Aleja Profesorów w kampusie głównym Politechniki Wrocławskiej – historia rozwoju układu przestrzennego

Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

doi:10.5277/arc150106

Streszczenie

Aleja Profesorów została pomyślana jako główne reprezentacyjne wnętrze urbanistyczne kampusu Politechniki Wrocławskiej, który w okresie powojennym zaczęto budować między pl. Grunwaldzkim i nabrzeżem Odry. Ramy kompozycyjne alei zostały nakreślone w pierwszym planie zagospodarowania fragmentu śródmieścia Wrocławia, opracowanym w 1949 r.; miała ona stanowić jedną z poprzecznych osi wytyczonych prostopadle do pl. Grunwaldzkiego – najważniejszej trasy komunikacyjnej dzielnicy. Proces kształtowania Alei Profesorów rozpoczęto od wzniesienia w latach 1950–1955 siedzib Wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego (budynki D1 i D2). Bliźniacze gmachy zaprojektowane przez profesorów Zbigniewa Kupca i Tadeusza Brzozę, ustawione wzdłuż pl. Grunwaldzkiego, zdefi niowały szerokość alei oraz jej północno-wschodnią i północno-zachodnią granicę. W latach 50. i 60. XX w. powstało kilka koncepcji ukształtowania pierzei Alei Profesorów, z których żadna nie została zrealizowana. Całościowy plan nowego kampusu Politechniki Wrocławskiej wyłoniono w drodze konkursu w 1964 r. Autorzy zwycięskiej pracy, Krystyna i Marian Barscy, przedstawili w niej także wizję zagospodarowania Alei Profesorów, której zasadniczą część rozwiązali w formie skweru obsadzonego dwoma rzędami drzew. Ze względu jednak na bardzo trudne warunki lokalowe uczelni, wnętrze alei zaczęto wypełniać tymczasowymi pawilonami, próbując równocześnie realizować siedziby kolejnych wydziałów przewidziane w projekcie Barskich. Przyspieszenie prac związanych z budową kampusu Politechniki Wrocławskiej nastąpiło dopiero po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Nowe możliwości fi nansowania inwestycji związanych z nauką pozwoliły wybudować gmachy Zintegrowanego Centrum Studenckiego oraz Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych, które zamknęły Aleję Profesorów od strony południowej i północnej. W kolejnych latach uzupełniono zabudowę wzdłuż wschodniej i zachodniej granicy alei, wyburzono tymczasowe pawilony oraz przedstawiono projekt zagospodarowania jej wnętrza. W koncepcji opracowanej przez Bogusława Wowrzeczkę utrzymano pierwotny zamysł stworzenia reprezentacyjnego wnętrza urbanistycznego postrzeganego jako miejsce spotkań studentów i pracowników uczelni.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

In February 1945 by order of Karl Hanke, Gauleiter of

Lower Silesia, works were started on systematic demo-

lition of buildings situated along today’s Grunwaldzki

Square in Wrocław, which place was then being trans-

formed into a landing site for planes. Among the destroyed

buildings were: the Peter Canisius Catholic Church, the

Martin Luther Evangelical Church, public buildings (e.g.

the seat of National Archives) and about 150 residential

houses [1, p. 187]. Those that survived the ravages of war

in the region were edifices of agricultural and technical

university, university clinics, a church in the monastic

com plex of Good Sheppard Sisters, the seat of the former

mu nicipal nursery for infants in Hoene-Wrońskiego

Street and fragments of rows of tenement houses situated,

e.g. along the initial part of Wybrzeże Wyspiańskiego and

Szczytnicka, Nehringa, Wrocławczyka, Polaka and Skło-

dow skiej-Curie Streets.

The project of reconstruction of the Grunwaldzki axis

and development of neighbouring areas was prepared at

the end of 1949 in the Central Housing Estate Construc-

tion Design and Study Studio whose director was at that

time General Marian Spychalski, who was also an archi-

tect. This plan assumed reconstructing the pre-war

arrangement of Grunwaldzki Square (formerly Kaiserstr.)

which went in a straight line between two bridges over the

Oder River, i.e. Grunwaldzki and Szczytnicki. A broad

avenue which was used as one of the main communica-

tion axes connecting the Old Town with the north-east

2015

1(41)

DOI: 10.5277/arc150106

Joanna Majczyk*, Agnieszka Tomaszewicz*

Aleja Profesorów w kampusie głównym Politechniki Wrocławskiej

– historia rozwoju układu przestrzennego

Aleja Profesorów (Avenue of Professors) in the main campus

of Wrocław University of Technology

– history of the spatial system development

W lutym 1945 r. z rozkazu Karla Hankego, gauleitera

Dolnego Śląska, przystąpiono do systematycznego wybu-

rzania zabudowy usytuowanej wzdłuż dzisiejszego

pl. Grun waldzkiego we Wrocławiu, który przekształcono

w lą dowisko samolotów. Zniszczono wówczas świątynię

katolicką pw. św. Piotra Kanizjusza, kościół ewangelicki

im. Marcina Lutra, budynki publiczne (np. siedzibę Ar -

chi wum Państwowego) oraz około 150 domów mieszkal-

nych [1, s. 187]. Z pożogi wojennej ocalały w tym rejonie

gmachy uczelni rolniczej i technicznej, kliniki uniwersy-

teckie, kościół z zespołu klasztornego Sióstr Dobrego

Pasterza, siedziba dawnej miejskiej ochronki dla niemow-

ląt przy ul. Hoene-Wrońskiego oraz fragmenty ciągów

ka mienic usytuowanych m.in.: wzdłuż początkowego od -

cin ka Wybrzeża Wyspiańskiego oraz przy ul. Szczyt nic kiej,

Neh ringa, Wrocławczyka, Polaka i Skłodowskiej-Curie.

Projekt odbudowy osi Grunwaldzkiej i zagospodarowa-

nia sąsiadujących z nią terenów opracowano pod koniec

1949 r. w Centralnym Biurze Projektów i Studiów Bu -

dow nictwa Osiedlowego, kierowanym wówczas przez

ge ne rała architekta Mariana Spychalskiego. W planie tym

prze widziano odtworzenie przedwojennego przebiegu pl.

Grunwaldzkiego (d. Kaiserstr.) rozpiętego w linii prostej

* Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of

Architecture, Wrocław University of Technology.

70 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

między dwiema odrzańskimi przeprawami – mostami:

Grun waldzkim i Szczytnickim. Szeroką aleję pełniącą

funkcję jednej z głównych osi komunikacyjnych łączą-

cych Stare Miasto z północno-wschodnią i wschodnią

częś c i ą Wrocławia przecięto w 1/3 długości prostokąt-

nym placem wydłużonym w kierunku zachodnim, z któ-

rego naroży wyprowadzono ul. Szczytnicką i Piastowską

oraz Janiszewskiego i Skłodowskiej-Curie (il. 1). Wspom-

niany węzeł komunikacyjny sąsiadował z ogromnym

„plcem defilad”, dochodzącym aż do linii wyznaczonej

prze dłużeniem ul. Suchardy w kierunku południowo-

-wschodnim. Reprezentacyjny plac przecięto osią Grun-

waldz ką, a poprzecznie – drogą łączącą ul. Norwida

i Grunwaldzką. Przed mostem Szczytnickim zaproje k to wa-

no kolejny wę z e ł komunikacyjny ukształtowany w for mie

prostokątnego skweru stycznego do linii pl. Grun waldz-

kiego.

Skwer zamknięto od strony północno-zachodniej

i południowo-wschodniej hemicyklami, które otoczono

dro gami i po wiązano z przedłużeniem ul. Cha łubińskie -

go oraz z ul. Grunwaldzką i Sienkiewicza. Kompozycja

ulic i placów, zaczerpnięta z tradycji fran cuskiej urbani-

styki barokowej, została podkreślona ciągami mo nu -

mental nych budowli o ujednoliconej wysokości i wzbo -

gacona czytelnie zdefiniowanymi osiami poprzecznymi.

Jedna z takich osi, wytyczona na obszarze ograniczo-

nym zachodnim odcinkiem pl. Grunwaldzkiego, Wy brze-

żem Wyspiańskiego, ul. Norwida i Janiszewskiego, dała

początek dzisiejszej Alei Profesorów. Szkielet założenia

stanowiła T-kształtna kompozycja dwóch prostokątnych

skwerów, które „obrysowano” po obwodzie ciągami ko -

mu nikacyjnymi. Na przecięciu podłużnych osi symetrii

obu zieleńców wytyczono prostokątny placyk, którego

środek zaakcentowano pomnikiem; taki sam plac rozpo-

czynający kompozycję od strony północnej połączono

osiowo z pl. Grunwaldzkim. Skwer poprzeczny doprowa-

dzono od strony wschodniej do ul. Janiszewskiego, z na -

rożników zieleńca od strony zachodniej wytyczono dia-

gonalne drogi, prowadzące do Wybrzeża Wyspiańskiego

oraz do zespołu skwerów i placów, które zaprojektowano

wzdłuż brzegu Odry, na linii dzisiejszego Wybrzeża Jo liot-

-Curie. Kompozycja zieleńców poprzedzająca założenie

Alei Profesorów została podkreślona w planie Spy chal-

skiego zabudową obrzeżną o niemal symetrycznym ukła-

dzie. Od strony północnej zaprojektowano dwa gmachy

rozwiązane na planie liter L i C, których fronty cofnięto

za linię zabudowy wyznaczoną usytuowaniem bu dynków

– „bram wjazdowych” osi Grunwaldzkiej. Ko lejne dwie

L-kształtne budowle akcentowały linie dłuż szych boków

obu zieleńców. Na zakończeniu osi pro stopadłej do pl.

Grun waldzkiego zaplanowano wzniesienie monumental-

nego gmachu w typie barokowego pałacu entre cour et

jar din. Główna oś założenia zielonego otaczającego gmach,

którą wyznaczono na linii osi podłużnej całej kompozy-

cji, została doprowadzona do brzegu Odry. Kolejne dwie,

tym razem czworoboczne, budow le ustawiono na krań-

cach osi skweru równoległego do pl. Grun waldzkiego.

Teren, na którym zaprojektowano opisane założenie,

został w kwietniu 1950 r. przekazany Politechnice Wroc-

ławskiej z myślą o budowie kampusu uczelni [2, s. 176].

Twórca pierwszego projektu zagospodarowania nowych

and eastern part of Wrocław was intersected at 1/3 of its

length by a rectangular area extended westwards and from

its corners the following streets were led out: Szczytnic -

ka and Piastowska as well as Janiszewskiego and Skło-

dow skiej-Curie (Fig. 1). The aforementioned transport

hub was adjacent to a huge “parade square” which went

as far as the line marked by an extension of Suchardy

Street leading south-east. The representative square was

inter

sected with the Grunwaldzki axis and crosswise with

a road

connecting Norwida and Sienkiewicza Streets.

Before the Szczytnicki Bridge another transportation hub

was planned in the form of a rectangular square adjoining

the line of Grunwaldzki Square. From the north-west and

south-east the square was closed with hemicycles which

were surrounded by roads and connected with an exten-

sion of Chałubińskiego Street as well as Sienkiewicza and

Nowo wiejska Streets. The arrangement of streets and

squares, drawing from the French Baroque urbanism tra-

dition, was emphasized by rows of monumental buildings

of an integrated height and enriched by clearly defined

trans verse axes.

One of such axes, which was marked in the area limi-

ted by the western section of Grunwaldzki Square, Wy -

brze że Wyspiańskiego, Norwida Street and Janiszewskiego

Street, gave rise to today’s Aleja Profesorów. This layout

was based on a T-shaped composition of two rectangular

squares which were “fringed” by transportation routes

around the perimeter. At the intersection of the longitudi-

nal axes of symmetry of both green squares a rectangular

square was marked with a monument in the middle;

a similar square starting a composition from the northern

side was connected axially with Grunwaldzki Square.

A transversal square from the eastern side was connected

to Janiszewskiego Street and from the green square’s cor-

Il. 1. Wrocław, plan zagospodarowania rejonu pl. Grunwaldzkiego,

Centralne Biuro Projektów i Studiów Budownictwa Osiedlowego,

1949, fragment (Muzeum Architektury we Wrocławiu)

Fig. 1. Wrocław, development plan of the region of Grunwaldzki

Square, Central Housing Estate Construction Design and Study Studio,

1949, fragment (Museum of Architecture in Wrocław)

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 71

ners diagonal roads were marked out leading to Wybrzeże

Wyspiańskiego and to a complex of squares which were

designed along the Oder River bank in the line of today’s

Wybrzeże Joliot-Curie. A composition of green squares

preceding Aleja Profesorów layout was stressed in Spy-

chalski’s plan by a peripheral development of an almost

symmetrical system. From the northern side, two edifices

on the L and C plans were designed whose fronts were

withdrawn behind the line of the development marked by

location of buildings – “entrance gates” of the Grunwaldzki

axis. Another two L-shaped buildings em phasized the

lines of longer sides of both green squares. At the end of

the axis perpendicular to Grun waldzki Square a monu-

mental edifice was planned in the type of entre cour et

jardin Baroque palace. The main axis of the green layout

surrounding the edifice, which was marked out on the

longitudinal axis of the whole composition, extended as

far as the Oder River bank. Two more buildings, this time

quadrilateral, were located on the edges of the axis of the

square parallel to Grunwaldzki Square.

