Muzeum Jana Heweliusza oraz Nauki Gdańskiej w poddaszach kościoła św. Katarzyny w Gdańsku – obchody roku Heweliusza

Elżbieta Ratajczyk-Piątkowska, Ksenia Piątkowska

doi:10.5277/arc120218

Streszczenie

Rok 2011 został ogłoszony Rokiem Heweliuszowskim. W Gdańsku, na Starym Mieście, nieopodal najstarszego gdańskiego kościoła św. Katarzyny i Ratusza Staromiejskiego, w kamienicach przy ul. Korzennej mieściło się obserwatorium Jana Heweliusza. Do dziś w kościele św. Katarzyny znajduje się grobowiec astronoma. W maju 2006 r. w wyniku nagłego pożaru spłonęły dachy kościoła. Ceglana wieża, szczyty dachów i sklepienia zachowały swoją formę, lecz wymagały remontu. Niestety cała struktura dachów kościoła, drewniana konstrukcja i ich forma przestrzenna zostały całkowicie strawione przez pożar. W tej tragicznej sytuacji podjęto decyzję o rekonstrukcji dachów kościoła zgodnej z zachowanymi fotografiami, przedstawiającymi dachy z sygnaturką i lukarną, z okresu przed wcześniejszym pożarem w 1905 r. W projekcie odbudowy przyjęto nowoczesną konstrukcję dachów – stalową nad prezbiterium i drewnianą z drewna klejonego nad nawą główną i nad kaplicami kościoła. W nowo powstałym przestronnym wnętrzu poddasza postanowiono utworzyć Muzeum Heweliusza i Nauki Gdańskiej, zachowując jednocześnie niezmiennie funkcję sakralną kościoła. Dwoma głównymi problemami, z jakimi należało się zmierzyć przy wykonywaniu projektu Muzeum, były kontrowersje związane z faktem łączenia dotychczasowej funkcji sakralnej kościoła z funkcją świecką – muzealną oraz brak dostępności poddasza dla potencjalnych zwiedzających. Zabytkowy kościół zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Raduni i zabudowań klasztornych, między ul. Katarzynki i Profesorską. Aby umożliwić zwiedzającym wygodny i bezpieczny dostęp do muzeum zaproponowano budowę nowego, niezależnego budynku wejściowego stojącego na kanale rzeki w oddaleniu od kościoła. Budynek wejściowy połączono z kościołem łącznikiem zawieszonym na poziomie poddasza trafiającym w zrekonstruowaną lukarnę dachu. Rozwiązanie to pozwoliło zachować zabytkowość otoczenia i nie zakłóciło pola ekspozycji historycznej bryły obiektu. Ponieważ do dzisiaj zachowało się niewiele przedmiotów z wyposażenia pracowni gdańskich uczonych, Muzeum Heweliusza i Nauki Gdańskiej będzie miało charakter ekspozycji interaktywnej. Główną atrakcją ekspozycji będą zachowane: malarstwo elewacyjne kościoła oraz odkryta konstrukcja średniowiecznych sklepień.