Budynek Rady Miejskiej w Bolonii jako przykład architektury proekologicznej

Barbara Widera

doi:10.5277/arc140206

Streszczenie

Nowa siedziba Rady Miejskiej w Bolonii autorstwa Mario Cucinella Architects jest przykładem holistycznie zaprojektowanego obiektu, prezentującego metody tworzenia środowiska zbudowanego z odpowiedzialnością wobec środowiska naturalnego. Postawa proekologiczna w architekturze została uwidoczniona poprzez podwyższenie efektywności energetycznej oraz prawidłową orientację budynku względem stron świata, uwzględniającą lokalne uwarunkowania klimatyczne. Wykorzystywanie pasywnych zysków solarnych zimą, chłodzenia za pomocą przepływu powietrza latem, a także stosowanie wentylacji naturalnej w strefach publicznych i doświetlenia światłem dziennym powierzchni biurowych pozwalają wymiernie obniżyć zużycie energii. Duże znaczenie ma również kwestia pozyskiwania wody deszczowej i racjonalnego gospodarowania wodą w budynku. Zapewnienie korzystnego mikroklimatu we wnętrzach i w otoczeniu budynku wpływa na poprawę komfortu użytkownika. Dodatkowo podnoszą go łatwa dostępność komunikacyjna i kreowanie przyjaznej przestrzeni publicznej. Z kolei wysoki komfort użytkownika skutkuje podniesieniem jakości życia zarówno w skali najbliższej okolicy, jak i w skali miasta. Siedziba rady miejskiej jako jeden z najważniejszych obiektów administracji publicznej pomaga stworzyć wzorzec do naśladowania wśród lokalnej społeczności. Jest także przykładem, iż odpowiednia decyzja o lokalizacji budowli tej rangi może znacząco wpłynąć na podwyższenie standardu dzielnicy. Oprócz przesłania edukacyjnego, związanego z promowaniem architektury proekologicznej, autorzy budynku Rady Miejskiej w Bolonii podkreślają jego aspekty estetyczne oraz znaczeniew krajobrazie kulturowym miasta.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

Significance of the new City Council building

for Bologna urban structure

In the 21

century due to numerous threats to nature

res ponsible creation of the built environment requires

new methods. One of these methods encompasses holistic

approach to the designing process. As regards architec-

ture, it is based on simultaneous analysis of natural, so -

cial, cultural, transportation and economic factors. The

built environment created on such a basis represents high-

quality functional, aesthetic and technological solutions.

The user comfort ought to be combined with a clear edu-

ca tional message connected with the idea of shaping atti-

tudes towards nature.

The holistic and pro-ecological design is promoted by

Mario Cucinella, the founder of MCA studio (Mario

Cucinella Architects). One of the most important activi-

ties of this studio is striving to achieve a relation of

ba lance between architecture, energy and environment [1,

p. 49]. The popularization of pro-ecological architecture

should refer to contemporary public administration build-

ings as structures which are important for the local

commu nity. Thanks to the new facilities of the public sec-

tor, the positive models appeal to wide circles of reci-

pients, and therefore may also be followed. Economical

use of materials and resources, using renewable energy,

im proving power efficiency of applied systems and de -

vices as well as searching for alternatives for non-renew-

able resources should be recognized as important aspects

in this context. A significant part of this process involves

2014

2(38)

DOI: 10.5277/arc140206

Barbara Widera*

Budynek Rady Miejskiej w Bolonii

jako przykład architektury proekologicznej

The City Council building in Bologna

as an example of pro-ecological architecture

Znaczenie nowego budynku rady miejskiej

dla struktury urbanistycznej Bolonii

W XXI w., wobec licznych zagrożeń dla środowiska

naturalnego, odpowiedzialne tworzenie środowiska zbu-

dowanego wymaga zastosowania nowych metod. Jedną

z nich jest holistyczne pojmowanie procesu projekto wa nia.

W przypadku architektury opiera się ono na symulta nicz-

nej analizie uwarunkowań przyrodniczych, socjalnych,

kulturowych, komunikacyjnych czy ekonomicz nych, na

bazie której powstaje środowisko zbudowane re pre zen-

tujące wysoką jakość rozwiązań funkcjonalnych, estetycz

nych i technologicznych. Komfort użytkownika powinien

łączyć się z czytelnym przesłaniem edukacyjnym zwią-

zanym z ideą kształtowania postaw wobec przyrody.

Zwolennikiem projektowania holistycznego i proeko-

logicznego jest Mario Cucinella, założyciel pracowni

MCA (Mario Cucinella Architects). Jednym z podsta-

wowych aspektów działalności tego studia jest uzyskanie

relacji równowagi pomiędzy architekturą, energią i śro-

do wiskiem [1, s. 49]. Promowanie architektury proeko-

logicznej powinno dotyczyć również współczesnych

budynków administracji publicznej jako obiektów waż-

nych dla społeczności lokalnej. Za pośrednictwem bu -

dowli realizowanych w sektorze publicznym pozytywne

* Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of

Architecture, Wrocław University of Technology.