In April 1950 the area where the aforementioned lay-

out was designed was transferred to the Wrocław Uni-

versity of Technology with a view of building a univer-

sity campus there [2, p. 176]. Professor Andrzej Frydecki,

the author of the first design of the new lands develop-

ment, mentioned in his diary which he wrote in the 1980

that he started working on the concept as early as in 1949

at the request of Professor Dionizy Smoleński, Vice-

Rector of the University of Technology. At that time, the

architect worked on a design of a seat of the Mechanical

Faculty which was situated at the place of the destroyed

laboratory building on the corner of Smoluchowskiego

and Łukasiewicza Streets. It seems, however, that the

concept of the urban system of a new university campus

that in the literature is attributed to Frydecki, e.g. [3,

p. 18], [4, pp. 245, 246], [5, p. 92], was in reality elabo-

rated by Professor Zbigniew Kupiec and Professor

Ta -

deusz Brzoza. Frydecki in his diary wrote that the ex tension

of the University […] was to comprise pavilions of a few

Departments, Library buildings and the Rector’s office with

administrative facilities. The building of the Rector’s office

was to be located along Grunwaldzki Avenue but with its

front towards the inside of the area where, in the park sur-

roundings based on the American model, pavilions of labo-

ratories were to be situated with a possibility of their suc-

cessive extension. The works were almost approved for

realisation. Unfortunately, at that time General Spychalski

appeared in Wrocław […] Grun waldzki Avenue in his opin-

ion was to be a monumental thoroughfare for ceremo nial

parades and manifestations and he saw the extension of

the

Technical University as a cour d’honneur arrange-

ment. [...] A number of competitions were held and alterna-

tive studies were prepared. Professors Kupiec and Brzo za

became my competitors. They found some favouri tism with

Professor Lech Nie mo jewski who had been appointed as

an arbiter. The design of my competitors gained his

approval because their cour d’honneur was shaped in the

form of a mystical square. Authentic!!! [6, pp. 6, 7].

In the plan of the development of new terrains of the

University which was to be implemented (Fig. 2), there

gruntów prof. Andrzej Frydecki wspominał w pamiętniku

spisanym w latach 80. XX w., że do opracowania koncep-

cji przystąpił już w 1949 r. na prośbę prof. Dionizego

Smo leńskiego, prorektora politechniki. Architekt praco-

wał w tym czasie nad projektem siedziby Wydziału Me -

cha nicznego, którą usytuowano na miejscu zniszczone -

go budynku laboratorium, u zbiegu ul. Smoluchowskiego

i Łu kasiewicza. Wydaje się jednak, że koncepcja układu

urbanistycznego nowego kampusu uczelni przypisywana

w literaturze Frydeckiemu, np.: [3, s. 18], [4, s. 245, 246],

[5, s. 92], została opracowana przez prof. Zbigniewa Kup-

ca i prof. Tadeusza Brzozę. Frydecki napisał bowiem

w swo im pamiętniku, że rozbudowa politechniki […]

miała objąć pawilony kilku Wydziałów, budynki Biblioteki

oraz Rektoratu z zapleczem administracyjnym. Budynek

Re kto ratu miał być ulokowany wzdłuż Al. Grunwaldzkiej,

ale zwrócony frontem do wnętrza terenu, na którym w oto-

czeniu parkowym, na wzór amerykański miały być roz-

miesz czone pawilony laboratoriów, posiadające możli -

wości sukcesywnej rozbudowy. Prace były już o krok od

za twierdzenia. Niestety w międzyczasie pojawił się

Wrocławiu gen. Spychalski [...] Aleja Grunwaldzka wi -

dzia ła mu się jako monumentalna arteria uroczystych

po cho dów i manifestacji, a rozbudowie Politechniki

chciał nadać układ cour d’honneur’u. [...] Odbyło się sze-

reg konkursów i opracowań alternatywnych. Moimi kon-

kurentami stali się profesorowie Kupiec i Brzoza. Znaleźli

oni jakieś protekcje do Prof. Lecha Niemojewskiego,

który był powołany na stanowisko arbitra. Projekt mych

konkurentów zyskał jego aprobatę, gdyż zarys zaprojekto-

wanego przez nich cour d’honneur’u miał kształt mistycz-

nego kwadratu. Autentyczne!!! [6, s. 6, 7].

W planie zagospodarowania nowych terenów politech-

niki, który skierowano do realizacji (il. 2), nawiązano

w czytelny sposób do rozwiązań przyjętych przez urbani-

stów skupionych w miejskim Centralnym Biurze Pro-

jektów i Studiów Budownictwa Osiedlowego za czasów

Mariana Spychalskiego. Podstawę kompozycji ze s po -

łu budynków uczelni stanowiła oś prostopadła do linii

pl. Grunwaldzkiego, którą rozpoczynał czworoboczny,

wy dłużony południkowo skwer, zamknięty poprzecznym

pro stokątnym placem o proporcjach boków wynoszących

2:1. Wzdłuż dł

uższych boków skweru ustawiono gmachy

złożone z czterech skrzydeł rozmieszczonych wokół

wewnętrznych dziedzińców. Plac zamknięto zabudową

obrzeżną, na osi założenia, między budynkami zaprojek-

towano przejście szerokości równej wymiarowi krótszego

boku skweru, które prowadziło do gmachu rektoratu.

Siedziba władz uczelni rozwiązana w formie tolosu sta-

nowiła kulminację kompozycji, a zarazem zamknięcie

północnej części osi.

W południowej partii założenia zmieniono kierunek jej

przebiegu – oś poprowadzono prostopadle do Wybrzeża

Wyspiańskiego i zaakcentowano ciągiem monumental-

nych schodów, które zakończono tarasem zaprojektowa-

nym nad brzegiem Odry. Rektorat otoczono założeniem

zielonym, którego trzon stanowiła istniejąca enklawa

wy sokich drzew. Nowy zieleniec przecięto symetrycz-

nym układem alejek, wśród których jedna, wyróżniona

sze rokością, łączyła projektowany kampus politechniki

72 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

z jej dotychczasową siedzibą – dzisiejszym Gmachem

Głów nym. Projekt zagospodarowania terenów uczelni prze-

widywał

również domknięcie zabudowy kwartału og ra -

niczonego pl. Grunwaldzkim i ul. Skłodowskiej-Curie,

Norwida i Janiszewskiego, z zachowanymi zwartymi

ciąga mi kamienic czynszowych. Z kolei od strony za -

chodniej, wzdłuż Wybrzeża Wyspiańskiego zaplano wano

wznie sienie następnego zespołu budynków, który usta wio-

no na miejscu kościoła pw. Najświętszego Serca Je zu-

sowego (dawny kościół w zespole klasztornym Sióstr

Do bre go Pasterza) oraz przedwojennej zabudowy miesz-

ka nio wej. Między obiema grupami budowli wytyczono

kolejną oś kompozycyjną dekorowaną czworobocznymi

zieleńcami z pomnikami, która prowadziła do budynku

dawnej miejskiej ochronki zaprojektowanej przez Maxa

Berga. Powtórzono za koncepcją Spychalskiego układ bu -

dynków usytuowanych po północnej stronie pl. Grun-

waldz kiego z charakterystycznym kolumnowym podcie-

niem, który zaprojektowano na przedłużeniu osi głów nego

wnętrza urbanistycznego nowego kampusu. Nietrudno

do strzec, że zarówno projekt osi Grun waldz kiej, jak i kon-

cep cja zagospodarowania nowych te renów uczelni zostały

opracowane zgodnie z „me todą socjalistycznego realiz-

mu”, której zasady formuło wa no w oparciu o dokonania

architektów radzieckich.

W 1950 r. przystąpiono do realizacji siedzib Wydzia-

łów: Elektrycznego i Lotniczego (dziś budynki D1 i D2),

które umieszczono we frontowych częściach zespołów

gmachów usytuowanych po południowej stronie pl. Grun-

waldzkiego, wzdłuż skweru akcentującego główną oś kom-

pozycyjną założenia. Budowle wzniesiono według pro jektu

profesorów: Kupca i Brzozy – bliźniacze, trój skrzyd łowe,

pięciokondygnacyjne budynki nakryte czterospadowymi

dachami oddano do użytku w 1955 r., wtedy też zlecono

are clear references to the solutions accepted by urban

planners from the Central Housing Estate Construction

Design and Study Studio at the times of Marian Spychalski.

The basis for the composition of the university building

complex was an axis perpendicular to the line of Grun-

waldzki Square, which started with a quadrilateral lon-

gitudinally elongated square closed by a transverse rec-

tangular square with side proportions of 2:1. Along the

longer sides of the square, edifices consisting of four

wings were placed around interior courtyards. The square

was closed by peripheral buildings on the layout axis and

between the buildings there was a passageway whose

width was equal to the size of the shorter side of the square

leading to the Rector’s office. The seat of the university

authorities was planned in the form of tholos and it con-

stituted the culmination of the whole composition and

a closure of the northern part of the axis at the same time.

In the southern part of the layout the course of its direc-

tion was changed – the axis ran vertically to Wybrzeże

Wyspiańskiego and it was accentuated by monumental

stairs with a terrace designed by the bank of the River

Oder at the end. The Rector’s Office was surrounded by

a green layout whose core consisted of the existing en -

clave of tall trees. A new green square was intersected by

a symmetrical arrangement of alleys one of which con-

nected a designed campus of the University of Technolo-

gy with its seat – today’s Main Building. The university

area l

and development project also included enclosing the

university quarter development in the area between Grun-

waldzki Square, Skłodowskiej-Curie, Norwida and Ja -

niszewskiego Streets with preserved compact rows of

te nement houses. On the western side along Wybrzeże

Wys piańskiego another complex of buildings was planned

to be erected which was situated at the place of the Sacred

Il. 2. Wrocław, plan sytuacyjny rozbudowy Politechniki Wrocławskiej, arch. arch. Z. Kupiec, T. Brzoza, 1949

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, Archiwum Budowlane miasta Wrocławia)

Fig. 2. Wrocław, situational plan of extension of the Wrocław University of Technology, architects Z. Kupiec, T. Brzoza, 1949

(Museum of Architecture in Wrocław, Construction Archives of the city of Wrocław)

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 73

Heart of Jesus Church (a former church in the monastery

complex of the Sisters of the Good Shepherd) and the pre-

war housing development. Between both complexes of

buildings a further compositional axis was marked which

was ornamented with quadrilateral lawns with monu-

ments leading to the building of the former nursery de -

signed by Max Berg. Following Spychalski’s concept, the

arrangement of buildings was repeated and located on the

northern side of Grunwaldzki Square with characteristic

columnar arcades which were designed on the axis exten-

sion of the main urban interior of the new university

campus. It is easy to see that the project of Grunwaldzki

axis and the concept of land development of new areas of

the university were elaborated in accordance with the

“socialist realism method” whose principles were formu-

lated on the basis of Soviet architects’ achievements.

In 1950 the seats of the Faculties of Electrical Engi-

neering and Aviation were built (today buildings D1 and

D2), which were located in the front parts of the edifice

complexes on the southern side of Grunwaldzki Square

along the square which emphasized the main composi-

tional axis of the layout. The buildings were erected

according to the design by Professors Kupiec and Brzoza

– twin, three-wing, five-storey, covered with hipped roofs

structures were opened for use in 1955. At that time Sta-

nisław Wojciechowski was asked to develop a concept of

green layouts which were later arranged between new

buildings and Grunwaldzki Square [7]. Nevertheless, in

the project there were no suggestions regarding planting

green on the square planned between new seats of the

Faculty of Electrical Engineering and Aviation certainly

expecting forthcoming continuation of construction.

In 1955 “

Assumptions of Wrocław University of Tech-

nology extension” were accepted. They were developed

by Professor Dionizy Smoleński, the rector of the univer-

Stanisławowi Wojciechowskiemu opracowanie koncepcji

założeń zielonych, które urządzono między nowymi gma-

chami a pl. Grunwaldzkim [7]. W projekcie nie przed-

stawiono natomiast propozycji za zie lenienia skweru za -

planowanego między nowymi siedzi bami Wydziałów:

Elektrycznego i Lotniczego, spodziewając się zapewne

rych łej kontynuacji budowy.

