Odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi – członkowi honorowemu ICOMOS

Redakcja

doi:10.37190/arc190314

Streszczenie

W artykule zamieszczono informację na temat tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi. Przedstawiono sylwetkę Profesora, opisano inicjatywę upamiętnienia Jego zasług i samą uroczystość odsłonięcia tablicy.

Słowa kluczowe:
article
edmund-małachowicz
wrocław
katedra
icomos

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

2019

3(59)

DOI: 10. /arc190314

W tym roku z powodzeniem udało się zakończyć sta-

rania o powstanie tablicy upamiętniającej dorobek na-

ukowy i działalność konserwatorską Profesora Edmun-

da Małachowicza (1925–2015), wybitnego nauczyciela

aka demickiego, konserwatora i badacza. Był on jedynym

po profesorze Janie Zachwatowiczu członkiem Polskiej

Akademii Nauk reprezentującym sztukę konserwacji za-

bytków [1] (il. 1).

Od początku życie zawodowe Profesora było ukierun-

kowane na sprawy ochrony zabytków w dźwigających się

ze zniszczeń miastach Dolnego Śląska. Spośród 60 znacz-

niejszych projektów ponad 40 zostało zrealizowanych.

Znane są również prace konserwatorskie Profesora poza

Śląskiem – cmentarzy wojennych w Wilnie, na Rossie i na

Antokolu, dobudowa wież katedry w Częstochowie.

Profesor Małachowicz równie wiele uwagi poświęcił

badaniom naukowym. Był autorem 125 publikacji, w tym

23 książek, które w sposób istotny poszerzyły wie dzę na

temat średniowiecznej architektury polskiej. Jego podręcz-

nik akademicki z zakresu konserwacji architektury i śro-

dowiska kulturowego doczekał się czterech wy dań [2].

Niezwykła wszechstronność Profesora była wie lokrotnie

dostrzegana. Powierzono mu m.in. funkcję kierownika

Pracowni Konserwacji Zabytków we Wrocławiu, wicedy-

rektora Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki,

przewodniczącego Rady ds. ochrony zabytków przy mi-

nistrze Kultury i Sztuki. Był także twórcą i kierownikiem

This year, we have successfully completed efforts to

create a plaque commemorating the scientic achieve-

ments and conservation activities of Professor Edmund

Ma łachowicz (1925–2015), an outstanding academic

teacher, conservator-restorer and researcher. Apart from

Professor Jan Zachwatowicz, he was the only member of

the Polish Academy of Sciences representing the art of

monument conservation [1] (Fig. 1).

From the beginning, the Professor’s professional life

was focused on the protection of monuments in the cit-

ies of Lower Silesia which were recovering from the war

destruction. Out of 60 major projects, over 40 have been

implemented. There are also conservation works under-

taken by the Professor outside Silesia, for example in

the war cemeteries in Vilnius, Rossa and Antokol as well

as the extension of the towers of the cathedral in Często-

chowa.

Professor Małachowicz also devoted much attention

to scientic research. He was the author of 125 publica-

tions, including 23 books, which signicantly expanded

knowledge of medieval Polish architecture. His academic

textbook on architectural conservation and cultural en-

vironment has had four editions [2]. The Professor’s ex-

traordinary versatility has been appreciated many times.

He was entrusted with the position of the head of the Mon-

ument Conservation Studio in Wrocław, he was the depu-

ty director of the Institute of the History of Architecture,

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej

poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi

– członkowi honorowemu ICOMOS

Unveiling of a commemorative plaque

dedicated to Professor Edmund Małachowicz

– honorary member of ICOMOS

Sprawozdania/Reports

144 Sprawozdania/Reports

Art and Technology, and the chairman of the Council for

the protection of monuments at the Ministry of Culture

and Art. He was also the creator and head of the Depart-

ment of Architecture Conservation and Restoration at the

Wrocław University of Science and Technology [3].

The Professor was also a member of domestic and

foreign scientic organizations and associations, i.e. the

Association of Polish Architects, the Association of Polish

Town Planners, the Association of Monument Conserva-

tors, the International Council on Monuments and Sites

ICOMOS (honorary member). He worked as a visiting

professor at the universities of Liverpool, Malta, Mosul,

he was the vice-chairman of the Committee of Architec-

ture and Urban Planning of the Polish Academy of Scienc-

es (PAN), an editor-in-chief of the “Kwartalnik Architek-

tury i Urbanistyki PAN”, the president and vice-president

of the Polish Academy of Sciences, Branch in Wrocław.

