Historyczne oranżerie i szklarnie w Polsce: typologia i stan zachowania

Jacek Kuśmierski, Katarzyna Hodor

doi:10.37190/arc240204

Streszczenie

Oranżerie i szklarnie były jednymi z najbardziej efemerycznych budynków wznoszonych w polskich ogrodach. Ewolucja technologii, brak odpowiedniej konserwacji, pożary i wojny sprawiały, że podlegały nieustannym przebudowom lub zniszczeniu. Mimo iż stanowiły integralny element większości założeń ogrodowych, zapewniając odpowiednie warunki do przechowywania i uprawiania roślin egzotycznych, do dziś nie doczekały żadnego większego naukowego opracowania. Celem autorów artykułu jest przedstawienie wyników pierwszych przekrojowych badań nad historycznymi oranżeriami i szklarniami w Polsce. Prace studialne i analityczne zrealizowane w latach 2021–2022 umożliwiły identyfikację 165 zachowanych obiektów, dla których opracowano dane wyjściowe oraz klasyfikację ze względu na typ, materiał, formę, czas budowy oraz styl architektoniczny. Każda oranżeria i szklarnia podlegała ocenie stopnia zachowania według czterostopniowej skali uwzględniającej autentyzm i integralność substancji zabytkowej, obecną funkcję i wiek. Wyniki badań mogą posłużyć jako punkt wyjściowy do określenia wyzwań konserwatorskich w zakresie zachowania historycznych oranżerii i szklarni oraz sformułowania zaleceń i standardów dla lepszej ochrony tych obiektów.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.