60 Barbara Widera

locating the main public sector buildings in the city tissue.

A new seat of the City Council in Bologna by Mario

Cucinella Architects constitutes an example that illustra-

tes how an appropriately chosen location combined with

a correctly designed structure may influence the im pro -

vement of the quality of life in the area (Fig. 1).

The complex of three connected buildings of the City

Council in Bologna (Municipalità di Bologna, 2008) re -

placed as many as 21 separate institutions functioning so

far in various parts of the town. The fact that the city ad -

mi nistration facilities were so fragmented was very in -

con venient for customers. To settle even a small matter

each customer was forced to travel long distances and

moreover they had to know opening hours and activities

of the particular offices. It was also difficult for 1100 offi-

cials to contact their co-workers from other departments.

A decision to put up one common seat for all departments

of the Bologna City Council was very signi ficant for the

whole town. For that purpose a plot of land in the

Bolognina district was selected, in the vicinity of the his-

torical centre and just outside the city walls, within the

range of many bus lines and not far from the main railway

station. The authorities of Bologna when deciding about

the location of a new seat in this area took into account

a good connection with the existing transportation net-

work as well as the improvement of the standard of the

district [2], which slightly deteriorated in the 1990

and

did not attract any potential investors in spite of having

such an advantageous location in the town topography.

wzorce trafiają do szerokiego kręgu odbiorców, co sprzy-

ja ich popularyzowaniu i naśladowaniu. Duże znaczenie

ma tu ekonomiczne wykorzystanie materiałów i zasobów,

pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych, podnosze-

nie wydajności energetycznej stosowanych systemów

i urządzeń, a także poszukiwanie alternatywy dla zasobów

nieodnawialnych. Również lokowanie głównych obiek-

tów użyteczności publicznej w tkance miejskiej jest is tot-

ną częścią tego procesu. Przykładem ilustrującym, w jaki

sposób prawidłowo podjęta decyzja lokalizacyjna w po -

łączeniu z odpowiednio zaprojektowanym obiektem mo że

wpłynąć na poprawę jakości życia w okolicy, jest no wa

siedziba Rady Miejskiej w Bolonii, autorstwa Mario Cu -

cinella Architects (il. 1).

Zespół trzech połączonych ze sobą budynków Rady

Miejskiej w Bolonii (Municipalità di Bologna, 2008) za -

stąpił aż 21 obiektów funkcjonujących dotychczas w róż-

nych częściach miasta. Tak znaczne rozdrobnienie struk-

tur administracji miejskiej było kłopotliwe dla pe tentów.

Załatwienie ka

żdej sprawy wymuszało znaczną licz bę

podróży, a ponadto wymagało niezwykłej wręcz orientacji

w zakresie działalności poszczególnych biur. Także dla

1100 urzędników utrudniony kontakt ze współ pra cow-

nikami z innych działów był bardzo niekorzystny. Decyzja

o wzniesieniu jednej wspólnej siedziby dla wszyst kich

wydziałów Rady Miejskiej Bolonii miała istotne znacze-

nie dla całego miasta. Na lokalizację obiektu wybrano

działkę w dzielnicy Bolognina, w pobliżu historycznego

centrum, tuż poza obrębem murów miejskich, w zasięgu

Il. 1. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii, Mario Cucinella Architects, 2008, elewacja zachodnia.

Fot. Daniele Domenicali, MCA Archive © Mario Cucinella Architects

Fig. 1. The City Council building in Bologna, Mario Cucinella Architects, 2008, western façade.

Phot. Daniele Domenicali, MCA Archive © Mario Cucinella Architects

Budynek Rady Miejskiej w Bolonii /The City Council building in Bologna 61

A new public administration building which was enriched

with recreation, commercial and service functions pro-

vided a new attractive space and contributed to reconnec-

tion of Bolognina to the city centre

[3]. This was also

confirmed by an increasing number of people coming to

Bolognina and numerous renovations as well as new

investments undertaken lately in this district (Fig. 2).

The area of the new City Council building covers

33 thousand square meters. Most of the space in the build-

ing, i.e. 27 thousand square meters is occupied by the City

Council offices and other functionally connected institu-

tions such as legal practices, notary offices, etc. On the

remaining 6 thousand square meters there are various

services such as daycare, a post office, a bank, a hair-

dresser as well as a restaurant, a coffee shop and a fitness

club. On the ground floor there is also a small food store,

a drugstore and a pharmacy.

The structure of the City Council seat is divided into

three buildings which are connected with various func-

The building of the City Council in Bologna was erected in the

place of a former fruit and vegetable market which was closed at the end

of the 1990

. Reconnection of the district to the city centre required

locating there a new function that would encourage overcoming the

barrier created by the main railway line [3, p. 50].

wielu linii komunikacji autobusowej i w są siedztwie głów-

nego dworca kolejowego. Władze Bolonii, podejmując

decyzję o ulokowaniu w tym miejscu nowej siedziby,

miały na względzie zarówno dobre połączenie z istniejącą

siecią komunikacyjną, jak i podniesienie standardu dziel-

nicy [2], gdyż mimo korzystne go położenia w topografii

miasta dzielnica Bolognina w la tach 90. XX w. nieco

podupadła i nie przyciągała poten cjalnych inwestorów.