W 1955 r. przyjęto „Założenia rozbudowy Politechniki

we Wrocławiu” opracowane przez prof. Dionizego Smo-

leńskiego, rektora politechniki, i architekta Jerzego Freu-

den reicha, który pełnił wówczas funkcję kierownika

Za rządu Inwestycji uczelni [4, s. 269]. W dokumencie

przed stawiono plan realizacji projektu zagospodarowania

nowych terenów politechniki, zgodnie z którym w latach

1955–1957 przewidziano budowę kreślarni umieszczo-

nych w budynku zamykającym główny plac kampusu od

strony zachodniej. W latach 1957–1958 zamierzano uzu-

pełnić brakujące skrzydła dzisiejszych gmachów D1 i D2;

w latach 1959–1960 planowano wybudować bibliotekę,

która w projekcie Kupca i Brzozy została usytuowana

przy południowo-wschodnim narożniku placu; w ostat-

nim etapie, w latach 1960–1962, zaplanowano realizację

rektoratu. W założeniach rozbudowy uczelni postulowa

również wzniesienie w latach 1957–1958 hali sportowej,

nie została ona jednak zaplanowana w projekcie zagos po-

darowania przestrzennego nowych terenów politechniki.

Do realizacji przyjętego programu nigdy nie doszło,

władzom uczelni nie udało się zgromadzić wystarczają-

cych środków do przeprowadzenia inwestycji. W 1960 r.

stanowisko rektora objął prof. Zygmunt Szparkowski,

który rok później zwrócił się do senatu uczelni z prośbą

o zaakceptowanie nowego planu rozbudowy politechniki

– wśród najważniejszych zadań wymieniono konieczność

budowy: domu akademickiego, siedziby Wydziału Łącz-

ności i hali sportowej [4, s. 292]. Już w grudniu 1961 r. prof.

Tadeusz Brzoza przedstawił koncepcję zagospo darowa -

nia terenów uczelni, nieznacznie tylko skorygowa ną w sto-

sunku do projektu powstałego ponad dekadę wcześ niej.

W nowym planie zachowano osiowość założenia

(il. 3), zaplanowano budowę niezrealizowanych dotych-

czas części gmachów D1 i D2, zmieniono układ i charak-

ter budowli stanowiących „ściany” głównego placu kam-

pusu – w miejscu zespołu monumentalnych gmachów

zaprojektowano na planie litery L dwukondygnacyjny

pawilon Wydziału Łączności, do którego dostawiono od

strony zachodniej czterokondygnacyjną siedzibę Wydzia-

łu Budownictwa. Za skrzydłem pawilonu ustawionym

wzdłuż dłuższego boku placu rozmieszczono w układzie

symetrycznym wokół wewnętrznych dziedzińców po trzy

budynki dwu- i trzykondygnacyjne. Na zakończeniu

głów nej osi założenia, w miejscu, w którym niegdyś pla-

nowano wznieść rektorat, umieszczono czworoboczną

bi bliotekę. Autor projektu informował w jego opisie, że

[…] północną elewację głównego placu stanowi szklanna

ściana dwukondygnacyjnych laboratoriów Wydziału

Łącz ności, za nią widoczna zieleń starodrzewu, oraz wi -

doczny przez prześwit laboratoriów budynek biblioteki.

Oś główna jest częściowo zamknięta, a dalszy jej przebieg

akcentuje tylko położenie biblioteki [8, s. 2]. Oznacza to,

że zrezygnowano z przedłużenia osi kompozycyjnej zało-

Il. 3. Wrocław, plan sytuacyjny rozbudowy Politechniki Wrocławskiej,

arch. T. Brzoza, grudzień 1961 (Muzeum Architektury we Wrocławiu,

Archiwum Budowlane miasta Wrocławia)

Fig. 3. Wrocław, situational plan of extension of the Wrocław

University of Technology, architect T. Brzoza, December 1961

(Museum of Architecture in Wrocław,

Construction Archives of the city of Wrocław)

74 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

sity and architect Jerzy Freudenreich who was Head of

the Investment Board of the university at that time [4,

p. 269]. In the document they presented a plan of realiza-

tion of new sites development of the University of Tech-

nology, according to which in the years 1955–1957 the

construction of a drawing office in the building closing

the main campus square on the western side was planned.

In the years 1957–1958 it was intended to complete the

missing wings of today’s buildings D1 and D2; in the

years 1959–1960 it was planned to build a library, which

in the design by Kupiec and Brzoza, was situated near the

south-east corner of the square; in the last phase in the

years 1960–1962 the realisation of the Rector’s Office

was planned. In the assumptions of the University of

Tech nology extension it was also postulated to erect

a sports hall in the years 1957–1958, however, it was not

in cluded in the draft zoning plan of new sites of the uni-

versity of technology.

The adopted program was never put into practice

because the university authorities did not manage to raise

enough funds to carry out the investment. In 1960 Pro-

fessor Zygmunt Szparkowski was appointed as Rector,

who one year later turned to the University Senate asking

for the acceptance of a new plan of the university devel-

opment –

among the most important tasks there were the

following structures to be built: a dormitory, the Faculty

of Communication seat and a sports hall [4, p. 292]. As

early as in December 1961 Professor Tadeusz Birch pre-

sented the concept of the university area development

which was only slightly corrected in comparison with the

project elaborated a decade earlier.

The new plan assumed the axial character of the layout

(Fig. 3); it was planned to build still unrealised parts of

D1 and D2 buildings; the arrangement and character of

the building constituting the “walls” of the main campus

square were changed – at the site of the monumental

building complex on the letter L plan a two-storey pa -

vilion of the Faculty of Communication was designed, to

which on the western side a four-storey seat of the Faculty

of Civil Engineering was added. Behind the wing of the

pavilion situated along the longer side of the square, three

two- and three-story buildings were constructed in

a symme trical arrangement around internal yards. At the

end of the main axis of the layout at the site where there

used to be plans to build the Rector’s Office, a quadrila -

teral library was erected. The author of the project wrote

as follows: [...] the northern facade of the main square

forms a glass wall of the two-storey laboratories of the

Faculty of Communication, behind which there are visible

green old trees and a library building that can be seen

through the clearance of the laboratories. The main axis

is partially closed and its further course is accented only

by the location of the library [8, p. 2]. This meant that

there was no plan regarding the extension of the compo-

sitional axis of the layout up to the Oder riverfront and

what is more, there were no attempts to seek any links

between the new campus and the pre-war seat of the

University. In the land development plan of the University

of Technology the possible location of the seat of the

Faculty of Mechanical and Power Engineering was sug-

żenia aż do nabrzeża Odry, co więcej, nadal nie próbowa-

no szukać powiązań nowego kampusu z przedwojenną

sie dzibą uczelni. W planie zagospodarowania terenów

po li techniki zasugerowano też możliwe położenie siedzi-

by Wydziału Mechaniczno-Energetycznego (od strony

pl. Grun waldzkiego), oddziału Państwowej Akademii

Nauk (u zbiegu ul. Smoluchowskiego i Norwida) oraz hali

sportowej (w sąsiedztwie biblioteki), choć jak wspominał

Brzoza: […] usytuowanie krytej Hali Sportowej i Pływalni

wymaga jeszcze dalszych szczegółowych studiów [8, s. 2].

Opisana koncepcja rozbudowy politechniki stanowiła

próbę połączenia zmonumentalizowanej kompozycji ur -

banistycznej, charakterystycznej dla epoki rea liz mu socja-

listycznego, z zabudową modernistyczną. Wpro wa dze nie

nowych wzorców w architekturze umożliwiła od wilż go -

mułkowska, nie bez znaczenia była również konieczność

poszukiwania, z powodu słabości ekonomicznej państwa,

rozwiązań umożliwiających obniżenie kosztów i skróce-

nie czasu prowadzenia robót budowlanych.

W kwietniu 1962 r. prof. Brzoza opracował drugą kon-

cepcję zagospodarowania terenów politechniki, w której

skupił się przede wszystkim na takim skonstruowaniu

brył projektowanych budynków, aby umożliwić ich etapo-

wą realizację. Autor odszedł w nowym projekcie od

dotychczasowej ścisłej symetrii i osiowości kompozycji

przestrzennej zespołu – zachowana została co prawda

głów na oś założenia zakończona budynkiem biblioteki,

prze cię to ją jednak sięgaczem prostopadłym do ul. Ja ni-

szew skiego (il. 4a). Dawny centralny plac kampusu został

zmniejszony, przesunięty w kierunku południowym i po -

łożony asymetrycznie w stosunku do głównej osi kompo-

zycyjnej. Wzdłuż wschodniej i północnej granicy placu

usytuowano dwa z pięciu pawilonów Wydziału Łączności,

od strony zachodniej – jeden z trzech budynków Wydziału

Chemii Technicznej. Biorąc pod uwagę pewną elastycz-

ność

w planowaniu inwestycji uczelni, jak również nawią-

zując do charakteru obecnego ukształtowania terenu –

pi sał Brzoza – przyjmuje się w projekcie zabudowę pa wi lo-

nową (umożliwiającą etapowanie) swobodną, nie wiążącą

później projektowanych obiektów [9, s. 5]. W prze ci wień-

stwie do założeń poprzedniej koncepcji zagospodaro wa nia

terenów politechniki, wysokość no wych budynków zo sta-

ła dostosowana do skali gmachów już wybudowanych.

W grudniu 1962 r. prof. Brzoza przedstawił kolej ną,

zupełnie odmienną propozycję rozbudowy uczelni (il. 4b);

w opracowaniu przyjęto założenie, że wszystkie przed -

wo jenne budynki, poza dawnym sierocińcem, zostaną

wy burzone, a politechnika będzie dysponować całym te -

re nem zamkniętym pl. Grunwaldzkim, Wybrzeżem Wy s-

piańskiego oraz ul. Norwida i Janiszewskiego. W no wej

koncepcji ponownie zamknięto czworoboki fragmenta-

rycznie zrealizowanych budynków D1 i D2; zrezygnowa-

no z założenia centralnego placu, który zastąpiono skwe-

rem powtarzającym narys zieleńca wytyczonego zgod nie

z projektem z 1951 r. Zachowano tym samym głów ną oś

kompozycyjną kampusu, którą zakończono od po łudnia

okrągłą w planie siedzibą biblioteki. Wzdłuż za chodniego

boku nowego skweru ustawiono pięciokondygnacyjny

budynek Wydziału Mechanicznego, rozwiązany na rzucie

wydłużonego prostokąta, po przeciwnej stronie – w pół-

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 75

gested (from Grunwaldz ki Square side) as well as the

location of the Polish Aca demy of Sciences (at the inter-

section of Smoluchowskiego Street and Norwida Street)

and the Sports Hall (in the neighbourhood of the library),

however, Brzoza wrote: [...] the location of the Sports

Hall and the Swimming Pool still requires further detailed

studies [8, p. 2]. The discussed concept of the University

of Technology extension was an attempt to combine

a monumental urban composition, which was characte-

ristic of the socialist realism epoch, with modern develop-

ment. Polish October (Gomułka’s thaw) made it possible

to introduce new models in architecture. The need to

search for solutions enabling a reduction of costs and

shortening the time of construction was also significant

due to the economic weakness of the state.

In April 1962 Professor Brzoza prepared the second

concept of development of the areas of the Technical

University, in which he concentrated mainly on construct-

ing buildings in such a way that would enable their reali-

zation in phases. In his new design the author departed

from the so far strict symmetry and axial arrangement of

the spatial composition of the complex; only the main

axis of the layout ending with a library building was

maintained, however, it was intersected by a perpend per-

pendicular to Janiszewskiego Street (Fig. 4a). The former

central square of the campus was reduced, moved south

and situated asymmetrically to the main composition axis.

Along the eastern and northern border of the square two

out of five pavilions of the Faculty of Communications

were located, while from the western side – one of the

three buildings of the Faculty of Technical Chemistry.

Taking into account a certain elasticity in planning the

university investments and referring to the character of

the actual landform – Brzoza wrote – the design assumes

a free pavilion development (enabling phasing) that does

not constrict objects to be designed in future [9, p. 5].

Contrary to the assumptions of the previous concept of

nocno-wschodnim narożu zieleńca umieszczono

kwadra-

towy w planie, siedmiokondygnacyjny pawilon Wy działu

Łączności. Cztery kolejne budowle przeznaczone na po -

trzeby wspomnianego wydziału rozmieszczono prostopa-

dle i równolegle do ul. Janiszewskiego oraz ścieżki, którą

połączono nowy skwer z Gmachem Głów nym uczelni.

Zabudowę pozostałej części terenu miały stanowić pięcio-

kondygnacyjne, prostopadłościenne bu dyn ki, mię

dzy

któ-

rymi zaplanowano parterowe pawilony laboratoriów.

Powstanie wielu odmiennych koncepcji zagospodaro-

wania terenów politechniki, z których żadna nie została

zrealizowana, świadczy o braku nie tylko spójnego pro-

gramu funkcjonalnego nowego kampusu, ale także fundu-

szy wystarczających do przeprowadzenia inwestycji. Nie

bez znaczenia dla rozwoju uczelni była też długotrwała

niepewność co do przeznaczenia terenów przy Wybrzeżu

Wyspiańskiego i w sąsiedztwie ul. Hoene-Wrońskiego.

