14 Ewa Łużyniecka, Paweł Konczewski
posadzka piwnicy jest posadowiona 0,46 m poniżej po-
ziomu kamiennej podłogi korytarza.
Wspomniana ściana zachodnia, widoczna z wnętrza
korytarza, stała się pierwszym rejonem badań architekto
nicznych. Przypuszczano bowiem, że w tym miejscu za
chował się fragment dawnej elewacji zachodniej skrzy-
dła zachodniego, będący jedynym reliktem zewnętrznym
elewacji średniowiecznego budynku klauzury, jakie za-
chowało się w Trzebnicy. Usunięto tynk między łukiem
koleby a górnym łękiem wejścia oraz w pasie przy pół-
nocnym narożu korytarza. Pozostawiono przy tym 40%
powierzchni ściany w formie nienaruszonej, będącej świa
dectwem wszystkich nawarstwień tynku. Okazało się, że
do wysokości 1,20 m powyżej posadzki korytarza lico
muru wykonane jest z dużych otoczaków łączonych za
prawą wapienną. Do wysokości 1,40 m między kamienia-
mi umieszczone są cegły, a na poziomie 1,48 m znajduje
się warstwa cegieł ułożona główkami. Stanowi ona gra-
nicę pierwotnej części fundamentowej ściany. Znacząca
część wyższego fragmentu ściany, do wysokoś ci 2,98 m
powyżej posadzki korytarza, wzniesiona jest z cegieł
o wy miarach 25,8–26,7 × 11,5–12,1 × 8,1–8,5 cm i ukła-
dzie wendyjskim. W górnej warstwie cegieł znajduje się
otwór po dawnym rusztowaniu budowlanym. Lico od-
czyszczonej ściany jest zniszczone w wielu miejscach
przez bruzdy instalacyjne oraz przez dwa kanały. Górny
kanał ma strop wykonany z cegieł dziurawek, zamurowa-
ny cegłami rozbiórkowymi.
Po rozpoznaniu budowy zewnętrznego lica ściany za-
chodniej piwnicy przystąpiono do badań jej lica od strony
wnętrza (il. 2a). W tej części północna powłoka sklepie-
nia piwnicy wspiera się na ostrołuku, a powłoka południo-
wa na łęku w formie fragmentu koła. Łęk ten w jed nym
punkcie styka się z kamienną opaską portalu, która jest
obwiedziona prostym prolem; w jej bocznych częś ciach
zachowały się zawiasy po wcześniejszych drzwiach.
W cza sie badań oczyszczono z tynku fragment między
skle pieniem a wspomnianym portalem. Okazało się, że
przy samym portalu znajdują się cegły rozbiórkowe wtór-
nie wstawione, a przy krawędzi sklepienia cegły o wy-
miarach 25,1–25,5 × 11,5–12,1 × 7,8–8,5 cm i układzie
wendyjskim. Stwierdzono także, że krawędź sklepienia
zbudowana jest z cegieł o formowanych, ściętych naro-
żach, a powłoki sklepienne są oparte na ścianie – w tym
miejscu zachowała się szpara po wyciągniętym szalunku.
W opisywanej ścianie zachodniej kolejną odkrywkę
tynku wykonano w jej części północnej. W sondażu o wy-
miarach 0,5 × 0,5 m stwierdzono występowanie cegieł
o wymiarach 25,0–25,2 × 12,2–12,4 × 8,0–8,3 cm i ukła-
dzie wendyjskim. Oprócz tego w górnej warstwie cegieł
zachował się otwór po dawnym rusztowaniu budowla-
nym. Poniżej wspomnianej odkrywki istnieje do dziś
niewielki podest z odciśniętą konstrukcją zapewne pieca
i odchodzący od niego kanał grzewczy, biegnący przy
ścianie i zakręcający przy opasce portalu. Podczas badań
oczyszczono z gruzu część północną kanału i stwierdzono
występowanie śladów po żeliwnych przegrodach, umoż-
liwiających regulację przepływu ciepłego powietrza. Od-
słonięto także wspornik sklepienia, który pierwotnie znaj-
dował się we wnętrzu kanału. Przykrywała go konstrukcja
allowed for detailed tracing of the layout of its in terior
with a maximum height of 2.5 m, which in the pro
jection is a squarelike quadrilateral with dimensions
of 5.25 × 5.79 m. One can enter the basement from the
hall through the entrance located in the western wall and
preceded by three steps – the concrete basement oor is
0.46 m below the level of the stone oor of the corridor.
The above mentioned western wall, which is visible
from the interior corridor, became the rst area of the
ar chitectural research. It was assumed that in this place
a fragment of the old western facade of the western wing
was preserved and it is now the only relic of the external
facade of the medieval enclosure building which survived
in Trzebnica. The plaster between the cave arch and the
upper arch as well as in the belt at the northern corner of
the corridor was removed. Yet 40% of the wall surface in
an intact form was left, which constituted the evidence
of all layers of plaster. It turned out that up to the height
of 1.20 m above the oor of the corridor the face of the
wall is made of large boulders bonded with lime mortar.
Up to a height of 1.40 m there are bricks between the
stones and at a level of 1.48 m there is a layer of end face
bricks. It constitutes a border of the original part of the
foundation wall. A signicant part of the upper frag ment
of the wall up to a height of 2.98 m above the oor of the
corri dor is built of bricks 25.8–26.7 × 11.5–12.1 × 8.1–
8.5 cm and has a Vendian layout. In the upper layer of
bricks there is a hole being a trace of the old scaffolding
construction. The face of the cleansed wall is destroyed by
installation grooves and two channels in many places. The
upper channel has a ceiling made of cellular bricks and is
bricked with demolition bricks.
After the outer face of the western wall construction
was identied, its inner face was studied (Fig. 2a). In this
part the northern cover of the basement vault is supported
by a gothic arch and the southern cover is supported by
an arch in the form of a fragment of a circle. This arch
contacts the stone rim of the portal at one point, which is
framed with a simple prole; hinges of the former door
are preserved in its side parts. Plaster was removed from
a fragment between the vault and the above mentioned
portal during the research works. It turned out that next
to the portal there were demolition bricks which were re
inserted in it and at the edge of the vault there were bricks
with a dimension of 25.1–25.5 × 11.5–12.1 × 7.8–8.5 cm
and a Vendian layout. It was also found that the vault edge
was built of moulded and truncated corners and the vault
covers were supported by the wall – there is a preserved
crack of the former formwork in this place.
In the described western wall another discovery of pla
ster was made in its northern part. In a survey with the
di mensions of 0.5 × 0.5 m there were bricks of 25.0–
25.2 × 12.2–12.4 × 8.0–8.3 cm sizes and a Vendian layout.
Apart from that, an opening of the former construction
scaffolding was preserved in the upper layer of bricks.
Below the above mentioned discovered plaster there is still
a small platform with an imprinted structure, probably of
a stove, and a channel heating running along the wall and
turning near the rim of the portal. During the research the
northern part of the channel was cleaned from the rubble