Nowy obiekt administracji publicz nej wzbogacony o funk-

cje

rekreacyjne, handlowe i usłu gowe stwo rzył zatem

atrakcyjną przestrzeń i przyczynił się do po now nego

zespolenia Bologniny z centrum miasta

[3]. Potwierdza

to zwiększona liczba osób przy by wających do Bologniny

oraz liczne remonty i nowe in wes tycje rea li zowane na

tym terenie (il. 2).

Nowa siedziba Rady Miejskiej dysponuje powierzch-

nią 33 tysięcy m

. Większość przestrzeni w budynku, tj.

27 tysięcy m

, zajmują biura Rady Miejskiej oraz inne,

powiązane z nimi funkcjonalnie instytucje, takie jak kan-

Budynek Rady Miejskiej powstał w miejscu dawnego targu

owocowo-warzywnego, który przestał funkcjonować pod koniec lat 90.

XX w. Ponowne włączenie dzielnicy do centrum miasta wymagało

ulokowania w niej funkcji zachęcającej do pokonania bariery stwo-

rzonej przez główną linę kolejową [3, s. 50].

Il. 2. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii, Mario Cucinella Architects, 2008, widok od wschodu.

Nowy obiekt administracyjny jest wyraźnie zauwa żalny w tkance miejskiej, zaś jego lokalizacja przyczyniła się

do podniesienia standardu całej dzielnicy. Fot. Daniele Domenicali, MCA Archive © Mario Cucinella Architects

Fig. 2. The City Council building in Bologna, Mario Cucinella Architects, 2008, the view from the east.

The new administration building is clearly visible in the urban tissue and its location has contributed

to raising the standard of the district. Phot. Daniele Domenicali, MCA Archive © Mario Cucinella Architects

62 Barbara Widera

celarie prawne, gabinety notariuszy itp. Pozostałe 6 ty -

sięcy m

przeznaczono na różnego rodzaju usługi, takie

jak punkt opieki nad dzieckiem, placówka pocztowa,

bank, zakład fryzjerski, a także bar, kawiarnia i klub fit-

ness. W strefie parteru ulokowano również niewielki

sklep spożywczy, drogerię i aptekę.

Strukturę siedziby Rady Miejskiej podzielono na trzy

powiązane z różnymi funkcjami budynki. Ich wysokość

wynosi odpowiednio 8, 10 i 12 kondygnacji. Przykryto je

szklanym dachem spajającym trzy budowle w całość.

Ciągi piesze wokół obiektu poprowadzono w taki sposób,

że znajdują kontynuacje we wnętrzach. W części wschod-

niej i zachodniej umieszczono tereny zielone. Dodatkowo

od strony południowo-wschodniej usytuowano fontannę

zasilaną wodą deszczową pozyskiwaną na dachu. Woda,

spływając po kamiennych płytach nachylonych pod ką -

tem 30 °, paruje i odbiera ciepło z otoczenia (il. 3). Ze

wzglę du na dużą powierzchnię parowania, spadek tem-

peratury i nawilżenie powietrza są wyraźnie odczuwalne

nawet podczas panujących latem wysokich temperatur,

przekraczających 40 °C.

Kształtowanie postaw wobec przyrody

Od przełomu XIX i XX w., kiedy to prekursorzy współ-

czesnej architektury organicznej, tacy jak Louis Sulli van,

Antoni Gaudí czy Victor Horta dostrzegli w na turze głów-

ne źródło inspiracji, powiązanie z przyrodą stało się jedną

z ważniejszych cech architektury nowo czesnej

[4]. Idee

zapoczątkowane przez Sullivana roz wi nął i kon ty nuował

wielki propagator architektury orga nicz nej Frank Lloyd

Wright [5]. W latach 80. XX w. oprócz postrzegania przy-

rody jako siły sprawczej i źródła nat chnienia dla dzia łal-

ności człowieka zaczęto zwracać uwa gę na kwes tię od po-

wiedzialności wobec środowiska naturalnego. W 1987 r.

opublikowano raport Nasza wspól na przyszłość [6], spo-

rządzony przez powołaną przez ONZ Światową Komisję

do Spraw Środowiska i Roz wo ju. Zawarto w nim pierwszą

spójną wizję zrów no wa żo ne go rozwoju

. Dotyczyła ona

również śro do wiska zbudo wa nego [7].

Na przykładzie budynku Rady Miejskiej w Bolonii

widać, w jaki sposób polityka zrównoważonego rozwoju

może być realizowana w architekturze obiektów admi-

nistracji publicznej. Przede wszystkim w procesie pro-

jektowym rozpatrywane jest rozszerzone spektrum za -

gadnień, takich jak wybór lokalizacji uwzględniający

powiązania z istniejącą infrastrukturą, dostosowanie do

warunków środowiskowych i klimatycznych, orientację

budynku względem stron świata, dobór materiałów i tech-

nologii, gospodarkę wodną i energetyczną, komfort użyt-

Dla Sullivana żywe organizmy były źródłem form podstawo-

wych, powiązanych […] z wewnętrzną naturą i z adaptacją do śro do-

wiska [cytat za: 4, s. 8].

