Kody form przestrzennych a rewitalizacja urbanistyczna śródmieść miast historycznych. Szanse i zagrożenia

Magdalena Wiśniewska

doi:10.37190/arc220206

Streszczenie

Niniejszy artykuł powstał w wyniku zainteresowania możliwościami i aktualnymi uwarunkowaniami rewitalizacji, które mogą prowadzić do kształtowania harmonijnej przestrzeni miejskiej, stwarzającej dla mieszkańców pożądane warunki do życia i realizacji ich codziennych potrzeb. Autorka zwraca w nim uwagę na wyzwania związane z poszukiwaniem nowych, skutecznych narzędzi i metod stosowanych w urbanistyce do transformacji historycznej przestrzeni śródmiejskiej. Wskazuje aktualność i złożoność działań podejmowanych na wielu poziomach, koncentrując się na rewitalizacji urbanistycznej. Artykuł jest także próbą rozpoznania założeń SmartCode’u – kodu form przestrzennych – i rozważaniem możliwości jego zastosowania w warunkach lokalnych przy uwzględnieniu kontekstu kulturowego i przestrzennego miast w Polsce. Celem autorki jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, czy kody form przestrzennych mogą być skutecznym narzędziem w rewitalizacji przestrzeni miejskiej.     Refleksja nad powyższymi zagadnieniami została oparta na analizie źródeł literaturowych i analizie studiów przypadku wybranych założeń architektonicznych i urbanistycznych na przestrzeni kolejnych epok i kierunków, w zestawieniu z realizacją postulatów nawiązań do lokalnej tradycji budowania w metodologii SmartCode’u. W tym celu odwołano się do przesłanek podnoszonych przez urbanistów i architektów, a przyświecających powojennej odbudowie założeń miejskich, propagowaniu socrealizmu czy upowszechnianiu postmodernizmu, historyzmu, retrowersji. Doprowadziło to do ukazania metodologii SmartCode’u (uzupełnionej przez transekt oraz warsztaty charette) jako spójnego i kompleksowego narzędzia w urbanistyce. W artykule podniesiono, że jest ono stosowane z powodzeniem w realiach amerykańskich, zarówno w założeniach nowo projektowanych, jak i w transformacji już istniejących. Ze względu na znaczne różnice kulturowe i odmienną tradycję budowania wskazano zagrożenia i obawy związane z próbą ich bezpośredniego przełożenia i zastosowania w rewitalizacji przestrzeni polskich miast – cechującej się wielowiekową i złożoną historią. Podkreślono jednak, że metodologia SmartCode’u może być cenną inspiracją do szukania odpowiednio zmodyfikowanych rozwiązań lokalnych i punktem wyjścia dyskusji na temat roli dziedzictwa kulturowego we współczesnych przeobrażeniach przestrzeni miejskiej i celowości współczesnych nawiązań do form historycznych.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.