne bio-

tyczne korytarze integrujące naturalne metody rewita-

lizacji środowiska z działalnością człowieka

(il. 7).

W metodach tych wykorzystuje się procesy oczyszczania ście-

ków do hodowli szaty roślinnej. Za: [20], [21].

Il. 4. Almere – koncepcja międzynarodowej wystawy ogrodniczej w Floriade w 2022 r.

Rajski Ogród na planie zbliżonym do kwadratu w projekcie pracowni MVRDV [18]

Fig. 4. Almere – a concept of the international garden exhibition in Floriade in 2022.

Paradise Garden on the plan similar to a square in the design by MVRDV Studio [18]

Il. 5. Projekt Miasta Autonomicznego („Autonomous City”) – samowystarczalna jednostka urbanistyczna z farmami w części centralnej [19]

Fig. 5. “Autonomous City” design – a self-sufficient urban unit with farms in the central part [19]

74 Bogusław Wowrzeczka

duction farms. Realisations of these designs are in the

phase of experiments, i.e. testing production technologies

in terms of cost-effectiveness and their impact on the

environment.

Improving the relationships between a city and a vil-

lage in the form of the so called city villages constitutes

a crucial assumption in revitalisation of degraded and

post-industrial areas as well as slums and favelas in mega-

cities, which appeal to the sense of kinship between in ha-

bitants and the agrarian society.

“Urban Farm Urban Barn” design for Bangkok (Thai-

land) with its 20 million inhabitants is connected with cre-

ating integrated nets of farmlands in the territory of the

existing city, which are supposed to provide the inhabitants

Zrównoważone strategie rewitalizacji zdegradowanych

terenów miejskich uwzględniają możliwości wprowadzania

farm produkcyjnych. Realizacje tych projektów są w fazie

eks perymentów: testowania technologii produkcji pod ką -

tem ekonomicznej opłacalności i wpływu na środowisko.

Przywrócenie więzi miasta ze wsią w formie tzw. wio-

sek miejskich stanowi istotne założenie rewitalizacji te -

renów zdegradowanych, poprzemysłowych oraz slumsów

i faveli w megamiastach, odwołujące się do poczucia

wię zi mieszkańców ze społeczeństwem agrarnym.

Projekt „Urban Farm Urban Barn” dla liczącego 20 mln

mieszkańców Bangkoku (Tajlandia) zakłada stworzenie

na terenie istniejącego miasta zintegrowanej sieci terenów

uprawnych, które mają zapewnić większe możliwości za -

Il. 6. „Nature City”. Jedna z prób kontynuacji idei miasta-ogrodu w XXI w. – „amerykański sen o mieście” [8]

Fig. 6. “Nature City”. One of the attempts to continue the idea of garden city in the 21

century – “American City Dream” [8]

Il. 7. Artificial Biotic Corridors,

eko-miasteczko turystyczne,

Syrakuzy, Włochy, 2005.

Widok z lotu ptaka. Projekt:

AION, Aleksandra Jaeschke

i Andrea Di Stefano [21]

Fig. 7. Artificial Biotic Corridors,

eco-tourist town Syracuse, Italy,

in 2005. Aerial view. Project:

AION, Aleksandra Jaeschke

and Andrea Di Stefano [21]

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 75

with greater possibilities of fresh food supplies and the

more efficient distribution through sales centres located in

the immediate neighbourhood. A model design of a city

farm and a sales centre of village and city agricultural prod-

ucts was situated in the territory of a former textile factory.

On the plot which is 1.4 hectares in area, a production farm

which meets the needs of the eco-centre was situated. The

adapted structures fulfil the gastronomic, commercial and

production functions and constitute an element of the nets

which are planned for the whole metropolis of city farms.