Ostatecznie, zgodnie z planem rozbudowy politechniki

z grudnia 1962 r., wzniesiono tylko jeden budynek – sie-

dzibę Wydziału Łączności zaprojektowaną przez prof.

Brzo zę. Zrealizowano również tymczasową halę sportową,

którą usytuowano przy nieistniejącej dziś ul. Lud wi sarskiej.

Dwa lata później, w 1964 r., z inicjatywy wrocławskie-

go oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich rozpi-

sano konkurs na opracowanie projektu zagospodarowania

te renów w rejonie pl. Grunwaldzkiego. Zwyciężyła w nim

praca Krystyny i Mariana Barskich. Poza wieloma no wy-

mi rozwiązaniami komunikacyjnymi autorzy pro jek tu

przed stawili wizję zabudowy kampusu politechniki, pla-

nu jąc powstanie zespołu swobodnie rozmieszczonych

bu dynków wysokich, które połączono między sobą niski-

mi pawilonami (il. 5).

W zwycięskiej pracy uwzględniono wcześniejsze kon-

cepcje prof. Brzozy, zachowując oś kompozycyjną zało-

żenia przy jednoczesnym przedłużeniu jej biegu aż do

brzegu Odry. Budynki D1 i D2 zamknięto od strony po -

łud niowej, a ich nowe części połączono na poziomie

Il. 4. Wrocław, plan sytuacyjny rozbudowy Politechniki Wrocławskiej, arch. T. Brzoza, opracowanie: a) kwiecień 1962, b) grudzień 1962

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, Archiwum Budowlane miasta Wrocławia)

Fig. 4. Wrocław, situational plan of extension of the Wrocław University of Technology, architect T. Brzoza, a) April 1962, b) December 1962

(Museum of Architecture in Wrocław, Construction Archives of the city of Wrocław)

76 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

pierw szego piętra jednokondygnacyjnym łącznikiem,

który optycznie podzielił oś na dwie części: zewnętrzną,

otwartą od strony pl. Grunwaldzkiego dla ruchu kołowe-

go, i wewnętrzną – przeznaczoną wyłącznie dla ruchu

pie szego. Wewnętrzną część dzisiejszej Alei Profesorów

stanowił w koncepcji Barskich prostokątny zieleniec ob -

sadzony grupami drzew, który połączono od południa

z placem założonym na terenie zasypanego ziemią gruzo-

wiska. Plac położony niespełna dwa metry wyżej od

skwe ru poprzedzał pawilon częściowo zamykający kom-

po zycję. Po zachodniej stronie pawilonu zaprojektowa-

no przejście w kierunku nadbrzeżnego tarasu i przystani

żaglówek. Wzdłuż dłuższych boków skweru ustawiono

ciągi niskich budynków, z których „wyrastały” budowle

wy sokie – dwie usytuowane naprzeciwko siebie w środ-

kowej części założenia, trzecia – wchodząca w światło osi

– akcentowała połączenie zieleńca z placem. Nową aran-

żację głównej osi kompozycyjnej kampusu charak -

teryzowało odejście od precyzyjnego formalizmu naj -

wcześniejszych projektów. W koncepcji konkursowej

zróż nicowano wysokości budynków projektowanych

wzdłuż centralnego skweru, nie zachowano symetrii kom-

pozycji ani linii zabudowy wyznaczonej usytuowaniem

budynków D1 i D2. Rok 1964 rozpoczął okres „urzą -

dzania” dzisiejszej Alei Profesorów – w jej frontowej

częś ci, między budynkami Wydziałów: Elektrycznego

i Lot ni czego ustawiono wówczas pomnik dłuta Borysa

Micha łowskiego upamiętniający profesorów lwowskich

zamordowanych przez faszystów.

Mimo przeprowadzenia konkursu na projekt zagospo-

darowania terenów uczelni prof. Brzoza nadal opracowy-

wał kolejne koncepcje rozbudowy politechniki. W planie

z 1965 r. postulował zamknięcie, a zarazem połączenie

gmachów D1 i D2 prostokątnym w rzucie budynkiem,

który podobnie jak w koncepcji Barskich przeciął bieg

głównej osi kompozycyjnej kampusu (il. 6). Architekt po -

development of the University of Technology areas, the

height of new buildings was adjusted to the scale of the

existing buildings.

In December 1962 Professor Brzoza came up with

another completely different proposal of the university

extension (Fig. 4b); it assumed that all the pre-war build-

ings, except for the former orphanage, would be demo-

lished and the Technical University should comprise the

whole area between Grunwaldzki Square, Wybrzeże Wys-

piańskiego, Norwida Street and Janiszewskiego Street. In

the new concept the quadrangles of fragmentarily com-

pleted buildings D1 and D2 were closed again; the idea of

a centrally located square was replaced by another square

repeating the outline of the green square marked accord-

ing to the 1951 design. In this way, the main composi-

tional axis of the campus was retained, which in the south

was closed by the library seat on a round plan. Along the

western side of the new square a five-storey building of

the Mechanical Faculty was situated on the projection of

an elongated rectangle, while on the opposite side, in the

north-east corner of the green square a seven-storey square

pavilion of the Communications Faculty was located.

Another four buildings for the needs of the aforemen-

tioned department were situated perpendicular and paral-

lel to Janiszewskiego Street and a path connecting the

new square with the Main Building of the University. In

the remaining part of the area cuboidal five-storey build-

ings were planned with one-storey pavilions of laborato-

ries in between.

The fact that so many concepts of development of the

technical university areas were prepared and neither of

them was realised indicates not only a lack of a coherent

functional program for the new campus but also shortages

of sufficient funds for the implementation of investment

projects. Additionally, the purpose of the areas of Wy -

brzeże Wyspiańskiego and the vicinity of Hoene-Wroń-

skiego Street was for a long time unspecified, which had

an impact on the development of the university. In the

end, in accordance with the university extension plan of

December 1962, only one building was erected – the seat

of the Communications Faculty designed by Professor

Brzo za. Also a temporary sports hall was put up and lo -

cated in non-existent today Ludwisarska Street.

Two years later in 1964 on the initiative of the Wrocław

branch of the Association of Polish Architects a competi-

tion was announced for a project of land development of

the Grunwaldzki Square region. The winning design was

the work of Krystyna and Marian Barscy. Apart from nu -

merous new transportation solution, the authors presented

their vision of the technical university campus develop-

ment with a complex of freely arranged high buildings

connected by means of low pavilions (Fig. 5).

The winning design took into consideration the previ-

ous concepts by Professor Brzoza retaining the composi-

tional layout axis but at the same time extending it up to

the Oder riverfront. Buildings D1 and D2 were closed

from the southern side and their new parts on the first

floor level were linked by means of a single-storey con-

nector which optically divided the axis into two parts, i.e.

external, open for vehicular traffic from Grunwaldzki

Il. 5. Wrocław, projekt konkursowy zagospodarowania rejonu

pl. Grunwaldzkiego, arch. arch. K. i M. Barscy, 1964,

fragment makiety (Muzeum Architektury we Wrocławiu)

Fig. 5. Wrocław, competition project of land development

of the Grunwaldzki Square region, architects K. Barska and M. Barski,

1964, fragment of a mock-up (Museum of Architecture in Wrocław)

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 77

wrócił też do idei centralnego placu, wokół którego roz-

mieścił: punktowiec Wydziału Łączności, gmach biblio -

teki oraz budynek mieszczący rektorat i administrację

uczelni. Plac graniczył od strony północnej z osią komu-

nikacyjną łączącą ul. Janiszewskiego z drogą niezreali-

zowaną, a poprowadzoną wzdłuż budynku D2, między

pl. Grunwaldzkim i Wybrzeżem Wyspiańskiego.

Z powodu trudnej sytuacji lokalowej władze uczelni

zdecydowały o wzniesieniu w latach 1968–1969 „tymcza-

so wych pawilonów dydaktycznych”, które usytuowano m.in.

w miejscu centralnej części dzisiejszej Alei Profesorów.

Dopiero w marcu 1969 r. urzędnicy z Miejskiego Za rządu

Gospodarki Terenami we Wrocławiu zatwierdzili przy-

znanie politechnice całego terenu położonego między pl.

Grunwaldzkim, wybrzeżem Odry oraz ul. Norwida i Jani-

szewskiego, jednak pod warunkiem znalezienia nowej

lo kalizacji dla kliniki pediatrycznej, która zajmowała bu -

dynek dawnego sierocińca przy ul. Hoene-Wrońskiego

oraz zakładu opiekuńczego Zgromadzenia Sióstr Matki

Bo żej Miłosierdzia [10]. Równocześnie uczelnia otrzyma-

ła zgodę na budowę siedzib Instytutów: Budownictwa,

Inżynierii Lądowej, Górnictwa Odkrywkowego oraz Che-

mii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich.

W związku z tym w 1969 r. powstały dwie kon cepcje za -

gospodarowania terenów politechniki. Pierw szą z nich

op racowali Gerard Alexewicz i Erhard Klo za, którzy za -

proponowali układ równoległych budynków pięciokon-

dygnacyjnych połączonych dwukondygnacyjnymi łącz -

nikami i parterowymi halami laboratoryjnymi. Ar chitek ci

zachowali co prawda główną oś kompozycyjną założenia,

ale przekształcili ją w przestrzeń służącą ko munikacji,

którą „zadaszyli” estakadą z parkingiem na kilkaset sa -

mo chodów. Drugą koncepcję przygotowali Krystyna

i Ma rian Barscy, którzy niemal powtórzyli uk ład budyn-

ków pokazany w zwycięskiej pracy konkursowej z 1964 r.

Autorzy sprecyzowali w projekcie szczegóły kształtowa-

nia nie tylko zabudowy, ale także dzisiejszej Alei Profe-

Square, and internal – exclusively for pedestrians. Accor-

ding to the concept of Barscy, the internal part of today’s

Aleja Profesorów was a rectangular green square with

groups of trees, which in the south bordered on another

square which used to be a rubble site that was filled up

with earth. The square located almost two meters above

the ground level was preceded by a pavilion partially

closing the composition. At the western side of the pavil-

ion a passage was designed leading towards a riverfront

terrace and a sailboats marina. Rows of low buildings

were located along longer sides of the square, with some

high structures “protruding” from there – two were situ-

ated opposite each other in the middle part of the layout

while the third one – entering the axis light – stressed the

connection of both squares. The new arrangement of the

main composition axis of the technical university campus

was characterised by a departure from the precise formal-

ism of the earliest designs. In the competition concept

heights of the buildings situated along the central square

were differentiated and no symmetry of composition or

development line marked by the location of D1 and D2

was maintained. Year 1964 started a period of “furnish-

ing” today’s Aleja Profesorów – in its front part, between

the buildings of the Electrical Engineering and Aviation

Faculties, at that time a monument in commemoration of

the Lvov Polish professors who had been murdered by

Nazis was erected. The author was Borys Michałowski.

In spite of organising a competition for development of

the university areas, Professor Brzoza kept drawing up

further concepts of the technical university extension. In

the plan elaborated in 1965 he postulated closing and at

the same time combining D1 and D2 buildings by a rect-

angular building which, similarly to the concept of Bars-

cy, intersected the course of the main composition axis of

the campus (Fig. 6). The architect also returned to the idea

of the central square around which he located a Commu-

nications Faculty building, a library and a building for

the rector’s office and the university administration fa -

cilities. In the north the square verged on the transpor-

tation axis connecting Janiszewskiego Street with an un -

fini shed road marked along D2 building between

Grunwaldzki Square and Wybrzeże Wyspiańskiego.

In view of a difficult building situation, in the years

1968–1969 the university authorities made a decision to

put up “temporary educational pavilions” which were

situated, inter alia, in the central part of today’s Aleja

Profesorów. It was not until March 1969 that officials

from the Municipal Board of Land Management in

Wrocław approved transferring the entire area situated

between Grunwaldzki Square, the Oder bank, Norwida

and Janiszewskiego Streets to the university of technolo-

gy. However, it was subject to finding a new location for

a paediatric clinic which was housed in the former

orphanage building in Hoene-Wrońskiego Street and

a care facility of the Congregation of the Sisters of Our

Lady of Mercy [10]. At the same time, the university was

granted permission to build seats for the following Insti-

tutes: Construction, Civil Engineering, Opencast Mining,

Inorganic Chemistry and Metallurgy of Rare Elements.

As a consequence, in 1969 two concepts of development

Il. 6. Wrocław, perspektywiczny plan rozbudowy Politechniki

Wrocławskiej, arch. T. Brzoza, 1965 (Muzeum Architektury

we Wrocławiu, Archiwum Budowlane miasta Wrocławia)

Fig. 6. Wrocław, perspective plan of extension of the Wrocław

University of Technology, architect T. Brzoza, 1965

(Museum of Architecture in Wrocław,

Construction Archives of the city of Wrocław)

78 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

sorów. Przymknięto zatem czworoboki gmachów D1 i D2

dwoma budynkami sześcio- lub ośmiokondygnacyjnymi,

które połączono wspomnianym już jednokondygnacyj-

nym łącznikiem (il. 7a). Centralny skwer stanowiący

główne wnętrze urbanistyczne założenia obsadzono

dwoma rzędami drzew i obudowano dwukondygnacyjny-

mi pawilonami; akcenty wysokościowe stanowiły dwa

jedenastokondygnacyjne wieżowce, a także budynek

szes nastokondygnacyjny, który ustawiono na placu połą-

czonym ze skwerem od strony południowej (il. 7b).