The initiator and main organizer of the foundation of

the commemorative plaque was Professor Olgierd Czer-

ner, former vice-president of the International Committee

of ICOMOS, the director of the Museum of Architecture

in Wrocław for many years and a professor of the Facul-

ty of Architecture of the Wrocław University of Science

and Technology. In November 2017, Professor Czerner

formed an honorary committee consisting of the follow-

ing members:

– Fr. Canon Paweł Cembrowicz, Rector of the Cathe-

dral,

Zakładu Konserwacji i Rewaloryzacji Architektury na Po-

litechnice Wrocławskiej [3].

Profesor był także członkiem krajowych i zagranicz-

nych organizacji i stowarzyszeń naukowych – Stowarzy -

sze nia Architektów Polskich, Towarzystwa Urbanistów

Pol skich, Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Mię-

dzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS (czło-

nek honorowy). Pracował na stanowisku visiting professor

na uniwersytetach w Liverpoolu, na Malcie, w Mosulu,

był wiceprzewodniczącym Komitetu Architektury i Urba-

nistyki PAN, redaktorem naczelnym „Kwartalnika Archi-

tektury i Urbanistyki PAN”, prezesem i wiceprezesem

Oddziału PAN we Wrocławiu.

Inicjatorem i koordynatorem prac związanych z ufun-

dowaniem tablicy pamiątkowej był prof. dr hab. Olgierd

Czerner, były wiceprezydent Międzynarodowego Komi-

tetu ICOMOS, wieloletni dyrektor Muzeum Architektury

we Wrocławiu i profesor Wydziału Architektury Politech-

niki Wrocławskiej. Profesor Czerner w listopadzie 2017 r.

zawiązał komitet honorowy w składzie:

– ks. kanonik Paweł Cembrowicz, proboszcz katedry,

– prof. dr hab. Rafał Czerner, kierownik Katedry Histo-

rii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocław-

skiej,

– ks. infułat Adam Drwięga, były proboszcz katedry

wrocławskiej,

– dr Jerzy Ilkosz, dyrektor Muzeum Architektury we

Wrocławiu,

Il. 1. Katedra wrocławska od południa i tablica pamiątkowa poświęcona Profesorowi Małachowiczowi (fot. E. Łużyniecka)

Fig. 1. Wrocław Cathedral from the south and a commemorative plaque dedicated to Professor Małachowicz (photo by E. Łużyniecka)