Basically, a prototype net of city farms is to restore self-

sufficiency and balance between consumption and food

production in the metropolitan area [22]. Enterprises of

this type constitute a specific continuation of agrarian cul-

ture in the territory of cities and are strongly supported by

people who mostly come from village areas [22] (Fig. 8).

opatrzenia ludności w świeżą żywność oraz sprawniejszą

dystrybucję poprzez centra sprzedaży zlokalizowane

w bez pośrednim sąsiedztwie. Modelowy projekt farmy

miejskiej i centrum sprzedaży produktów rolnych wiejsko-

miejskich usytuowano na terenie dawnej fabryki włó-

kien niczej. Na działce o powierzchni 1,4 ha zlokalizo wa-

no gospodarstwo produkujące na potrzeby ekocentrum.

Ada ptowane obiekty pełnią funkcje gastronomicz ne, hand-

lowe

i produkcyjne, stanowiąc element sieci plano wanych

dla całej metropolii farm miejskich. Prototypowa sieć

farm miejskich ma w założeniu przywracać sa mo wy star-

czalność i równowagę między konsumpcją a pro dukcją

żywności na obszarze metropolitalnym [22]. Tego typu

przedsięwzięcia stanowią swoistą kontynuację kultury ag -

rarnej na terenie miast i mają duże poparcie ludności wy -

wodzącej się w dużej części z terenów wiejskich [22] (il. 8).

Il. 8. Bangkok – koncepcja lokalizacji farm miejskich na terenach poprzemysłowych. Projekt firmy Isavaret Tamonut, TTH Trading Co., Ltd z Tajlandii [22]

Fig. 8. Bangkok – a location concept of city farms in the post-industrial areas. Design by Isavaret Tamonut, TTH Trading Co., Ltd from Thailand [22]

Projekty przekształceń miast w celu równoważenia

relacji między środowiskiem naturalnym i zabudo wa nym

polegają w większości na koncepcjach wy pełniania

niezagospodarowanych i zdegradowanych terenów far-

mami miejskimi. Koncepcja miast o nazwie CPULs

dą żąca do zmiany ich wyglądu na zdecydowanie natura-

listyczny, zakłada tworzenie sieci farm produkcyjnych na

terenach istniejącej zieleni miejskiej oraz w miejscach

wolnych od zabudowy i zdegradowanych. Powstające na

tych terenach farmy są formalnie i programowo podobne

do ogrodów miejskich [23]. Architekci Bohn & Viljoen

zaproponowali tego typu innowacyjne roz wią zanie –

sieci farm połączonych ze sobą zielonymi korytarzami –

na terenach Hawany, Londynu i Middles brough (il. 9).

Charakterystycznym przykładem układu korytarzowe-

go farm miejskich jest projekt dla Toronto o nazwie „Feed

Toronto: Growing the Hydrofields”

. Bazuje on na za ło-

CPULs – Continous Productive Urban Landscape (Ciągłe Pro-

duk cyjne Krajobrazy Miejskie) [23].

Projekt konkursowy „Feed Toronto: Growing the Hydrofields”

wykonany w 2010 r. przez zespół: Drew Adams, Fadi Masoud, Karen

May, Denise Pinto and Jameson Skaife [24].

Designs of transforming cities in order to balance the

relations between the natural and the developed environ-

ment consist mainly in concepts of fulfilling undeveloped

and degraded areas with city farms. The concept of cities

called CPULs

, which seeks to change their appearance

to a naturalistic one, assumes establishing production

farm nets in the territories of the existing city green areas

and in the places free of developments and in degraded

areas. Farms, which are set up in these areas, are formally

similar to city gardens and they follow their programme

[23]. Architects Bohn & Viljoen proposed an innovative

solution of this type – nets of farms connected with one

another by means of green corridors – in the areas of

Havana, London and Middlesbrough (Fig. 9).

“Feed Toronto: Growing the Hydrofields”

design for

Toronto is a characteristic example of a corridor system of

city farms. It is based on the assumption that the city

farming should be realised first of all in the public green

CPULs – Continuous Productive Urban Landscape [23].