Posadzkę placu, który założono w miejscu zasypanego

gruzowiska, asymetrycznie względem głównej osi kam-

pusu, połączono ze skwerem monumentalnymi schodami.

Wschodnią ścianę placu tworzyła czterokondygnacyjna

siedziba Instytutu Inżynierii Chemicznej, a od strony

południowej zamykał go czterokondygnacyjny budynek

rektoratu.

Opisaną koncepcję planowano zrealizować do 1985 r.

– już w 1969 r. w warszawskim Biurze Projektów Bu -

downictwa Przemysłowego „Prochem” opracowano pod

kierunkiem Henryka Marconiego projekt siedziby Insty-

tutu Inżynierii Chemicznej (obecnie Wydział Chemiczny,

budynek C6), która zamknęła końcowy odcinek dzisiej-

szej Alei Profesorów od strony wschodniej. Równocze-

śnie stworzono Zakład Studyjno-Projektowy Politechniki

Wrocławskiej, w ramach którego Barscy opracowali m.in.

projekt siedziby Instytutu Budownictwa (obecnie Wy -

dział Budownictwa, budynek C7). Budowlę złożono

z dwu kondygnacyjnego pawilonu oraz jedenastokondyg-

na cyjnego wieżowca i ustawiono wzdłuż początkowego

od cinka centralnego skweru od strony zachodniej. Przy-

go towano również projekty niezrealizowane takich bu -

dynków jak: siedziba Instytutu Techniki Cieplnej i Me -

chaniki Płynów, którą zamknięto gmach D1 od strony

południowej, leżące naprzeciwko niego trzykondygnacyj-

ne laboratoria Instytutu Telekomunikacji i Akustyki,

wreszcie – wieżowiec wraz z trzykondygnacyjnym bu -

dynkiem laboratoryjnym Instytutu Chemii Nieorganicz-

of the university areas were prepared. The first one was

elaborated by Gerard Alexewicz and Erhard Kloza who

proposed a system of parallel five-storey buildings linked

by two-storey connectors and single-storey laboratory

halls. The architects maintained the main layout composi-

tion axis, however, they transformed it into a transporta-

tion space and “covered” it with a flyover with a car park

for several hundred cars. The other concept was prepared

by Krystyna and Marian Barscy who virtually repeated

the arrangement of buildings shown in the winning com-

petition work from 1964. In their design the authors pré-

cised details of the development formation, including

today’s Aleja Profesorów. The quadrangles of D1 and D2

buildings were closed by two six-storey or eight-storey

buildings which were linked by the aforementioned sin-

gle-storey connector (Fig. 7a). The central square that

constituted the main urban interior was planted with two

rows of trees and two-storey pavilions were put up there;

high rise accents constituted two eleven-storey pavilions

as well as a sixteen-storey building that was located on

another square connected with the green square from the

south (Fig. 7b). The floor of the square in the place which

used to be a rubble site that was filled up with earth asym-

metrical to the main campus axis was combined with the

green square by means of monumental stairs. The eastern

side of the square housed a four-floor building of the

Chemical Engineering Faculty whereas on the southern

side there was a four-storey seat of the rector’s office.

The described concept was planned to be carried out

up to 1985 – already in 1969 in the Warsaw Industrial

Building Design Office “Prochem” a project of the seat of

the Institute of Chemical Engineering (Faculty of Chem-

istry, Building C6 at present) was developed under the

guidance of Henryk Marconi – this building closed the

final section of today’s Aleja Profesorów from the eastern

side. At the same time, Department of Studio and Design

of the Wrocław University of Technology was opened

where Barscy developed, inter alia, a project of the Insti-

Il. 7. Wrocław, projekt rozbudowy Politechniki Wrocławskiej, arch. arch. K. i M. Barscy, 1969:

a) plan sytuacyjny, b) fragment makiety (Muzeum Politechniki Wrocławskiej)

Fig. 7. Wrocław, project of extension of the Wrocław University of Technology, architects K. Barska and M. Barski, 1969:

a) situational plan, b) fragment of a mock-up (Museum of the Wrocław University of Technology)

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 79

tute of Civil Engineering seat (Faculty of Civil Engineer-

ing, Building C7 at present). The structure consisted of

a two-storey pavilion and an eleven-storey high-rise and

was situated along the initial central section of the square

on the western side. There were also prepared unrealized

designs of such buildings as the seat of the Institute of

Thermal Engineering and Mechanics of Fluids, which

closed building D1 on the southern side, then situated in

front of it three-storey laboratories of the Institute of Tele-

communication and Acoustics, and finally a high-rise

along with a three-storey laboratory building of the In -

stitute of Inorganic Chemistry and Metallurgy of Rare

Elements, which were planned to be located at the final

section of Aleja Profesorów on the western side. In a tech-

nical description of one of the unrealized buildings the

authors gave their explanations that the accepted solu-

tions were limited by the size of the area for development

granted to the University, [...] this terrain – they wrote –

after having been isolated for other users who remained

within the location of the University of Technology till

1985, does not allow introducing only a low type of deve-

lopment or 5-storey structures due to the necessity to find

some space for technological halls; therefore, it was nec-

essary to reduce the area of development for the di dactic

and research building and to increase the area for tech-

nological halls which required a special construction,

sizes and facilities. Accordingly, the following functional

system and development resulting from it was accepted:

the main building “A” – high with a limited mass student

movement; the low part “B” along with part “A” consti-

tutes one functional unit [...]; building “C” – three-storey

with technological halls and laboratories [11, p. 9]. In

1971 Professor Brzoza prepared a design of raising one of

the buildings forming part of the Faculty of Electronics

complex (the Faculty of Communication till 1968) and at

the same time he adapted it to the existing land develop-

ment plan of the University.

In 1977 Barscy presented a correction of the aforemen-

tioned plan, which was to serve the following: [...] to de -

termine a current technical condition of development of

Wroń skiego Street and Wybrzeże Wyspiańskiego as well

as to formulate a variant presentation of developing the

dis cussed area and the profits resulting from the area and

usable cubature [11, p. 9]. The new plan took into account

the existence of the church and care facility of the Con-

gregation of Sisters of Our Lady of Mercy. Moreover, the

arrangement of designed buildings on Wybrzeże Wys-

piańskiego side was corrected and the shape of the high-

rise projection was changed – from rectangular to octa-

gonal, however, the arrangement of Aleja Profesorów was

retained.

In 1980 the seat of the Faculty of Civil Engineering

was opened along with a neighbouring technical pavilion

on the south (C8). One year later in the area of the central

green square there appeared another “temporary” one-

storey pavilion (C9) situated parallel to the Institute of

Chemical Engineering building, which was designed by

Zbigniew Jakubek as a construction facility of the

Institute of Thermal Engineering and Mechanics of Fluids

edifice which had never been put into practice [4, p. 415].

nej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich, które planowano

usytuować przy końcowym odcinku Alei Profesorów od

strony zachodniej. W opisie technicznym do jednego

z nie zrealizowanych budynków autorzy tłumaczyli przy-

jęte rozwiązania ograniczonymi rozmiarami obszaru

przyznanego uczelni do zagospodarowania, […] teren ten

– pisano – po wydzieleniu powierzchni dla obcych użyt-

kowników pozostających w obrębie lokalizacji Politech-

niki do roku 1985, nie pozwala na stosowanie wyłącznie

zabudowy niskiej, lub 5-kondygnacyjnej z uwagi na ko -

nieczność wygospodarowania miejsca dla hal technolo-

gicznych, stąd zaistniała konieczność ograniczenia po -

wierzchni zabudowy budynku dydaktyczno-naukowego

oraz zwiększenia jej dla hal technologicznych, wymaga-

jących specjalnej konstrukcji, gabarytów i zaplecza.

W związ ku z tym przyjęto następujący układ funkcjonalny

i wy nikającą z niego zabudowę: budynek główny „A” –

wy soki z ograniczeniem masowego ruchu studenckiego;

część niska „B” stanowi z częścią „A” jedną całość funk-

cjonalną [...]; budynek „C” – 3-kondygnacyjny z halami

technologicznymi i laboratoriami [11, s. 9]. W 1971 r.

prof. Brzoza przygotował projekt podwyższenia budynku

punktowego wchodzącego w skład zespołu budowli

Wydziału Elektroniki (do 1968 r. Wydziału Łączności),

dostosowując go tym samym do obowiązującego planu

zagospodarowania terenów politechniki.

W 1977 r. Barscy przedstawili korektę wspomnianego

planu, która miała służyć: [...] określeniu aktualnego sta-

nu tech nicznego zabudowy ul. Wrońskiego – Wybrzeże Wy -

piań skiego oraz wariantowemu przedstawieniu sposobu

za gospodarowania omawianego terenu i wynikających

z nie go zysków powierzchni i kubatury użytkowej [11,

s. 9]. W no wym planie uwzględniono fakt istnienia koś-

cioła i za kładu opiekuńczego Zgromadzenia Sióstr Matki

Bo żej Miłosierdzia, poprawiono układ budynków projek-

towanych od strony Wybrzeża Wyspiańskiego, zmieniono

kształt rzutu wieżowców – z prostokątnego na ośmiobocz-

ny, zachowano jednak kompozycję Alei Profesorów.

W 1980 r. oddano do użytku siedzibę Wydziału Bu -

downictwa oraz sąsiadujący z nim od południa pawilon

techniczny (C8), rok później przestrzeń centralnego

skwe ru zajął kolejny „tymczasowy” parterowy pawilon

(C9) usytuowany równolegle do budynku Instytutu In ży-

nierii Chemicznej, a zaprojektowany przez Zbigniewa

Ja kubka jako zaplecze budowy nigdy niezrealizowanego

gma chu Instytutu Techniki Cieplnej i Mechaniki Płynów

[4, s. 415]. Lata 80. XX w. nie sprzyjały inwestycjom –

stan wojenny, głęboki kryzys gospodarczy, a następnie

zmiany ustrojowe wykluczały prowadzenie zakrojonej na

sze roką skalę rozbudowy uczelni. Mimo to w 1988 r.

wroc ławski oddział SARP-u zorganizował zamknięty

kon kurs na projekt Biblioteki i Centrum Informacji Nau-

kowej PWr. Nowy gmach planowano usytuować „na za -

pleczu budynków D1 i D2”, a celem konkursu miało być

[…] otrzymanie projektu o wybitnych walorach architek-

tonicznych, który mimo swej dużej kubatury korzystnie

wpisze się w istniejącą już strukturę przestrzenną rejonu

opracowania, a także wpłynie na uczytelnienie i uporząd-

kowanie tego rejonu Politechniki i miasta [12, warunki

konkursu, pkt 1.3]. Organizatorom przedsięwzięcia zale-

80 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

The 1980

were not the years conducive to investments –

martial law, a deep economic crisis and later political

changes ruled out a large-scale extension of the universi-

ty. Nevertheless, in 1988 the Wrocław branch of SARP

(Association of Polish Architects) organized a closed

competition for a design of the Library and Scientific

Information Centre of Wrocław University of Technology.

A new edifice was planned to be situated “at the back of

buildings D1 and D2” and the main purpose of the com-

petition was as follows: [...] to get a design of outstanding

architectural values, which despite its large cubature

shall preferably fit in the already existing spatial structure

of the region to be developed and it will make this region

of the University of Technology and the city itself more

understandable and ordered [12, terms and conditions of

the competition, item 1.3]. The organizers of the project

intended to obtain an architectural closure of the square

around the Monument of Professors, however, the project

was expected to include a drive/passage/clearance under

the library building, which would make it possible to keep

a functional and spatial continuity of Aleja Profesorów

from the Monument to Wybrzeże Wyspiańskiego. The scale,

nature and functions of this clearance ought to be an im -

portant architectural advantage of the designed build ing

[12, terms and conditions of the competition, item 2.4.2].