Program ten opiera się na kontroli i zmianie jakości procesów

wzrostu, w taki sposób, by podstawowe ludzkie potrzeby były zaspoka-

jane przy jednoczesnym objęciu ochroną i świadomym wykorzystaniu

bazy zasobów naturalnych. Działanie to wymaga reorientacji technolo-

gii uwzględniającej zarówno korzyści, jak i zagrożenia dla środowiska

naturalnego [6].

tions. Their height is 8, 10 and 12 storeys respectively.

They are covered by a glass roof that unites them into one

coherent ensemble. Pedestrian routes around the build-

ings were arranged in such a way that they find their con-

ti nuation inside. Green areas were situated in eastern and

western parts. Additionally, a fountain supplied by rain-

water from the roof was placed in the south-west corner.

Water flows down the stone slabs (inclined at an angle of

30 °), and cools the air while evaporating (Fig. 3). Due to

the large evaporation surface, the temperature reduction

and air humidification can be experienced even on very

hot days when temperatures exceed 40 °C.

Shaping attitudes towards nature

Since the beginning of the 20

century when precur-

sors of modern organic architecture such as Louis

Sullivan, Antoni Gaudí or Victor Horta recognized nature

as the main source of inspiration, a connection with the

Il. 3. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii,

Mario Cucinella Architects, 2008,

woda spływająca po kamiennej ścianie nawilża i schładza po wietrze,

poprawiając mikroklimat w strefie publicznej między budynkami

(fot. B. Widera, 2012)

Fig. 3. The City Council building in Bologna,

Mario Cucinella Architects, 2008,

water flowing down the stone wall moisturizes and cools the air,

improving the microclimate in the public area between buildings

(photo by B. Widera, 2012)

Budynek Rady Miejskiej w Bolonii /The City Council building in Bologna 63

kownika, a także cały szereg innych elementów, istotnych

w każdej fazie projektu aż do jego rozbiórki i peł nego

recyklingu materiałów. Ważną częścią ostatniej fazy,

wymagającą ujęcia w projekcie, jest ponowne wykorzysta-

nie bądź przywrócenie działki do środowiska naturalnego

oraz dbałość o zminimalizowanie tzw. śladu ekologicz-

nego pozostawianego w naturze na skutek działalnoś -

ci człowieka, w tym także wznoszenia środo wiska zbu -

dowanego. W projektach Mario Cucinella Architects już

w po czątkowym etapie analizowane są tzw. strategie

środowiskowe, ilustrowane za pomocą specjalnie opra-

cowanych schematów (il. 4).

Dostosowanie architektury do klimatu

Jedną z najważniejszych cech budownictwa proeko-

logicznego jest prawidłowe powiązanie środowiska zbu-

dowanego ze środowiskiem naturalnym, w tym szczegól-

nie dostosowanie do warunków klimatycznych. Torben

Dahl podkreśla, że optymalne wykorzystanie naturalnych

parametrów klimatycznych, takich jak ciepło, światło,

wilgotność i ruch powietrza, prowadzi do […] znaczących

oszczędności […] energii zużywanej w celu uzyskania

komfortowych warunków klimatycznych we wnętrzu oraz

do zwiększenia odczuwalnego komfortu [8, s. 7].

W budynku Rady Miejskiej w Bolonii zastosowano

orientację w układzie północ–południe. Umożliwia ona

wykorzystanie pasywnych zysków solarnych zimą oraz

systemu chłodzenia za pomocą przepływu powietrza la -

tem. Jednocześnie taki układ budynku uwzględnia do mi-

environment became one of the most important features

of modern architecture

[4]. The ideas initiated by

Sullivan were further developed and continued by a great

propagator of organic architecture – Frank Lloyd Wright

[5]. In the 1980

, apart from perceiving nature as a cre-

ative force and an inspiration for man’s activity, architects

started to pay attention to the issue of responsibility

towards the environment. In 1987 a report Our common

future [6], was prepared and published by the World

Commission on Environment and Development, esta-

blished by the UN General Assembly. It contained the

first coherent vision of sustainable development

. It re -

ferred also to the built environment [7].

The case study of the new City Council building in

Bologna presents a possible way of implementation of

the sustainable development policy in architecture of the

public administration facilities. First of all, the design

process here involves a broadened spectrum of issues

such as the location choice taking into account connec-

tions with the existing infrastructure, adaptation to envi-

ronmental and climatic conditions, the building’s orienta-

For Sullivan living organisms were a source of basic forms

connec ted with […] internal nature and adaptation to the environ ment

[cited from: 4, p. 8].