Competition design “Feed Toronto: Growing the Hydrofields”

was produced in 2010 by Drew Adams, Fadi Masoud, Karen May,

Denise Pinto and Jameson Skaife [24].

76 Bogusław Wowrzeczka

areas in the form of “corridors of agricultural produc-

tion”. A corridor system has an open character with a pos-

sibility to add new elements and then expand them. It is

a flexible solution which allows the adaptation to chang-

ing needs of inhabitants (Fig. 10).

In an area of 3200 hectares there are plans to build

“hydro corridors” which are differentiated in terms of

types of crops and which adapt to the needs of the deve-

lopment situated along the corridors. In this design typo-

logy of farms is subordinate to functional zones through

which corridors run: residential areas farms, farms in

school and university areas, farms in industrial and ware-

house areas as well as crossings with the transport infra-

structure [24].

A radical design of redeveloping the historical centre

peripheries of Milano proposes a self-sufficient city com-

żeniu, że miejskie rolnictwo powinno być reali zo wane

przede wszystkim na terenach zieleni publicznej w formie

„korytarzy produkcji rolniczej”. Układ korytarzowy ma

charakter otwarty z możliwością dodawania nowych ele-

mentów i ich powiększania. Jest to rozwiązanie elastycz-

ne pozwalające na dostosowanie się do zmie nia jących

potrzeb mieszkańców (il. 10).

Na powierzchni 3200 ha przewidziano „korytarze

wod ne” zróżnicowane pod względem rodzaju upraw

i do stosowujące się do potrzeb biegnącej wzdłuż zabu-

dowy. Typologia farm jest w tym projekcie podporząd-

kowana strefom funkcjonalnym, przez które przecho -

dzą koryta rze: farmy terenów mieszkaniowych, terenów

szkół i uczel ni, farmy w strefach przemysłowych, ma -

gazyno wych, i skrzyżowań z infrastrukturą trans porto-

wą [24].

Il. 9. Middlesbrough – koncepcja wprowadzenia farm miejskich na tereny wolne od zabudowy oraz tereny poprzemysłowe [23]

Fig. 9. Middlesbrough – a concept of introducing city farms into the areas free of developments and also into post-industrial terrains [23]

Il. 10. Projekt „Feed Toronto” – korytarze farm w strukturze miasta i przykładowe typy horyzontalnych farm miejskich:

farma zintegrowana z zabudową mieszkalną, ze szkołą, z supermarketem i z terenem przemysłowym [24]

Fig. 10. “Feed Toronto” Design – corridors of farms in the city structure and exemplary types of horizontal city farms:

a farm integrated with a residential development, school, supermarket and industrial area [24]

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 77

plex with city farms which constitute the basic source of

agricultural products [14]. On the one hand, the structure,

which is situated in the peripheries of the historical cen-

tre, is to be a self-sufficient residential and production

unit, while on the other hand, it is to be integrated spa-

tially with the tissue of the existing centre and in accor-

dance with the programme by offering mainly green areas

of recreation and crops. In this way, it supplements the

missing park areas in the centre (Fig. 11).

Agricultural areas were situated on the slope elevated

over the existing terrain and curved to the south. At the

foot of the slope a residential and service development for

25 000 people was located. The patchwork of plants is

based on the principle of using ideal places for each spe-

cies in relation to the sun exposition conditions and water

retention. The plants, which vegetate well in dry soil con-

ditions, grow on a higher place of the curved surface of

the area, whereas the plants which need moister soil grow

in the lower area [24]. The mega-structure design should

be considered difficult in terms of its realisation and the

one which requires considerable financial expenditures.

Transformation designs of favelas development focus

on propositions of taking advantage of roofs for cultivat-

ing crops, i.e. the areas of favelas are situated on steep

slopes, which provides the possibility to use a terrace

form of cultivation.