Additionally, under the conditions of the competition ar -

chitects were asked to adjust the objectives of the pro-

posed building to the assumptions of the existing develop-

ment plan of the university terrains formulated by Barscy

in 1977. Out of the eight submitted works the de sign by

Warsaw architects Witold Benedek and Sta nisław Nie-

wia domski was chosen; the authors presented their vision

of an almost completely glazed building with a com pact

form adjusted to the height of buildings D1 and D2.

the axis of Aleja Profesorów in the body of the building

a clearance was cut out whose width re pea ted the width of

the front square; the avenue itself was treated as a pedes-

trian route with its final segment “en closed” by off-road

car parks. In the post-competition find ings and recom-

mendations, the jury recognized this solution as inappro-

priate and they suggested the necessity to emphasize the

contact point of the avenue with Wy brzeże Wys piańskie-

go by means of “cubature buildings” [12, conclusions,

p. 3, 4]. Also a remark was made on development of the

most important urban interior of the university campus

as follows: […] it is in the Inves tor’s in terest to open to

the public every possible phase of Aleja Pro fe sorów that

was realized. This axis ought to be gra dually “imprinted”

into the memory of the users of this area. The current

practices of erecting some “temporary” buildings on this

axis are unacceptable. Aleja Profesorów is an in de pen -

dent urban element and as such it cannot be treated

like a terrain reserve for sub-standard architecture or as

a never-ending building site [12, conclusions, p. 2].

Two years after the competition results were announced

Barscy presented a design of updating the 1977 general

development plan of the university area.

A new library edifice drawn on the plan according to

the concept of Benedek and Niewiadomski forced a shift

in the centre of gravity of the urban composition by mov-

żało na uzyskaniu architektonicznego zamknięcia placu

wokół Pomnika Profesorów, w projekcie nakazano jednak

przewidzieć przejazd/przejście/prześwit pod budynkiem

bi blioteki umożliwiający ciągłość funkcjonalno-przestrzen-

ną alei Profesorów od Pomnika do Wybrzeża Wys piań-

skiego. Skala, charakter i funkcje tego prześwitu win ne

być istotnym walorem architektonicznym projek to wanego

budynku [12, warunki konkursu, pkt 2.4.2]. Do datko wo

w warunkach konkursu proszono o dostoso wa nie projek-

towanego gmachu do założeń obowiązującego planu za go-

spodarowania terenów politechniki opracowanego przez

Barskich w 1977 r. Spośród ośmiu zgłoszonych prac

wybrano projekt warszawskich architektów Witolda Be -

nedeka i Stanisława Niewiadomskiego, którzy przedsta-

wili wizję niemal całkowicie przeszklonego gmachu

o zwar tej bryle dostosowanej wysokością do budynków

D1 i D2. Na osi Alei Profesorów wycięto w korpusie

budowli prześwit, którego szerokość powtarzała szerokość

frontowego placu; samą aleję potraktowano jako ciąg pie-

szy, choć jej końcowy odcinek „obudowano” par kingami

te renowymi. We wnioskach i zaleceniach pokonkurso wych

jury uznało takie rozwiązanie za niewłaściwe, sugerowa -

no konieczność zaakcentowania styku alei z Wy brze żem

Wyspiańskiego za pomocą „obiektów ku baturowych” [12,

wnioski, s. 3, 4]. Sformułowało też uwa gę dotyczącą za -

gospodarowania najważniejszego wnęt rza urbanistycznego

kampusu uczelni: […] w interesie Inwestora jest, by każdy

możliwy, zrealizowany etap alei Profesorów był od dawany

do użytku. Oś ta winna się stopniowo „wdru ko wać” w pa -

mięć użytkowników tego obszaru. Niedo pusz czalne są obec-

ne praktyki zabudowywania tej osi „tymcza

sowymi” bu -

dowlami. Aleja Profe sorów jest samoistnym

elementem

urbanistycznym i nie może być traktowana jako

rezerwa

terenowa dla substandardowego budownictwa lub też

jako nieustający plac budowy [12, wnioski, s. 2].

Dwa lata po rozstrzygnięciu konkursu Barscy przed-

stawili projekt aktualizacji ogólnego planu zagospodaro-

wania terenu politechniki z 1977 r.

Nowy gmach biblioteki narysowany na planie zgod -

nie z koncepcją Benedeka i Niewiadomskiego wymusił

przesunięcie środka ciężkości kompozycji urbanistycz -

nej bliżej osi Grunwaldzkiej (il. 8). Centralnej części Alei

Pro fesorów nadano w związku z tym charakter forum

z pro stokątnym zieleńcem obsadzonym wzdłuż dłuż szych

bo ków formowanymi drzewami. Krańce forum zaak cen-

to wa no placykami, które ozdobiono ośmiobocznymi

zbior ni kami wodnymi. Południowy odcinek osi Profe so-

rów roz wiązano w formie zadrzewionej alei, połączonej

z fo rum za pomocą pochylni. Wzdłuż ciągu pieszego,

w miejscu pawilonu C9 zaprojektowano szklany „tunel”

mieszczący kluby studenckie, po zachodniej stronie alei

przewidziano powstanie parkingu z wjazdem od strony

Wybrzeża Wyspiańskiego. W nowym planie zagospoda-

rowania terenów uczelni uwzględniono istnienie zabudo-

wy przedwojennej, przedstawiono w związku z tym kon-

cepcję zamknięcia częściowo zniszczonych kwartałów

kamienic, a także rozbudowy kościoła i ośrodka opiekuń-

czego Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. Zaplanowano też

uzupełnienie zabudowy wzdłuż Alei Profesorów o dwa

budynki, z których jeden umieszczono między siedzibami

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 81

ing it closer to the Grunwaldzki axis (Fig. 8). Consequently,

the central part of Aleja Profesorów acquired the charac-

ter of a forum with a rectangular green square planted

with formed trees along the longer sides. The edges of the

forum were highlighted by small squares adorned with

octagonal water tanks. The southern section of Aleja

Profesorów axis was made as a tree-lined avenue con-

nected with the forum with the use of a ramp. Along the

pedestrian route in the place of C9 pavilion a glass

“tunnel” was designed housing student clubs, whereas in

the western part of the avenue a car park was planned

with the entrance from Wybrzeże Wyspiańskiego. In the

new university development plan, the existence of the

pre-war buildings was taken into account, thus a concept

of closing the partially destroyed tenement quarters was

presented along with the extension of the church and care

facility of the Congregation of the Sisters of Our Lady of

Mercy. The development along Aleja Profesorów was

planned to be completed with two buildings, one of them

between the seats of the Faculties of Electronics and

Chemistry and the other one at the end of the avenue on

the western side. The latter building was situated perpen-

dicularly to Wybrzeże Wyspiańskiego, which provided

more parking space. The unfortunate, although the only

possible at that time, location of the library edifice

divided the campus compositional axis into a front

square with the Lvov Professors monument and an inter-

Wydziałów: Elektroniki i Chemii, drugi zaś – na zakoń-

czeniu alei od strony zachodniej. Ta ostatnia budowla

została ustawiona prostopadle do Wybrzeża Wyspiań-

skiego, co umożliwiało wygospodarowanie większej po -

wierzchni parkingowej. Niekorzystne, choć wówczas je -

dyne możliwe usytuowanie gmachu biblioteki podzieliło

oś kompozycyjną kampusu na frontowy plac z pomnikiem

Profesorów Lwowskich i wewnętrzne forum z przejś ciem

w formie alei, które doprowadzono do Wybrzeża Wys-

piańskiego. Chcąc przeciwdziałać wspomnianemu po dzia-

łowi, Barscy postulowali wprowadzenie zmian w spo so-

bie kształtowania bryły gmachu biblioteki, nawet kosztem

ograniczenia jej kubatury.

Kolejny raz ambitne zamierzenia władz uczelni doty-

czą ce jej rozbudowy pozostały w sferze planów. W 1990 r.,

po kilkunastu latach budowy oddano do użytku wieżo-

wiec Instytutu Telekomunikacji, Teleinformatyki i Akus-

tyki (C5), który stanowił część zespołu budynków Wy -

dzia łu Elektroniki. W 1995 r. powtórzono konkurs na

pro jekt gmachu biblioteki, którą tym razem planowano

usytuować na zapleczu siedziby Wydziału Elektrycznego

(D1). Powrócono tym samym do koncepcji otwarcia Alei

Profesorów i poprowadzenia jej nieprzerwanym ciągiem

od osi Grunwaldzkiej aż do Wybrzeża Wyspiańskiego;

przygotowanie szczegółowego planu zagospodarowania

alei nie wchodziło jednak w zakres opracowania konkur-

sowego. Konkurs wygrał projekt stworzony przez archi-

Il. 8. Wrocław, plan zagospodarowania terenów Politechniki Wrocławskiej, arch. arch. K. i M. Barscy, 1990 (Muzeum Politechniki Wrocławskiej)

Fig. 8. Wrocław, plan of development of areas of Wrocław University of Technology, architects K. Barska and M. Barski, 1990

(Museum of the Wrocław University of Technology)

82 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

nal forum with an avenue-like passage leading to

Wybrzeże Wys piańskiego. In order to avoid this division,

Barscy postulated to introduce changes in ways of shap-

ing the library edifice, even at the cost of reducing its

capacity.

Once again the ambitious intentions of the university

authorities with regard to its extension remained only on

the drawing board. In 1990 after several years of con-

struction a high-rise of the Telecommunications, ICT and

Acoustics Institute (C5) was opened, which was a part of

a building complex of the Faculty of Electronics. In 1995

a competition for a library building design was repeated

and this time it was to be located at the back of the seat of

the Faculty of Electrical Engineering (D1). In this way,

the concept of opening Aleja Profesorów and leading it

uninterrupted from the Grunwaldzki axis to Wybrzeże

Wyspiańskiego was used again, however, the preparation

of a detailed avenue development plan was beyond the

scope of the competition elaboration. A winning design in

this competition was prepared by architects: Janusz Fry-

dec ki, Ryszard Włosowicz, Marek Lamber and Zenon

Mar ciniak. For financial reasons, this design was never

taken for implementation.

It seems that in the 1990

the idea of completing the

existing technical university development plan was ulti-

mately abandoned. In fact, in 1998 Lesław Płaczek, Maria

Macalik and Dariusz Mista of BNP Design studio were

commissioned to prepare an auditorium building design

which was planned in the place of the never realized seat

of the Institute of Inorganic Chemistry and Metallurgy of

Rare Elements. A post-modern structure in the form of an

inverted cone penetrating with two cylinder sections in

which a complex of lecture halls with technical and cater-

ing facilities was located was supposed to act as a “cha -

racteristic feature” of the closure of Aleja Profesorów.

The auditorium was yet another and – as rightly pointed

out by Krzysztof Dackiewicz – the last unrealized archi-

tectural concept prepared for the Wrocław University of

Tech nology [13, p. 83].

A new era in the history of the university campus exten-

sion was opened by year 2000 when another competition

was held, this time for a design of the Centre for Science

and Research of Faculty of Electrical Engineering (D20),

which was won by architects Ewa Frankiewicz and Adam

Winiarski. The construction of the centre was the first

big investment of the technical university in the new mil-

lennium, however, its location on the east side of D1

building did not affect the formation of Aleja Pro fesorów.

In 2004 the Polish accession to the European Union

brought a possibility of funding investments connected

with research and technological development from the

European Regional Development Fund. Accordingly, in

the same year the university authorities commissioned

Beata and Andrzej Ilow to prepare a document titled

“Conditions, directions and guidelines of the formation of

new development in the technical university main cam-

pus”. This document was aimed at determining possibili-

ties of development of the technical university areas and

also facilitating the adjustment of new development con-

cepts to the assumptions of the city spatial policies in the

tektów: Janusza Frydeckiego, Ryszarda Włosowicza,

Mar ka Lambera i Zenona Marciniaka; ze względów fi nan-

sowych praca nie została skierowana do realizacji.

Wydaje się, że w latach 90. ubiegłego stulecia osta-

tecznie porzucono zamysł dokończenia realizacji obowią-

zującego planu zagospodarowania terenów politechniki.

W 1998 r. zlecono bowiem Lesławowi Płaczkowi, Marii

Macalik i Dariuszowi Miście z pracowni BNP Design

wykonanie projektu budynku audytorium, które planowa-

no wznieść na miejscu niezrealizowanej siedziby Insty -

tutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pier wiast ków

Rzadkich. Postmodernistyczna budowla rozwiązana

w formie odwróconego stożka przenikającego się z dwo-

ma wycinkami walców, w której umieszczono zespół sal

wykładowych z zapleczem technicznym i gastronomicz-

nym, miała stanowić „charakterystyczny akcent” zakoń-

czenia Alei Profesorów. Audytorium było kolejną i – jak

słusznie zauważył Krzysztof Dackiewicz – ostatnią już

niezrealizowaną koncepcją architektoniczną opracowaną

dla Politechniki Wrocławskiej [13, s. 83].

Nową erę w dziejach rozbudowy kampusu uczelni

otworzył rok 2000, kiedy przeprowadzono kolejny kon-

kurs, tym razem na projekt Centrum Naukowo-Ba daw-

czego Wydziału Elektrycznego (D20), który wygrała

praca architektów Ewy Frankiewicz i Adama Winiarskie-

go. Budowa centrum była pierwszą dużą inwestycją poli-

techniki w nowym tysiącleciu, jej usytuowanie po

wschodniej stronie gmachu D1 nie miało jednak wpływu

na sposób kształtowania Alei Profesorów.

