Conservation studies of the ruins of the Gothic Kazimierz castle (2
nd
half of the 14
th
century) in Koło (Gozdów) 69
miesz kalnej zamku w Kole, woj. wielkopolskie, Łódź 2019 [ma-
nuscript in: Urząd Miejski, Koło].
[3] Prarat M., Schaaf U., Zamek w Kole, woj. wielkopolskie. Badania
architektoniczne i wnioski konserwatorskie, Toruń 2020 [manuscript
in: Urząd Miejski, Koło].
[4] Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami, Dz.U. 2003 Nr 162, poz. 1568, https://isap.sejm.gov.
pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031621568/U/D20031568Lj.pdf
[accessed: 10.12.2022].
[5] Chorowska M., Bartz W., Caban M., Wodejko E., Piast castle on
Ostrów Tumski island in Wrocław, “Archaeologia Historica Polona”
2020, Vol. 28, 255–274, doi: 10.12775/ahp.2020.010.
[6] Witkowska K., Badania nad średniowiecznymi materiałami budow-
lanymi z zamku w Radzyniu Chełmińskim, “Acta Universitatis Nico-
lai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2018, t. 48,
37–56, doi: 10.12775/aunc_zik.2017.002.
[7] Żemigała M., Cegła w budownictwie wielkopolskim w średniowie-
czu, IAE PAN, Łódź 2008.
[8]
Starski M., Building Workshop at the Teutonic Castle in Człuchów,
Gdańsk Pomerania, [in:] Z. Měřínský (ed.), Forum Urbes Medii
Aevi IX. Bricks and Building Ceramics in Medieval and Modern Ur-
ban Architecture of Central Europe, Archaia Brno, Brno 2015, 80–93.
[9] Janko z Czarnkowa, Kronika Janka z Czarnkowa, wyd. A. Bielow-
ski, Lwów 1872, 625.
[10] Długosz J., Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Kró-
lestwa Polskiego. Księga dziewiąta: 1300–1370, PWN, Warszawa
1975.
[11] Olszacki T., Zamek w Kole w świetle wyników badań archeologicz-
nych (1977–1983) i nowych interpretacji, [in:] I. Skierska (red.),
Królewskie Miasto Koło – studia w 650. rocznicę lokacji miasta,
Urząd Miejski w Kole, Koło 2012, 105–117.
[12] Baciński J., Zamek królewski w Kole, Wąbrzyskie Zakłady Gra-
czne, Koło 2005.
[13] Skoczylas J., Znaczenie eksploatacji piaskowca kwarcytowego
z Brzeźna we wczesnym średniowieczu, [in:] J. Dobosz, J. Skoczy-
las, T. Płóciennik, M. Gruszczyński, J. Łojko, P. Łojko-Wojtyniak,
Koniński słup drogowy, Setidava Wydawnictwo Miejskiej Biblio-
teki Publicznej w Koninie, Konin 2016.
[14] Moropoulou A., Bakolas A., Bisbikou K., Investigation of the tech-
nology of historic mortars, “Journal of Cultural Heritage” 2000,
Vol. 1, Iss. 1, 45–58, doi: 10.1016/S1296-2074(99)00118-1.
[15] Oberta W., Łukaszewicz J., Badania soli rozpuszczalnych w wodzie
za pomocą strefowej elektroforezy kapilarnej, “Acta Universitatis
Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2016,
t. 46, 363–378, doi: 10.12775/aunc_zik.2015.014.
[16] Molski P., Wartościowanie dziedzictwa architektonicznego a war
sztat architekta, “Architectus” 2018, nr 4(56), 71–78, doi: 10.5277/
arc180406.
Abstract
Conservation studies of the ruins of the Gothic Kazimierz castle (2
nd
half of the 14
th
century) in Koło (Gozdów)
The purpose of this article is to present the conservation research carried out as part of the revitalization project of the ruins of the castle in Koło.
Basis of the recognition of the monument’s construction technique, identication and determination of the properties of historical and contemporary
materials, assessment of the state of preservation and analysis of destructive factors developed a program of conservation works. Research was car-
ried out considering the ndings of architectural research. Laboratory tests of the collected material were carried out by a wide team of employees
using specialized research techniques. Their results are presented in this article and include petrographic, chemical and thermogravimetric analyses
of mortars, rocks and bricks, their capillary and mechanical properties, salinity analysis and microbiological analyses of materials. The undeniable
value of the conducted research is a detailed diagnosis of historical building materials, which is a signicant contribution to the knowledge of old
construction techniques.
Key words: medieval architecture, building materials, material testing, architectural conservation
Streszczenie
Badania konserwatorskie ruin gotyckiego zamku kazimierzowskiego (2. poł. XIV w.) w Kole (Gozdów)
W artykule przedstawiono wyniki badań konserwatorskich zrealizowanych w ramach projektu rewitalizacji ruin zamku w Kole. Obejmowały one
rozpoznanie techniki wykonania zabytku, identykację i określenie właściwości materiałów historycznych i współczesnych, ocenę stanu zachowania,
analizę czynników niszczących, które wraz z wynikami badań architektonicznych stanowiły podstawę opracowania programu prac konserwatorskich
obiektu. Analizę zgromadzonego materiału realizował szeroki zespół z wykorzystaniem specjalistycznych technik badawczych. Wyniki przedstawio-
ne w artykule obejmują petrograę, analizę chemiczną, termograwimetrię oraz właściwości kapilarne i mechaniczne zapraw, skał i
cegieł, stopień
zasolenia oraz analizy mikrobiologiczne materiałów. Niepodważalną wartością przeprowadzonych badań, stanowiącą znaczący wkład w zasób wie-
dzy, jest szczegółowe rozpoznanie historycznych materiałów oraz zastosowanych technik budowlanych.
Słowa kluczowe: architektura średniowieczna, materiały budowlane, badania materiałów, konserwacja architektury