The design “Favela Farm” in Rio de Janeiro (Brazil)

by Oliver Leech assumes creating terrace production gar-

dens on slopes and roofs of buildings [25]. The obtained

products would be supplied to the inhabitants of favelas

and also for sale. Due to low initial costs, this concept

stands a chance of success and it may constitute a signifi-

cant supplementation of supplying favelas with agricul-

tural products (Fig. 12) [25].

A rapid growth of population in the Nile Delta, in

particular around Cairo and Alexandria (Egypt), forces

Radykalny projekt rewitalizacji obrzeża historycznego

centrum Mediolanu przewiduje stworzenie samowystar-

czalnego zespołu miejskiego z farmami miejskimi stano-

wiącymi podstawowe źródło zaopatrzenia w produkty

rol nicze [14]. Struktura usytuowana na obrzeżach hi sto-

rycz nego centrum ma stanowić z jednej strony samo wy-

starczalną jednostkę mieszkalno-produkcyjną, z drugiej

zaś integrować się programowo i przestrzennie z tkan ką

istniejącego centrum, oferując głównie zielone te reny rek-

reacji i upraw. Tym samym uzupełnia brakujące w cen-

trum tereny parkowe (il. 11).

Tereny rolnicze zostały umiejscowione na podniesio-

nym ponad teren istniejący i wygiętym w kierunku po -

łudnio wym stoku. Pod stokiem usytuowano zabudowę

mieszkalno-usługową dla 25 000 osób. Patchwork hodo-

wanych roślin jest oparty na zasadzie wykorzystywania

idealnych miejsc dla każdego gatunku, w odniesieniu do

wa runków ekspozycji słonecznej oraz retencji wody. Roś

liny, które dobrze wegetują w suchych warunkach gle -

bowych, są położone wyżej na wygiętej powierzchni

renu, podczas gdy te, które potrzebują bardziej wil got-

ne go podłoża, znajdują się w dolnym obszarze [14]. Pro-

jekt megastruktury należy uznać za trudny do realizacji

i wy magający sporych nakładów finansowych.

Projekty przekształceń zabudowy faveli koncentrują się

na propozycjach zagospodarowania dachów pod uprawy:

tereny faveli są zlokalizowane na stromych zbo czach, co

daje możliwość korzystania z formy tarasowej upraw.

Projekt Olivera Leecha „Favela Farm” w Rio de Janerio

(Brazylia) zakłada tworzenie tarasowych ogrodów pro-

duk cyjnych na zboczach oraz dachach budynków [25].

Otrzy mywane z nich surowce przeznaczone byłyby dla

mie szkańców faveli oraz na sprzedaż. Koncepcja ze wzglę-

du na niskie koszty początkowe ma szanse reali zacji

i może stanowić istotne uzupełnienie zaopatrzenia faveli

w produkty rolne (il. 12) [25].

Il. 11. Projekt Milano Stadt Krone 2030 (Studio Shift):

warstwa uprawna i ogrody od strony południowej [14]

Fig. 11. Milano Stadt Krone 2030 Design (Studio Shift):

topsoil and gardens in the south [14]

78 Bogusław Wowrzeczka

Szybki wzrost liczby ludności w delcie Nilu, zwłaszcza

wokół Kairu i Aleksandrii (Egipt), zmusza setki tysięcy

ludzi do zamieszkiwania na pustyni w zamkniętych kon-

dominiach dla bogatych albo w powstających w sposób

nie kontrolowany slumsach. Khataba (Al Jadida) jest pro-

pozycją stworzenia sieci osiedli na obszarze delty Nilu –

samowystarczalnych pod względem produkcji żywności

i energii. Koncepcja zakłada linearno-kołową ich struk-

turę morfologiczną

. Liniowo rozciągające się przestrze-

nie zabudowane łączą powierzchnie upraw oparte na op -

tymalnym w tym klimacie wzorcu uprawy tworzonej na

rzu cie koła. Zabudowa o zróżnicowanej in ten sywności

i standardzie wykorzystuje tereny pomiędzy okręgami,

które obecnie nie są użytkowane. Zakłada się recykling

odpadów i wykorzystanie energii słonecznej do zaspoko-

jenia potrzeb energetycznych osiedla (il. 13) [26].