W 2004 r., po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej,

pojawiła się możliwość finansowania inwestycji zwią-

zanych z badaniami naukowymi i rozwojem technolo-

gicznym ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju

Re gionalnego. W związku z tym, jeszcze w tym samym

roku władze uczelni powierzyły architektom Beacie i An -

drze

jowi Ilowom opracowanie „Uwarunkowań, kierunków

i wy

tycznych kształtowania nowej zabudowy w kam pusie

głównym

politechniki”. Dokument miał na celu zarówno

określenie możliwości zabudowy terenów politechniki,

jak i ułat wienie dostosowania nowych koncepcji zagospo-

darowania do założeń miejskiej polityki przestrzennej

w re

jonie pl. Grunwaldzkiego, które zapisano w „Studium

uwa run kowań i kierunków zagospoda rowania gminy Wroc-

ław”.

We wspomnianych wytycznych przyjęto zatem za -

sadę, że teren zamknięty: osią Grun waldz ką, Wybrzeżem

Wys piań skiego oraz ul. Skło dow skiej-Curie i Norwida

po winien być obudowany obrzeżnie zabudową o „szcze-

gól nych walorach architekto nicznych”, postulowa no przy

tym „wykształcenie osi wi do kowej [...] na za koń czeniu

Alei Profesorów” [14, s. 9]. Zwrócono też uwa gę na

konieczność „odwrócenia” w kie runku rzeki no wych bu -

dynków sytuowanych wzdłuż nabrzeża Odry. Po stu lo-

wano wytyczenie ciągu komunikacyjnego, prostopadłego

do Alei Profesorów i łączącego ul. Hoene-Wroń skiego

z Centrum Naukowo-Badawczym Wydziału Elektrycz ne-

go. Zalecono „aktywizację” samej alei za po mo cą „małej

architektury, zieleni i oświetlenia” założonych w obrębie

skweru oraz „nowej atrakcyjnej (programowo, funkcjo-

nal nie i architektonicznie) zabudowy na zakończeniu

ciągu [pieszego]”. Sugerowano też stworzenie w cen tral-

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 83

region of Grunwaldzki Square according to “Study of

con ditions and development directions of Wrocław Mu ni-

cipality”. Therefore, the document assumed that the area

between the Grunwaldzki axis, Wybrzeże Wyspiańskiego,

Skłodowskiej-Curie and Norwida Streets ought to be

enclosed by buildings characterized by “special architec-

tural values”, with postulates of the “formation of a view-

ing axis […] at the end of Aleja Profesorów” [14, p. 9].

An emphasis was also placed on the need to “reverse” the

new buildings situated along the Oder riverfront towards

the river. It was postulated to mark out a transportation

route perpendicular to Aleja Profesorów and connecting

Hoene-Wrońskiego Street with the Centre for Science and

Research of the Faculty of Electrical Engineering.

“Activation” of the avenue itself was suggested through

equipping the central square with “street furniture, green

and lighting” and by means of “new attractive (as regards

program, functionality and architecture) development at

the end of a [pedestrian] route”. Also it was proposed to

create a “bigger green interior with recreational elements”

in the central part of the avenue [14, p. 16], as well as eli-

mi nating single-storey pavilions located within the main

urban interior of the university campus.

Also in 2004 a competition was organized for prepar-

ing a design of the Integrated Student Centre (C13),

which was planned to be in Wybrzeże Wyspiańskiego at

the end of Aleja Profesorów. The basic guidelines largely

defining methods of the new building formation were put

down in “Study of conditions and development directions

of Wrocław Municipality”, according to which the build-

ings erected along Wybrzeże Wyspiańskiego ought to

retain the character of “transportation route enclosure of

a frontage type”. The winning design in the competition

was prepared by “Manufaktura 1” studio – the architects

super vised by Bogusław Wowrzeczka suggested putting

up a building comprised of two wings, i.e. a front one,

five-storey situated from the side of Wybrzeże Wy spiań-

skiego in the line marked by the location of the Technical

University Main Edifice, and a lateral wing, two-storey

that closed Aleja Profesorów from the west. Although the

new edifice separated permanently the avenue from the

Oder riverfront, the completely glazed ground floor made

it possible to retain a view towards the river (if in 2005

they decided to pull down H3 pavilion instead of extend-

ing it). One of the elements of the design was the imple-

mented concept of development of the final section of the

avenue which was at the same time the courtyard of the

new edifice (Fig. 9).

A highly formalized, modular composition of concrete

paths was proposed and they were made parallel to the

lines marked by the location of the wings of the Integrated

Student Centre. Quadrilateral quarters between the paths

were planted with grass while Aleja Profesorów was

emphasized by a row of plane-trees, at the same time

retaining the existing plantings; one small alley was fur-

nished with concrete seats. Concrete squares in front of

entrances to both wings of the edifice were made on the

“roof” of the underground car park. Along the seat of the

Faculty of Chemistry a fire way was planned next to

which parking places were designed.

nej częś ci alei „większego wnętrza zielonego z ele men -

tami re kre a cji” [14, s. 16], postulowano przy tym likwi -

dację jed no kondygnacyjnych pawilonów ustawionych

w obrębie głów nego wnętrza urbanistycznego kampusu

politechniki.

W tym samym 2004 r. odbył się konkurs na opracowa-

nie projektu Zintegrowanego Centrum Studenckiego (C13)

które planowano usytuować przy Wybrzeżu Wy spiań-

skiego, na zakończeniu Alei Profesorów. Podstawo we

wytyczne definiujące w dużym stopniu sposób kształto-

wania nowego budynku zapisano w „Studium uwarun -

kowań i kierunków zagospodarowania gminy Wrocław”,

zgodnie z którym zabudowa wznoszona wzdłuż Wybrze -

ża Wyspiańskiego powinna zachować charakter „obudo-

wy cią gu komunikacyjnego typu pierzejowego”. Konkurs

wy grał projekt przygotowany w pracowni „Manufaktu-

ra 1” – architekci kierowani przez Bogusława Wowrzecz-

kę zaproponowali wzniesienie budowli złożonej z dwóch

skrzy deł: frontowego, pięciokondygnacyjnego, które usy-

tuo wano od strony Wybrzeża Wyspiańskiego na linii wy -

znaczonej położeniem Gmachu Głównego, oraz bocznego,

dwukondygnacyjnego, zamykającego Aleję

Profesorów od

strony zachodniej. Nowy gmach co prawda trwale oddzie-

lił aleję od wybrzeża Odry, całkowicie przeszklony parter

budynku umożliwiał jednak zachowanie widoku w kie-

runku rzeki (gdyby w 2005 r. zdecydowano o wyburzeniu

pawilonu H3, a nie jego rozbudowie). Elementem projek-

tu była też zrealizowana koncepcja zagospodarowania

końcowego odcinka alei, będącego za ra zem dziedzińcem

nowego gmachu (il. 9).

Il. 9. Wrocław, wnętrze Alei Profesorów, widok od strony południowej

(fot. J. Majczyk, grudzień 2014)

Fig. 9. Wrocław, interior of Aleja Profesorów, view from the south

(photo by J. Majczyk, December 2014)

84 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

In 2007 a new comprehensive document was present-

ed, namely “Urban and architectural concept of spatial

development of the area of the central campus of Wrocław

University of Technology” which was prepared by archi-

tects Robert Masztalski and Andrzej Poniewierka as well

as planner Paweł Pach. The document recommended

preserving most of the existing development while seek-

ing to supplement the present urban system at the same

time. Postulates were made to close D1 and D2 buildings

with a building of a similar height and the generally

accessible ground floor in the central part on the axis of

Aleja Profesorów. Referring to the 1977 design of deve-

lopment of the university areas prepared by Krystyna and

Marian Barscy, it was planned to supplement the develop-

ment along the western side of the central green square

(Fig. 10). A communication connector between Hoene-

Wrońskiego and Norwida Streets was provided and in its

central part it went underground, which made it possible

to create a collision-free pedestrian route between the

Grunwaldzki axis and Wybrzeże Wyspiańskiego. In the

area of Aleja Profesorów it was forbidden to erect cuba-

ture buildings with reference to perceiving the avenue as

the main composition component of the university cam-

pus which was solved in the form of a square with car

parks underneath. Additionally, another competition was

proposed for preparing a design of the square interior

arrangement.

In line with the guidelines of the aforementioned con-

cept, the development of Aleja Profesorów was supple-

mented. In 2007 by means of a competition a design for

the building of the Library of Science and Technology

was selected (D21), which was prepared by the Dresden

architectural studio Heinle, Wischer und Partner in coope-

ration with Wrocław-based construction firm Polswiss-

Projekt sp. z o.o.; the building was opened for use in

Zaproponowano stworzenie mocno sformalizowanej,

modularnej kompozycji betonowych ścieżek, które po

prowadzono równolegle do linii wyznaczonych położe-

niem skrzydeł Zintegrowanego Centrum Studenckiego.

Czworoboczne kwatery między dróżkami obsiano trawą,

oś Alei Profesorów podkreślono rzędem platanów, zacho-

wano też istniejące zadrzewienie; w jednej z alejek usta-

wiono betonowe siedziska. Betonowe place przedwej-

ściowe do obu skrzydeł gmachu urządzono na „dachu”

parkingu podziemnego. Wzdłuż siedziby Wydziału Che-

mii wytyczono drogę przeciwpożarową, przy której za -

projektowano miejsca parkingowe.

W 2007 r. przedstawiono nową kompleksową „Kon -

cepcję urbanistyczno-architektoniczną zagospodarowania

przestrzennego terenu centralnego kampusu Politechniki

Wrocławskiej”, którą przygotowali architekci Robert

Masz talski i Andrzej Poniewierka oraz planista Paweł

Pach. W opracowaniu zalecono zachowanie większości

ist niejącej zabudowy, przy jednoczesnym dążeniu do uzu-

peł nienia zastanego układu urbanistycznego. Postulowano

zamknięcie gmachów D1 i D2 budynkiem o podobnej

wysokości z uwolnionym parterem w części środkowej,

na osi Alei Profesorów. W nawiązaniu do projektu zago-

spodarowania terenów politechniki Krystyny i Mariana

Barskich z 1977 r. zaplanowano uzupełnienie zabudowy

wzdłuż zachodniego boku centralnego zieleńca (il. 10).

Prze widziano powstanie łącznika komunikacyjnego mię -

dzy ul. Hoene-Wrońskiego i Norwida, który w partii środ ko-

wej poprowadzono pod ziemią, co umożliwiło stwo rzenie

bezkolizyjnego ciągu pieszego między osią Grun waldz ką

a Wybrzeżem Wyspiańskiego. Obszar Alei Pro fe sorów ob -

jęto zakazem zabudowy kubaturowej, na wią zując

tym sa -

mym do idei postrzegania alei jako głównego elementu

kompozycyjnego kampusu uczelni, który rozwiązano

w for mie placu z parkingami ukrytymi pod jego po -

Il. 10. Wrocław, koncepcja

urbanistyczno-architektoniczna

zagospodarowania przestrzennego

terenu centralnego kampusu

Politechniki Wrocławskiej,

arch. arch. R. Masztalski,

A. Poniewierka,

P. Pach, 2007

(Archiwum Terenów i Budowli

Politechniki Wrocławskiej)

Fig. 10. Wrocław, urban and

architectural concept of spatial

development of the area of

the central campus of Wrocław

University of Technology,

architects R. Masztalski,

A. Poniewierka, P. Pach, 2007

(Archives of Areas and Buildings

of Wrocław University of

Technology)

Aleja Profesorów w kampusie Politechniki Wrocławskiej /Avenue of Professors in the campus of Wrocław University of Technology 85

2014. In the years 2008–2010 near the eastern side of the

central green square a building was erected which housed

laboratories of the Faculty of Electronics (C12). The two-

storey pa vilion designed by Andrzej Ilow was situated

between the seats of the Faculty of Electronics and the

Faculty of Chemistry on the line marked out by the loca-

tion of the latter structure. Another competition was held

in 2008 and the design for a building of the Centre of

Studies of Advance Information and Communication

Technologies Technopolis I was selected. The new edifice

kiego Street, parallel to the main pavilion of the Faculty

of Electronics (C3/C4). In the south the building borders

on an irregular structure housing an acoustic chamber,

visible from the side of Aleja Profesorów. In the design

this structure was preceded by a terrace-shaped escarp-

ment intersected by lawn belts and a ramp leading to the

library building. The Technopolis I edifice opened for use

in 2014 put an end to the long-term process of the forma-

tion of development around Aleja Profesorów. What

remains to be done is a con cept of furnishing the campus

which is the most im por tant interior of the Wrocław Uni-

versity of Techno logy – such a concept was prepared in

2014 by architect Bogusław Wowrzeczka, the author of

the Integrated Student Centre design. According to this

concept, almost the entire area of Aleja Profesorów is to

be filled with a quadrilateral lawn retaining at the same

time the existing high green. In the central part of the

green square a monument is to be located diagonally; this

monument shall feature commemorative plaques with the

names of all full professors of the technical university.

