Bulla Benedykta XIII (1394–1417) z zamku Grodno

Łukasz Orlicki

doi:10.37190/arc210408

Streszczenie

Artykuł ma na celu omówienie unikatowego zabytku, jakim jest bulla papieża Benedykta XIII odkryta w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na zamku Grodno w 2017 r., a także ustalenie potencjalnych powiązań, na skutek których zabytek znalazł się na terenie Dolnego Śląska. Z roku na rok liczba bulli odkrywanych na obszarze współczesnej Polski znacząco wzrasta. Są one nie tylko wizualnie imponującymi artefaktami, ale przede wszystkim dobrymi datownikami, z racji imienia swojego wystawcy znajdującego się na każdej z nich. W przypadku identyfikacji egzemplarza odkrytego na zamku Grodno natrafiono początkowo na problem związany z faktem występowania w historii Kościoła katolickiego dwóch papieży noszących imię Benedykta XIII – Pedra de Luny pełniącego urząd na przełomie XIV i XV w. oraz Francesca Orsiniego sprawującego władzę w wieku XVIII. Dzięki przeprowadzonej kwerendzie źródłowej i analizie porównawczej bezsprzecznie jako wydawcę egzemplarza z zamku Grodno można wskazać pierwszego z nich – w historiografii określanego mianem papieża obediencji awiniońskiej, a potocznie antypapieża, ze względu na panującą wówczas w Kościele schizmę. Jednocześnie wykluczono, że zabytek mógł znaleźć się na złożu wtórnym z racji analizy stratygrafii nawarstwień kontekstu, w którym go odnaleziono. W oparciu o przeprowadzoną kwerendę w artykule zaprezentowano też kilka hipotez dotyczących sposobu, w jaki bulla trafiła na Dolny Śląsk. Wnioskiem płynącym z przedstawionych badań jest potrzeba przeprowadzenia dalszych studiów, nie tylko nad tym konkretnym zabytkiem, ale przede wszystkim w szerszym aspekcie bulli papieskich na terenie Polski.