Porównanie rozwiązań przestrzennych farm miejskich

na terenach rewitalizowanych pozwala na stwierdzenie,

że typologia układów zagospodarowania przestrzennego

pokrywa się w wielu przypadkach z typologią form mia-

sta, może jednak też stanowić odrębną formę. Najczęściej

w koncepcjach miast nowych występują rozwiązania cen-

tralne i linearne, w miastach istniejących zaś są to formy

korytarzowe, formy wyspowe oraz punktowe: wertykalne

lub horyzontalne, w układzie sieciowym lub nieregular-

nie rozproszonym na dużym obszarze.

Koncepcje agromiast i przekształceń istniejących

struktur miejskich w agromiasta powstały na gruncie teo-

rii miasta zrównoważonego i stanowią nową jakość

w roz woju urbanistyki. Traktowanie miasta jako samo-

wy starczalnego organizmu produkującego żywność dla

Konkurs na miasto samowystarczalne, Kair, Egipt. Zespół pro-

jektowy: marcosandmarjan [26].

hundreds of thousands of people to live in the desert in

closed condominiums for the rich or in slums which are

built in an uncontrolled way. Khataba (Al Jadida) is

a proposition of building residential housing nets in the

area of the Nile Delta – self-sufficient in terms of food

and energy production. According to the concept, its mor-

phological stru cture is to be linear and circular

. The

developed areas, which spread linearly, connect the areas

of crops that are based on an optimal in this climate model

of culti vation on the projection of a circle. The develop-

ment of a di verse intensity and standard takes advantage

of the areas between circles which are not used at the

moment. The con cept also assumes waste recycling and

solar energy use to meet energy needs of the housing

estate (Fig. 13) [26].

A comparison of spatial solutions of city farms in the

revitalised areas leads to the conclusion that the typology

of land development systems in many cases coincides

with the typology of city forms, however, it may also con-

stitute a separate form. Most often in the concepts of new

cities there are central and linear solutions, whereas in the

already existing cities corridor, island and point forms can

be observed, i.e. vertical or horizontal in the net system or

irregularly scattered within a large area.

The concepts of agro-cities and transformations of the

existing city structures into agro-cities were developed on

the basis of a sustainable city theory and constitute a new

quality in the development of urban planning. Treating

a city as a self-sufficient organism which produces food

for its inhabitants is an evolutionary continuation of

Howard’s idea of garden cities based on new principles of

Self-sufficient city competition, Cairo, Egypt. Design team:

marcosandmarjan [26].

Il. 12. Favela w Rio de Janeiro – koncepcja farm na dachach budynków;

uprawy warzyw i owoców w pojemnikach z recyklingu [25]

Fig. 12. Favela in Rio de Janeiro – a concept of farms on roofs of buildings;

growing fruit and vegetables in recycled containers [25]

Agropolis. Część I. Nowa Atlantyda /Agropolis. Part I. New Atlantis 79

sustainable spatial and economic development. New

designs of self-sufficient cities on the water with algae

farms by Vinncent Callebaut [27] constitute one of the

possible options of this evolution in the future, which in

this way realise a utopia of New Atlantis where:

In orchards and gardens we know how to [...] artifi-

cially cause flowers and fruits to grow earlier or later

than normally, while plants germinate, start to produce

buds and bear fruit faster than it follows from their nature.

We can make trees and other plants bigger than normal

and their fruits more splendid, more pleasant and varied

as regards taste, smell, colour and shape than an ordinary

species [...]. Using methods known to us, we make numer-

ous plants sprout and grow without a seed. We are also

able to develop plants that are completely new and

unknown, different from the common ones and transform

one plant species into another one [28].