This program is based on control and change of the quality of

growth processes so that basic human needs could be satisfied taking

into account protection and a conscious use of the natural resource base.

This activity must involve reorientation of technology that takes into

consideration both benefits and risks for the natural environment [6].

Il. 4. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii, Mario Cucinella Architects, 2008, zastosowane strategie środowiskowe: wentylacja naturalna w strefach

publicznych z uwzględnieniem dominującego kierunku wiatru, ogrzewanie i chłodzenie za pomocą powietrza wdmuchiwanego do pomieszczeń

przez promieniujące porowate sufity, indywidualna regulacja nawiewu w biurach, kontrola nasłonecznienia i temperatury przez zastosowanie

szkła selektywnego oraz rozpraszających światło poziomych elementów konstrukcji dachu, panele fotowoltaiczne, system odzyskiwania

i filtrowania wody deszczowej, wydajne ogrzewanie z zastosowaniem kotła kondensacyjnego itd. MCA Archive © Mario Cucinella Architects

Fig. 4. The City Council building in Bologna, Mario Cucinella Architects, 2008, applied environmental strategies: natural ventilation in public

areas taking into account the prevalent wind direction, air heating and cooling through the porous radiant ceilings, individual regulation

of air flow in the offices, insolation and temperature control with the selective glass and shading horizontal elements of the roof structure,

photovoltaic panels, rainwater collection and filtration system, highly efficient heating with the condensing boiler, etc. MCA Archive

64 Barbara Widera

nujący południowy kierunek wiatrów, co pozwala na

skuteczne zastosowanie wentylacji naturalnej w przestrze-

niach publicznych

. Jest to szczególnie dobrze wyczuwal-

ne w części rekreacyjnej, usytuowanej w poziomie tere-

nu od strony południowo-wschodniej, gdzie nieformalna

prze strzeń ze sklepikami i kawiarnią tworzy przyjazną

stre fę wejściową, wspólną dla trzech części budynku.

Dru gim bardzo pozytywnie odbieranym przez użyt kow-

ników miejscem jest taras panoramiczny na dachu budyn-

ku. Uniesiony ponad nim szklany dach, dzięki odpowied-

nio ukształtowanym kątom oraz poziomym elementom

ograniczającym insolację, zacienia po wierzchnię tarasu

i wy musza przepływ wiatru. Taras na dachu oferuje przy-

jemną wentylację i piękny widok na miasto, co uczyniło

z niego ulubione miejsce odpoczynku pracowników i goś-

ci budynku Rady Miejskiej.

Troska o wysoki komfort użytkownika oraz korzystny

mikroklimat we wnętrzach jest bardzo ważnym elemen-

tem projektu Mario Cucinella Architects [2]. Specjalnie

zaprojektowany system wymiany powietrza pozwala

uzys kać w obiekcie prawidłowy zakres temperatur zarów-

no zimą, jak i latem. Jednostka przygotowania powietrza

filtruje wchodzące do budynku powietrze i reguluje jego

wilgotność. Po przygotowaniu powietrza następuje jego

dystrybucja. Poprzez sieć wykonanych z blachy ocyn ko-

wanej kanałów wentylacyjnych trafia ono do pomieszczeń

biurowych, do których przedostaje się przez porowate

sufity promieniujące. W zależności od potrzeb mo

żliwe

jest niezależne chłodzenie lub ogrzewanie różnych frag-

mentów budynku, co ułatwia ewentualną zmianę funkcji

poszczególnych stref. Użytkownicy mogą także indy-

widualnie regulować temperaturę poprzez panel nawiewu

przy swoim stanowisku pracy.

Kontrola nasłonecznienia i temperatury jest możliwa

dzięki zastosowaniu szkła selektywnego w połączeniu

z poziomymi elementami konstrukcji dachu. Latem pro-

mienie słoneczne padające pod dużym kątem są odbijane,

co zapobiega przegrzewaniu wnętrz. Zimą zaś, gdy kąt

padania promieni słonecznych jest niewielki, przedostają

się one bezpośrednio do wnętrza. Dzięki takiemu roz-

wiązaniu możliwe jest dobre doświetlenie biur i stref

pub licznych światłem dziennym oraz wykorzystanie pa -

sywnych zysków solarnych zimą. W celu uzyskania naj-

wyższej wydajności ogrzewania gazowego w budynku

wykorzystano kocioł kondensacyjny. W części po łud nio-

wej umieszczono zespół parkingów na 9 tysięcy miejsc

z monokrystalicznymi panelami fotowoltaicznymi na

szczy cie, zdolnymi do wyprodukowania maksymalnie

148 kW przy szczytowej mocy. Dzięki zastosowanym

w bu dynku strategiom oświetlenia, wentylacji i pasyw-

nego dogrzewania zimą roczne zapotrzebowanie na ener-

gię pierwotną wynosi 19,2 kWh/m

[9]

Przepływy powietrza oraz wpływ kierunku wiatru na funk cjo-

nowanie wentylacji naturalnej w budynku testowano na modelu umiesz-

czonym w tunelu aerodynamicznym na Politechnice Mediolańskiej

[2, s. 33].

