Budynki przy ul. Franciszkańskiej 14 i Fosa Staromiejska 24 w Toruniu w świetle badań architektonicznych i kwerend źródłowych

Joanna Kucharzewska

doi:10.37190/arc220409

Streszczenie

W artykule zaprezentowano wyniki badań architektonicznych przeprowadzonych na poziomie piwnic przy ul. Franciszkańskiej 14 i Fosa Staromiejska 24 w Toruniu, uzupełnione o kwerendy źródłowe dotyczące zarówno piwnic, jak i części naziemnych. Celem badań architektonicznych było ustalenie kolejnych etapów budowlanych zachodzących na omawianych działkach od średniowiecza do początków XX w. Istotną kwestią było rozpoznanie zawartości najstarszej substancji zabytkowej pochodzącej z okresu średniowiecznego oraz momentu scalenia funkcjonalno-przestrzennego przeciwległych działek.     Będąca tematem pracy działka znajduje się w północnej części Starego Miasta Torunia, w obrębie trójkątnego bloku zabudowy, którego zarys determinowany był przez przebieg północno-wschodniego odcinka murów miejskich. Obecnie na dwóch przeciwległych parcelach znajduje się kamienica, która ostateczny kształt uzyskała na początku XX w.      W trakcie badań stwierdzono, że najstarsze gotyckie fragmenty znajdują się w części południowej (od strony ul. Franciszkańskiej). W drugim etapie gotyckim podpiwniczono część północną (od strony Fosy Staromiejskiej), wykorzystując kamienne fundamenty założone dla wcześniejszej budowli. W okresie nowożytnym te dwie, do tej pory funkcjonujące niezależnie, części połączyła oficyna boczna. W XVIII w. na działce od strony ul. Franciszkańskiej znajdował się 2-piętrowy, murowany spichlerz, a od strony Fosy Staromiejskiej wozownia o konstrukcji szkieletowej. Obydwa budynki spłonęły na początku XIX w. W połowie XIX w. powstał duży, obejmujący obie działki, 5-kondygnacyjny spichlerz, który założono na średniowiecznych i nowożytnych piwnicach. Ostateczna zmiana zabudowy nastąpiła w 1906 r., kiedy po rozbiórce spichlerza wybudowano dwie kamienice ze wspólnym traktem środkowym wypełnionym klatką schodową i wewnętrznym podwórkiem.     Badania architektoniczne wraz z materiałem źródłowym stanowiły skuteczne narzędzie do rekonstrukcji poszczególnych etapów budowy i poszerzenia wiedzy na temat form zabudowy przymurnego fragmentu Starego Miasta w Toruniu.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.