Translated by

Bogusław Setkowicz

swoich mieszkańców jest ewolucyjną kontynuacją Ho -

wardowskiej idei miast-ogrodów, opartą na nowych zasa-

dach zrównoważonego rozwoju przestrzennego i gospo-

darczego. Powstające projekty samowystarczalnych miast

na wodzie z farmami alg morskich Vinncenta Callebauta

[27] stanowią jedną z możliwych opcji tej ewolucji

w przy szłości, urzeczywistniając tym samym utopię

Nowej Atlantydy, na której:

Umiemy w […] sadach i ogrodach sztucznie sprawiać,

iż kwiaty i owoce rozwijają się wcześniej lub później niż

w czasie właściwym, a rośliny kiełkują, puszczają pączki

i owocują prędzej, niż wynika to z ich natury. Możemy

uczynić, by drzewa i inne rośliny były większe niźli nor-

malnie, a owoc ich okazalszy, przyjemniejszy i odmienny

pod względem smaku, zapachu, barwy i kształtu od ga -

tunku zwyczajnego […]. Znanymi nam metodami dokonu-

jemy, iż liczne rośliny wschodzą i wyrastają bez nasienia.

Jesteśmy również w stanie wyhodować rośliny zgoła

no we i nieznane, róż

niące się od pospolitych, oraz prze-

mie niać jeden gatunek rośliny w inny [28].

Il. 13. Khataba Agropolis (Egipt) – koncepcja samowystarczalnego zespołu w delcie Nilu [26]

Fig. 13. Khataba Agropolis (Egipt) – a concept of a self-sufficient unit in the Nile Delta [26]

Bibliografia /References

[1] Waldheim Ch., Notes Toward a History of Agrarian Urbanism.

Design Observer Winterhouse, http://places.designobserver.com/

feature/notes-toward-a-history-of-agrarian-urbanism/15518/

[accessed: March 2013].

[2] Gutowski B., Przestrzeń marzycieli. Miasto jako projekt utopijny,

Warszawa 2006, http://www.miastoidealne.sztuka.edu.pl/filozofia_

miasta_miasto_jako_projekt_utopijny.pdf [accessed: May 2013].

[3] Register R., Ecocity Berkeley: Building Cities for a Healthy

Future, North Atlantic Books, Berkeley 1987.

[4] Hall P., Megacities, World Cities and Global Cities, The First

Megacities Lecture, Rotterdam 1997, http://www.megacities.nl/

lecture_1/lecture.html [accessed: March 2013].

[5]

Kostof S., The City Shaped: Urban Patterns and Meanings Through-

out History, Little, Brown and Company, Boston 1991, 38–39.

80 Bogusław Wowrzeczka

[6] Miasto-ogród, http://pl.wikipedia.org/wiki/Miasto-ogród;

[accessed: February 2013].

[7] Bruno Taut, http://en.wikipedia.org/wiki/Bruno_Taut; [accessed:

April 2013].

[8] Barliant C., Collinge A., Urban Farmers, „ICON” 2012, No. 104,

64–69.

[9] Bullivant L., Masterplanning Futures, Routledge, New York 2012.

[10] Budniak M., EXPO 2010. Zielone miasto – lepsze miasto, „Green²”

2010, nr 4, 18–21.

[11] Palej A., Farmy miejskie – przedsięwzięcia wspomagające stra-

tegie zrównoważonego rozwoju miast, „Czasopismo Techniczne”

2010, z. 14, „Architektura” z. 6-A2, 40–44.

[12] Koering D., Floating Permaculture, „I’ARCA” 2012, No. 276,

52–55.

[13]

Carrot City, http://www.ryerson.ca/carrotcity/ [accessed: May 2013].

[14] Milano Stadt Krone 2030 Farm Gap 2010 R. Forum (AUFO)

Milano, Comune di Milano. Studio Schift: Mario Cipresso,

Andrew Kim, Alex Fishman, Dana Mangahis, Marisol Mejia,

Stephen Morton, http://www.studioshift.com/index.php?/master-

plan/milano-stadt-krone-2030/ [accessed: March 2013].