Jest to zapotrzebowanie na energię niezbędną do ogrzewania

budynku zimą. Taki wskaźnik podaje pracownia Mario Cucinella

Architects [9].

tion towards the cardinal directions, selection of materi-

als and technologies, water and power management, user

comfort as well as a number of other elements that are

significant during each phase of the project until the

building’s demolition and full recycling of materials. An

important part of the last phase that should be considered

within the design process is the reuse or returning of the

plot to the natural environment with a minimal ecological

footprint that is left in nature as a result of human activ-

ity, including the process of creating the built environ-

ment. In Mario Cucinella Architects’ projects the envi-

ronmental strategies are analysed from the initial phase,

which is illustrated by means of specially prepared

schemes (Fig. 4).

Adapting architecture to the climate

One of the most important features of pro-ecological

architecture is an appropriate relationship of the built

environment with the natural environment, particularly

with regard to adaptation to climatic conditions. Torben

Dahl claims that the optimal usage of natural parameters

of climate such as warmth, light, humidity and air move-

ment leads to [...] significant savings [...] of energy used

to achieve a comfortable indoor climate and additionally,

to the notion of comfort that may be explored and re-

defined [8, p. 7].

In the building of Bologna City Council a north–south

orientation system was used, so that it was possible to

take advantage of passive solar gains in winter and stack

effect cooling in summer. At the same time, such building

orientation takes into account prevalent southern winds,

which allows for efficient natural ventilation in public

spaces

. This is especially noticeable in the recreational

part, situated on the ground level in the south-east area,

where the informal space, with shops and a café, consti-

tutes a welcoming entrance zone for all three parts of the

building. The other place that is highly appreciated by

users is a panoramic terrace on the building’s roof. It is

covered by a glass roof which, by means of specially

shaped angles and horizontal louvers, provides shading

and enforces a wind flow. The roof terrace offers pleasant

ventilation and a beautiful view of the city, which has

made it a favourite place of relaxation for staff and visi-

tors to the building of the City Council.

Concern for user comfort and favourable indoor micro-

climate is a very important element of Mario Cucinella

Architects’ project [2]. Especially designed air exchange

system ensures a correct range of temperatures in the

building, both in winter and in summer. An air preparation

unit filters the incoming air and adjusts its humidity. The

prepared air is distributed within the building areas.

Through a network of ventilation canals made of galva-

nized steel the air reaches the office rooms where it gets

through porous radiating ceilings. Depending on particu-

Air flows and the impact of the wind direction on the natural

ventilation inside the building were tested on a model placed in an aero-

dynamic tunnel at the Polytechnic University of Milan [2, p. 33].

Budynek Rady Miejskiej w Bolonii /The City Council building in Bologna 65

lar needs, independent cooling and heating systems can

be installed in various fragments of the building, which

enables a possible change of functions of the particular

zones. The users can also individually regulate the tem-

perature through an air supply control panel situated at

their own workplace.

Insolation and temperature control is possible due to

usage of selective glass combined with the roof construc-

tion horizontal elements. In summer, when the sun posi-

tion is high, the rays are reflected, which prevents the

interiors overheating, while in winter, with the lower sun

position the light can easily penetrate the building.

Passive solar design provides passive solar gains in winter

and a high level of daylighting in the offices and public

zones. In order to obtain the highest effectiveness of gas

heating a condensing boiler was used. A car park complex

located in the southern part provides places for 9.000 cars.

Mono cry stalline photovoltaic panels on the garage roof

are efficient enough to produce 148 kW at the maximum

peak power. Owing to the employed strategies of lighting,

ventilation and passive additional heating in winter,

the annual de mand for primary energy of the building is

19.2 kWh/m

[9]

The rainwater collected on the roof passes through the

rainwater handling unit where it is prepared for further

use, i.e. to irrigate plants, supply the fountain and flush

the toilets. In this way drinking water is saved.

Depending on the level of exposure to solar radiation,

the façade materials were adjusted according to the cardi-

nal directions. In the eastern and western façades ex ternal

sandblasted glass window blinds were used. Symbolic

elements were also sandblasted on the vertical glazing in

the entrance zone to emphasize its representative charac-

ter and to provide additional shade. Shadows cast on the

hall floor made the city symbols even more visible

(Fig. 5).

Artistic and cultural values

of the City Council building

In accordance with the assumptions, a new City

Council building in Bologna was supposed to improve the

functioning of the city offices and to increase the impor-

tance of the district where it was located. In fact, almost

immediately after the edifice designed by Mario Cucinella

Architects was completed, it became an important point

in the life of the city also with regard to culture. Events

such as theatre performances, concerts and exhibitions are

held there. The transparent roof with its dynamically bro-

ken surfaces is often compared to origami [2]. Due to its

characteristic and unique shape, it became the most rec-

ognizable fragment of the building as well as the symbol

of the new seat of the City Council in Bologna [2]. Its

expressive form constitutes an interesting background for

artistic activities, including acrobatic shows (Fig. 6).