The monument design was prepared by Wrocław sculptor

Christos Mandzios who also proposed the way of its ex -

position. Placing the monument at a slant introduces a de -

parture from the axial character of Aleja Profesorów,

which does not seem a compositionally grounded solu-

tion. Between the green quadrangle and the buildings

vehicular and pedestrian traffic routes shall be preserved

and just behind the monument they are combined by

means of a path parallel to the escarpment differentiating

the avenue surface level. Aleja Profesorów was intended

as a place of meeting and relaxation for students, hence

the green areas shall house seats constructed on concrete,

while all the parking places shall be liquidated. This con-

cept is surely to be implemented in the spring of 2015 and

if this comes to pass, the laborious process of the forma-

tion of the main interior of the Wrocław University of

Technology central campus will be completed after more

than sixty years.

Translated by

Bogusław Setkowicz

wierzchnią. Zaproponowano przy tym rozpisanie konkur-

su na opracowanie projektu aranżacji wnętrza placu.

Zgodnie z wytycznymi wspomnianej koncepcji uzu-

pełniono zabudowę Alei Profesorów. W 2007 r. w drodze

kon kursu wybrano projekt gmachu Biblioteki Nauk Ścis-

łych i Technicznych (D21), który opracowała drezdeń s -

ka pracownia architektoniczna Heinle, Wischer und Part -

ner przy współpracy wrocławskiej firmy konstrukcyjnej

Polswiss-Projekt sp. z o.o.; gmach oddano do użytku

w 2014 r. W latach 2008–2010, przy wschodnim boku

cen tralnego zieleńca zrealizowano budynek mieszczący

la bo ratoria Wydziału Elektroniki (C12). Dwukon dyg na-

cyjny pawilon zaprojektowany przez architekta An d rzeja

Ilowa został usytuowany między siedzibami Wydziałów:

Elektroniki i Chemii, na linii wyznaczonej położeniem os -

tatniej z wymienionych budowli. Kolejny konkurs zorga-

nizowany w 2008 r. wyłonił projekt, zgodnie z którym

wznie siono budynek Centrum Studiów Za awan sowanych

Tech nik Informacyjnych i Komuni ka cyj nych Technopo-

lis I. Nowy gmach, zaprojektowany przez Wojciecha Ja -

rząb ka, usytuowano przy ul. Janiszewskiego, równolegle

do głównego pawilonu Wydziału Elektroniki (C3/C4). Od

po łudnia do budynku przylega nieregularna bryła miesz-

czą ca komorę akustyczną, widoczna od strony Alei Pro-

feso rów. Wspomnianą bryłę poprzedzono w projekcie ta ra-

sowo ukształtowaną skarpą, przeciętą pasami trawników

oraz pochylnią prowadzącą do budynku bi blio teki. Gmach

Technopolis I oddany do uż

ytku w 2014 r. zakończył dłu-

goletni proces kształtowania zabudowy wokół Alei Pro -

feso rów. Do zrealizowania pozostaje jeszcze koncepcja

urzą dzenia tego najważniejszego wnętrza kampusu Po -

litechniki Wrocławskiej, którą w 2014 r. opra cował ar -

chitekt Bogusław Wowrzeczka, autor projek tu Zin te gro-

wane go Centrum Studenckiego. Wspomniana koncepcja

zak łada wypełnienie niemal całej powierzchni Alei Profe -

sorów czworobocznym strzyżonym trawnikiem przy rów-

noczesnym zachowaniu istniejącej zieleni wysokiej.

W środkowej części zieleńca planuje się ustawić po sko sie

monument z tablicami, na których zostaną uwiecznio ne

nazwiska wszystkich profesorów tytularnych politech ni -

ki. Projekt pomnika przygotował wrocławski rzeźbiarz

Chris tos Mandzios, artysta zasugerował również sposób

jego ekspozycji. Skośne ustawienie monumentu przełamuje

osiowość Alei Profesorów, co nie wydaje się rozwiązaniem

uzasadnionym kompozycyjnie. Między czwo robokiem zie-

leni a budynkami zostaną zachowane cią gi pieszo-jezdne,

które tuż za pomnikiem połączono ścieżką równoległą do

skar py różnicującej poziom po wierzchni alei. Aleja Profeso-

rów została pomyślana jako miejsce spotkań i wypoczyn ku

studentów, w związku z tym na terenach zielonych zosta ną

ustawione siedziska o konstrukcji betonowej; likwida cji

ulegną natomiast wszyst kie miejsca parkingowe. Kon cep-

cja zostanie za pew ne zrealizowana wiosną 2015 r., jeśli

tak się stanie, to mozolny proces kształtowania głównego

wnęt rza centralnego kampusu Politechniki Wroc ławskiej

zosta nie po ponad sześćdziesięciu latach zakończony.

86 Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz

Streszczenie

Aleja Profesorów została pomyślana jako główne reprezentacyjne wnętrze urbanistyczne kampusu Politechniki Wrocławskiej, który w okresie

powojennym zaczęto budować między pl. Grunwaldzkim i nabrzeżem Odry. Ramy kompozycyjne alei zostały nakreślone w pierwszym planie

zagospodarowania fragmentu śródmieścia Wrocławia, opracowanym w 1949 r.; miała ona stanowić jedną z poprzecznych osi wytyczonych prosto-

padle do pl. Grunwaldzkiego – najważniejszej trasy komunikacyjnej dzielnicy. Proces kształtowania Alei Profesorów rozpoczęto od wzniesienia

w latach 1950–1955 siedzib Wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego (budynki D1 i D2). Bliźniacze gmachy zaprojektowane przez profesorów

Zbigniewa Kupca i Tadeusza Brzozę, ustawione wzdłuż pl. Grunwaldzkiego, zdeﬁ niowały szerokość alei oraz jej północno-wschodnią i północno-

-zachodnią granicę. W latach 50. i 60. XX w. powstało kilka koncepcji ukształtowania pierzei Alei Profesorów, z których żadna nie została zre-

alizowana. Całościowy plan nowego kampusu Politechniki Wrocławskiej wyłoniono w drodze konkursu w 1964 r. Autorzy zwycięskiej pracy,

Krystyna i Marian Barscy, przedstawili w niej także wizję zagospodarowania Alei Profesorów, której zasadniczą część rozwiązali w formie skweru

obsadzonego dwoma rzędami drzew. Ze względu jednak na bardzo trudne warunki lokalowe uczelni, wnętrze alei zaczęto wypełniać tymczasowymi

pawilonami, próbując równocześnie realizować siedziby kolejnych wydziałów przewidziane w projekcie Barskich. Przyspieszenie prac związanych

z budową kampusu Politechniki Wrocławskiej nastąpiło dopiero po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Nowe możliwości ﬁ nansowania in-

westycji związanych z nauką pozwoliły wybudować gmachy Zintegrowanego Centrum Studenckiego oraz Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych,

które zamknęły Aleję Profesorów od strony południowej i północnej. W kolejnych latach uzupełniono zabudowę wzdłuż wschodniej i zachodniej gra-

nicy alei, wyburzono tymczasowe pawilony oraz przedstawiono projekt zagospodarowania jej wnętrza. W koncepcji opracowanej przez Bogusława

Wowrzeczkę utrzymano pierwotny zamysł stworzenia reprezentacyjnego wnętrza urbanistycznego postrzeganego jako miejsce spotkań studentów

i pracowników uczelni.

Słowa kluczowe: Wrocław, plac Grunwaldzki, Politechnika Wrocławska, Aleja Profesorów, układ przestrzenny

Abstract

Aleja Profesorów has been conceived as the main representative urban interior of the campus of the Wrocław University of Technology. Its building

began in the after-the-war period, between Grunwaldzki Square and the bank of the Oder River. The compositional frames of the avenue were

defined in the first plan of creating a fragm ent of the Wrocław town centre which was worked out in 1949; it was to compose one of the transverse

axes laid out perpendicularly to Grunwaldzki Square – the most important communication route of this district. The process of forming Aleja Pro-

fesorów began with the erection of buildings of the Faculties of Electrical Engineering and Aviation (buildings D1 and D2) in the years 1950–1955.

The identical buildings designed by Professors Zbigniew Kupiec and Tadeusz Brzoza raised along Grunwaldzki Square defined the width of the

avenue and its north-east and north-west boundary.

In the 50

and 60

of the 20

century several concepts of forming the frontage of Aleja Profesorów

came into being, of which none, however, were realized. The overall plan of the new campus of the University of Technology came into being as a result

of a contest in 1964. The authors of the winning work, Krystyna and Marian Barscy, presented a vision of creating Aleja Profesorów whose fundamental

part they solved in the form of a square bordered with two rows of trees. However, due to very difficult conditions of accommodations at the university,

the interior of the avenue was successively filled with temporary pavilions, trying, at the same time, to realize quarters for consecutive faculties provided

in the project of Barscy. Acceleration of works bound with building of the Technological University’s campus followed only after Poland joined the

European Union. New potentialities of financing invest

ments bound with science allowed constructing buildings of the Integrated Student Centre and

the Library of Science and Technology which closed off Aleja Profesorów from the south and the north. In succeeding years building was completed

along the east and west boundaries of the avenue, the temporary pavilions were pulled down and a plan of composing the avenue’s interior was presen-

ted. In the conception worked out by Bogusław Wowrzeczka, the original plan of creating a representative urban interior perceived as a meeting-place

of students and staff of the university was preserved.

Key words: Wrocław, Grunwaldzki Square, Wrocław University of Technology, Avenue of Professors, spatial arrangement

Bibliografia /References

[1] Kaczmarek M., Goliński M., Kulak T., Suleja W., Wrocław.

Dziedzictwo wieków, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1997.

[2] Brandt-Golecka B., Burak M., Januszewska G., Politechnika Wro-

c ławska 1945–1951. Wybór źródeł, Oficyna Wydawnicza PWr,

Wrocław 2005.

[3] Brzezowski S., Socrealizm niezrealizowany, [w:] A. Zwierzchowski,

A. Boryska (red.), Architektura lat 1949–1956 we Wrocławiu i na

Dolnym Śląsku, GAJT Wydawnictwo, Wrocław 2004.

[4] Burak M., Dackiewicz K., Pregiel P., Wrocławskie uczelnie tech-

niczne 1910–2010, JAKS, Wrocław 2010.

[5] Przyłęcka D., Nie od razu Wrocław odbudowano. Plany zagospoda-

rowania przestrzennego, koncepcje oraz projekty urbanistyczne i ar -

chi tektoniczne, a ich realizacja w latach 1945–1989, Oficyna Wy -

dawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław

2012.

[6] Frydecki A., Na czterdziestolecie moje i Wrocławia, rękopis, Mu

zeum Architektury we Wrocławiu.

[7]

Wojciechowski S., Projekt zagospodarowania terenów zielonych

rejonu Politechniki Wrocławskiej we Wrocławiu, Wrocław 1955, mps,

Muzeum Architektury/Archiwum Budowlane miasta Wrocławia.

[8] Brzoza T., Opis techniczny koncepcyjnego projektu urbanistyczne-

go rozbudowy Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1961, mps,

Muzeum Architektury/Archiwum Budowlane miasta Wrocławia.

[9] Brzoza T., Projekt koncepcyjny urbanistyczny rozbudowy Politech-

niki Wrocławskiej oraz koncepcyjny projekt architektoniczny

budynku Wydziału Łączności Politechniki Wrocławskiej, Wrocław

1962, mps, Archiwum Terenów i Budowli Politechniki Wrocław-

skiej.

[10] Pismo Miejskiego Zarządu Gospodarki Terenami we Wrocławiu

w sprawie opinii terenowo-prawnej o terenie położonym we Wro-

cławiu w obrębie ul. Norwida, pl. Grunwaldzkiego i Wybrzeża

Wyspiańskiego z dnia 17.03.1969, mps, Archiwum Terenów i Bu -

dowli Politechniki Wrocławskiej.

[11] Barski M., Barska K., Opis techniczny projektu Instytutu

Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wroc-

ławskiej, Wrocław 1978, mps, Archiwum Terenów i Budowli Poli-

techniki Wrocławskiej.

[12] Biblioteka i Centrum Informacji Naukowej Politechniki Wrocław-

skiej. Konkurs SARP nr 703, wydawnictwo pokonkursowe [b.d.w.],

mps, Archiwum Terenów i Budowli Politechniki Wrocławskiej.

[13] Dackiewicz K., Niezrealizowane budynki i plany rozbudowy Poli-

techniki Wrocławskiej, część III: lata 1981–1998, „Pryzmat. Pismo

informacyjne Politechniki Wrocławskiej” 2012, nr 257, 80–83.

[14]

Ilow A., Ilow B., Uwarunkowania, kierunki i wytyczne kształtowania

nowej zabudowy w kampusie głównym politechniki, Wrocław 2004,

mps, Archiwum Terenów i Budowli Politechniki Wrocławskiej.