[15] Gorgolewski M., Komisar J., Nasr J., Carrot City: Designing for

Urban Agriculture, Monacelli Press, Crown Publishing Group,

New York 2011.

[16] Fehrenbacher J., MVRDV’s PIG CITY, „INHABITAT”, 06/15/06,

http://inhabitat.com/mvrdvs-pig-city/ [accessed: February 2013].

[17] Work Architecture Company: Plug Out, http://work.ac/plug-out/

[accessed: January 2013].

[18] Vinnitskaya I., D.I.Y Urbanism: Almere Oosterworld/MVRDV,

„ArchDaily”, 22 April 2012, http://www.archdaily.com/227503

[accessed: May 2013].

[19] Autonomous City, First Prize, Arizona Challenge, Drew Adams,

Fadi Masoud and Daniel Ibañez, http://www.adams-masoud.com/

index.php?/projects/autonomous-city/ [accessed: April 2013].

[20] Jaeschke A., Stratyfikacja pól i sieci. Aion: Campus Urbisi

Artificial Biotic Corridors, „Green²” 2010, nr 3, 17–31.

[21] Artificial Biotic Corridors co-resort, Research project Siracusa,

Italy, 2004–2005, research team: Andrea Di Stefano, Aleksandra

Jaeschke, http://www.a-i-o-n.com/index.php?p=020 [accessed:

April 2013].

[22] Urban agriculture and factory conversion, Bangkok, Thailand,

http://www.holcimfoundation.org/T1400/A11APsiTH.htm

[accessed: April 2014].

[23] CPULs – Continous Productive Urban Landscape, http://www.

ryerson.ca/carrotcity/board_pages/city/CPULs.html [accessed:

February 2013].

[24] Adams D., Masoud F., May K., Pinto D., Skaife J., Feed Toronto:

Growing The Hydrofields, http://www.adams-masoud.com/index.

php?/projects/feed-toronto-growing-the-hydro-fields/ [accessed:

March 2013].

[25] Leech O., Favela Farm, http://unitsixteen.com/2013/02/09/favela-

farm-oliver-leech/ [accessed: April 2013].

[26] NeoArch Neoplasmatic Architecture – the blog of Marcos Cruz,

http://marcoscruzarchitect.blogspot.com/2009/01/khataba-al-jadi-

da-agropolis.html [accessed: March 2013].

[27] Callebaut V., Algae Farm and Bio-Hydrogene Airship, http://vin-

cent.callebaut.org/page1-img-hydrogenase.html [accessed: May

2013].

[28] Bacon F., Nowa Atlantyda, tłum. W. Kornatowski, http://sady.up.

krakow.pl/antfil.bacon.nowaatlantyda.htm [accessed: March 2013].

Streszczenie

Współczesne strategie tworzenia zrównoważonych ekosystemów miejskich stały się podstawą dla nowych koncepcji miasta, w których zaciera się

różnica między funkcjami dotychczas będącymi domeną terenów wiejskich i miejskich – miasto staję się miejscem produkcji rolniczej. Taka forma

przekształceń struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta stanowi nową koncepcję kontynuacji idei integracji środowiska naturalnego z miastem

– XIX-wiecznej utopii miasta-ogrodu Ebenezera Howarda, której pierwowzorem była Nowa Atlantyda Francisa Bacona (XVII w.).

Słowa kluczowe: utopia, miasto-ogród, farma miejska, tereny poprzemysłowe, rewitalizacja

Abstract

Contemporary strategies for creating sustainable urban ecosystems have become the basis for a new concept of the city in which the distinction

between the functions blurs although they once were the domain of rural and urban areas, and the city becomes a place of agricultural production.

This form of transformation of the urban structure represents a new continuation idea of integration of the environment and the city – 19-century

utopian Garden City Ebenezer Howard, whose prototype was Francis Bacon’s New Atlantis.

Key words: utopia, a city garden, urban farm, post-industrial areas, revitalization