This means a demand for energy that is necessary to heat the

building in winter. The index was provided by Mario Cucinella Ar -

chitects studio [9].

Zbierana z powierzchni dachu woda deszczowa prze-

cho dzi przez jednostkę, w której jest przygotowywana do

dalszego wykorzystania do irygacji roślin, zasilania fon-

tan ny oraz spłukiwania toalet. Pozwala to uniknąć stoso-

wania w tym celu wody pitnej.

W zależności od stopnia ekspozycji na promienio-

wanie słoneczne materiały elewacyjne dopasowano do

stron świata. W fasadach: wschodniej i zachodniej

za stosowano zewnętrzne żaluzje z piaskowanego szkła.

Sym bo licz ne elementy wypiaskowane na pionowych

prze szkleniach w strefie wejściowej podkreślają reprezen-

tacyjny charakter i dodatkowo ją zacieniają. Cienie rzu-

cone na posadzkę holu powodują, że symbole miasta stają

się jeszcze bardziej widoczne (il. 5).

Artystyczne i kulturowe walory

budynku rady miejskiej

Zgodnie z założeniami nowy budynek Rady Miejskiej

w Bolonii miał usprawnić funkcjonowanie biur miasta

i do prowadzić do podniesienia rangi dzielnicy, w której

powstał. Istotnie, niemal zaraz po ukończeniu obiekt

zaprojektowany przez Mario Cucinella Architects stał się

ważnym punktem w życiu miasta, także w wymiarze kul-

turowym. Odbywają się tam między innymi plenerowe

Il. 5. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii, Mario Cucinella Architects,

2008, główna strefa wejściowa z widocznymi symbolicznymi

elementami. Fot. Daniele Domenicali, MCA Archive

Fig. 5. The City Council building in Bologna, Mario Cucinella

Architects, 2008, the main lobby with visible symbolic elements.

66 Barbara Widera

spektakle teatralne, koncerty czy wystawy. Przezroczysty

dach bu dynku, w którym wykorzystano dynamiczne

załamania, by wa często porównywany do origami [2]. Ze

względu na charakterystyczny i unikatowy kształt ten

najbardziej zapadający w pamięć fragment budowli stał

się symbolem nowej siedziby Rady Miejskiej w Bolonii

[2]. Jego wyrazista forma stanowi interesujące tło dla

działań artystycz nych, w tym również dla pokazów akro-

batycznych (il. 6).

Podsumowanie

Nowy budynek Rady Miejskiej w Bolonii autorstwa

Mario Cucinella Architects jest ciekawym współczes -

nym przykładem projektowania holistycznego, ukie run-

ko wanego na kształtowanie środowiska zbudowanego

z od powie dzialnością wobec środowiska naturalnego

i świa do mością jego ograniczeń. Obiekty użyteczności

pub licznej, istotne dla funkcjonowania lokalnych spo-

łecz ności, przyczyniają się do promowania architektury

proekolo gicznej. W siedzibie Rady Miejskiej Bolonii pro-

pago wa ne jest wykorzystywanie czystej energii oraz na -

turalnych systemów wentylacji, chłodzenia i ogrzewania.

Duży na cisk kładzie się także na odzyskiwanie wody

deszczo wej i oszczędne gospodarowanie zasobami wody.

Jedno cześ nie zarówno wybór lokalizacji, jak i zastoso-

wane w bu dynku rozwiązania wpływają na podwyższenie

komfortu użytkownika i jakości życia w skali dzielnicy

i mias ta. W ten sposób ilustrowane są pozytywne zmiany

możli we do uzyskania za pomocą prawidłowo zaprojek-

towanego środowiska zbudowanego. W konsekwencji sprzy-

to kształtowaniu postaw ukierunkowanych na och ronę

za sobów przyrody. Docelowo współczesne bu dynki po -

win ny wytwarzać czystą energię oraz fun kcjo nować jako

prze dłużenie środowiska naturalnego.

Il. 6. Siedziba Rady Miejskiej w Bolonii. Mario Cucinella Architects, 2008, budynek jako tło dla wydarzeń artystycznych.

Fig. 6. The City Council building in Bologna. Mario Cucinella Architects, 2008, the building as a background for artistic events.

Summary

The new building of the City Council in Bologna de -

signed by Mario Cucinella Architects is an interesting

modern example of a holistic design oriented towards

shaping the built environment with responsibility towards

the natural environment and with awareness of its limita-

tions. Public buildings which are significant for the func-

tioning of local communities contribute to the promotion

of pro-ecological architecture. In the new seat of the City

Coun cil in Bologna the usage of clean energy and natural

ven tilation as well as natural cooling and heating systems

are promoted. An emphasis is also placed on rainwater

harvesting and efficient water resources use. The choice

of location as well as the solutions introduced in the

building increase user comfort and the quality of life on

a district and city scale. It is an illustration of positive

changes that are possible to achieve thanks to the appro-

priately designed built environment. Consequently, atti-

tudes oriented towards the preservation of nature are

shaped. Ultimately, contemporary buildings ought to pro-

duce clean energy and act as an extension of the natural

environment.

Translated by

Bogusław Setkowicz

Barbara Widera

Budynek Rady Miejskiej w Bolonii /The City Council building in Bologna 67

Bibliografia /References

[1] Cucinella M., Il tempo che verra, „More with Less” [Bologna],

2008, Iss. 1, 49.

[2] Cucinella M., Una città in Comune, „More with Less” [Bologna],

2008, Iss. 1, 30–33.

[3] Giorgi A., Mario Cucinella, Edilstampa, Roma 2006.

[4] Bush-Brown A., Louis Sullivan, George Braziller, New York 1960.

[5] Wright F.L., An Autobiography (1931), Pomegranate Commu ni-

cations, New York 2005.

[6] Brundtland G.H., The World Commission on Environment and De -

velopment, Our Common Future, United Nations, New York 1987.

[7] Baranowski A., Projektowanie zrównoważone w architekturze,

Wydawnictwo PG, Gdańsk 1998.

[8] Dahl T., Climate and Architecture, The Royal Danish Academy of

Fine Arts, School of Architecture Publishers, Taylor & Francis

Group, Routledge, Copenhagen 2010.

[9] Cucinella M., Mario Cucinella Architects, MCA, Bologna 2009.

Streszczenie

Nowa siedziba Rady Miejskiej w Bolonii autorstwa Mario Cucinella Architects jest przykładem holistycznie zaprojektowanego obiektu,

prezentującego metody tworzenia środowiska zbudowanego z odpowiedzialnością wobec środowiska naturalnego. Postawa proekologiczna w archi-

tekturze została uwidoczniona poprzez podwyższenie efektywności energetycznej oraz prawidłową orientację budynku względem stron świata,

uwzględniającą lokalne uwarunkowania klimatyczne. Wykorzystywanie pasywnych zysków solarnych zimą, chłodzenia za pomocą przepływu

powietrza latem, a także stosowanie wentylacji naturalnej w strefach publicznych i doświetlenia światłem dziennym powierzchni biurowych

pozwalają wymiernie obniżyć zużycie energii. Duże znaczenie ma również kwestia pozyskiwania wody deszczowej i racjonalnego gospodarowania

wodą w budynku. Zapewnienie korzystnego mikroklimatu we wnętrzach i w otoczeniu budynku wpływa na poprawę komfortu użytkownika.

Dodatkowo podnoszą go łatwa dostępność komunikacyjna i kreowanie przyjaznej przestrzeni publicznej. Z kolei wysoki komfort użytkownika

skutkuje podniesieniem jakości życia zarówno w skali najbliższej okolicy, jak i w skali miasta. Siedziba rady miejskiej jako jeden z najważniejszych

obiektów administracji publicznej pomaga stworzyć

wzorzec do naśladowania wśród lokalnej społeczności. Jest także przykładem, iż odpowiednia

decyzja o lokalizacji budowli tej rangi może znacząco wpłynąć na podwyższenie standardu dzielnicy. Oprócz przesłania edukacyjnego, związanego

z promowaniem architektury proekologicznej, autorzy budynku Rady Miejskiej w Bolonii podkreślają jego aspekty estetyczne oraz znaczenie

w krajobrazie kulturowym miasta.

Słowa kluczowe: architektura ekologiczna, projektowanie zrównoważone, zielony budynek

Abstract

The new City Council building in Bologna, designed by Mario Cucinella Architects is an example of the holistically designed object, that presents

methods of built environment creation with the responsibility towards the natural environment. Pro-ecological attitude has been accentuated in the

architecture through the increased energy efficiency and proper building orientation considering geographical directions and local climate conditions.

The usage of passive solar gain in the winter, cooling air flow through the summer as well as the natural ventilation in public zones and daylight

illumination of the office space, allow significant reduction of the energy consumption. The issue of rainwater collection and rational water manage-

ment in the building has been also very important. Providing a favorable microclimate in the building interiors and its surroundings influences the

improvement of the user comfort. Additionally this convenience is increased with a good connection with the transport network and creation of

easily accessible, welcoming public space. The high level of user comfort results with an increased quality of life, both in scale of the district and

the city. The City Council building, as one of the most important public administration facilities, helps to establish the pattern to be spread and

followed among the local society. It is also an example that shows how the right decision about the location of the building of this rank can affect

the upgrade of the neighborhood. In addition to the educational message, regarding the promotion of pro-ecological architecture, the authors of the

City Council building in Bologna emphasize its aesthetic aspects and the importance in the cultural landscape of the city.

Key words: ecological architecture, sustainable design, green building

Ogród deszczowy w zespole Dockside Green

w Victorii w Kanadzie. Zespół jako jeden

z pierwszych na świecie otrzymał certyfikat

Platynowy LEED (fot. A. Bać, 2011)

Rain garden in Dockside Green development

in Victoria, Canada.

The development was one of the first

to receive the LEED Platinum certification

(photo by A. Bać, 2011)