Sprawozdania/Reports 145

– Prof. dr hab. Rafał Czerner, head of the Department

of the History of Architecture, Art and Technology of the

Wrocław University of Science and Technology,

– Fr. Prelate Adam Drwięga, former Rector of the Ca-

thedral,

– Dr Jerzy Ilkosz, Director of the Museum of Architec-

ture in Wrocław,

– Prof. dr hab. Marzanna Jagiełło, head of the Depart-

ment of Architecture and Green Conservation and Res-

toration of the Wrocław University of Science and Tech-

nology,

– Prof. dr hab. Jerzy Jasieńko, Vice-Rector of the Wro-

cław University of Science and Technology, professor at

the Faculty of Civil Engineering,

– Prof. PWr Krystyna Kirschke, member of ICOMOS

and SARP, Vice-Chairwoman of the Wrocław branch of

the Committee on Architecture and Urban Planning of the

Polish Academy of Sciences (PAN),

– Prof. dr hab. Maria Lubocka-Hoffmann, former con-

servator of Elbląg, retired professor of the University of

Warmia and Mazury,

– Prof. dr hab. Ewa Łużyniecka, Vice President of the

Polish National Committee of ICOMOS, member of the

Architecture and Urban Planning Committee of the Polish

Academy of Sciences (PAN),

– Prof. dr hab. Cezary Madryas, Rector of the Wroc

ław

University of Science and Technology,

– Mgr Barbara Nowak-Obelinda, Lower Silesian Voi-

vodship Conservator of Monuments, President of the

Wro cław branch of the Association of Monument Con-

servators,

– Fr. Prelate prof. dr Józef Pater, Director of the Ar-

chives and Archdiocesan Museum,

– prof. dr hab. Marzanna Jagiełło, kierownik Zakładu

Konserwacji i Rewaloryzacji Architektury i Zieleni Poli-

techniki Wrocławskiej,

– prof. dr hab. Jerzy Jasieńko, prorektor Politechniki

Wrocławskiej, profesor na Wydziale Budownictwa Lądo-

wego i Wodnego,

– prof. PWr Krystyna Kirschke, członek ICOMOS

i SARP, wiceprzewodnicząca oddziału wrocławskiego

Komisji Architektury i Urbanistyki PAN,

– prof. dr hab. Maria Lubocka-Hoffmann, były konser-

wator Elbląga, emerytowany profesor Uniwersytetu War-

mińskiego,

– prof. dr hab. Ewa Łużyniecka, wiceprezes Polskiego

Komitetu Narodowego ICOMOS, członek Komisji Archi-

tektury i Urbanistyki PAN,

– prof. dr hab. Cezary Madryas, Rektor Politechniki

Wrocławskiej,

– mgr Barbara Nowak-Obelinda, dolnośląski woje-

wódzki konserwator zabytków, prezes oddziału wrocław-

skiego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków,

– ks. infułat prof. dr Józef Pater, dyrektor Archiwum

i Muzeum Archidiecezjalnego,

– prof. dr hab. Janusz Rębielak, przewodniczący od-

działu wrocławskiego Komisji Architektury i Urbanistyki

PAN,

– prof. dr hab. Elżbieta Trocka-Leszczyńska, dziekan

Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej,

– prof. dr hab. Waldemar Wawrzyniak, przedstawiciel

Dolnośląskiej Okręgowej Izby Architektów RP.

Tablicę ufundowało Stowarzyszenie Konserwatorów

Zabytków, Politechnika Wrocławska oraz przyjaciele

i ko ledzy prof. Małachowicza. Płytę wykonał konserwa-

tor Krzysztof Stawowski przez wiele lat współpracujący

Il. 2. Uroczystość odsłonięcia tablicy 3 lipca 2019 r. (fot. A. Zgraja)

Fig. 2. The ceremony of unveiling the plaque – July 3, 2019 (photo by A. Zgraja)

146 Sprawozdania/Reports

z prof. Małachowiczem i kierujący Pracownią Kamieniar-

ską i Detalu Architektonicznego. Medalion z podobizną

Profesora został odlany z brązu na podstawie fotograi

według modelu 3D wykonanego przez Jana Moderskiego.

Tablica pamiątkowa została umieszczona w sąsiedz-

twie kaplicy Najświętszego Sakramentu, na południowej

elewacji katedry wrocławskiej, której profesor Małacho-

wicz poświęcił ponad pół wieku aktywności zawodowej

[4], [5]. Zaprojektowane przez Niego hełmy wież stały się

nie tylko dominantą, ale także symbolem Ostrowa Tum-

skiego. Materiał, z którego wykonano tablicę – trawertyn

z przebarwieniami o wdzięcznej nazwie breccia sardo –

nawiązuje do kolorystyki kamieniarki katedry, dzięki cze-

mu tablica stała się integralną częścią budowli.

Odsłonięcie tablicy odbyło się 3 lipca 2019 r. i mia-

ło bardzo uroczysty charakter. Zostało zapoczątkowane

wystąpieniem prof. Czernera i zaakcentowane modlitwą

odmówioną przez proboszcza katedry, ks. kanonika Pawła

Cembrowicza. Na zakończenie uroczystości rozległo się

bicie dzwonów katedralnych, które w ten sposób uczciły

pamięć swojego wieloletniego Przyjaciela (il. 2).

Redakcja

– Prof. dr hab. Janusz Rębielak, Chairman of the Wro-

cław branch of the Committee on Architecture and Urban

Planning of the Polish Academy of Sciences (PAN),

– Prof. dr hab. Elżbieta Trocka-Leszczyńska, Dean of

the Faculty of Architecture of the Wrocław University of

Science and Technology,

– Prof. dr hab. Waldemar Wawrzyniak, representative

of the Lower Silesian Regional Chamber of Architects of

the Republic of Poland.

The plaque was funded by the Association of Monu-

ment Conservators, Wrocław University of Science and

Technology and by the friends and colleagues of Profes-

sor Małachowicz. The plaque was made by conservator

Krzysztof Sta wowski who cooperated with Professor

Małachowicz and was the head of the Stone Masonry and

Architectural Detail Workshop. The medallion with the

image of the Professor was cast in bronze based on a pho-

to according to a 3D model made by Jan Moderski.

The memorial plaque was placed next to the chapel

of the Blessed Sacrament, on the southern facade of the

Wrocław cathedral, to which Professor Małachowicz de-

voted over half a century of his professional activity [4],

[5]. The cupolas he designed became not only a dominant

element, but also a symbol of Ostrów Tumski. The mate-

rial used to make the plaque – travertine with discoloura-

tion with the graceful name breccia sardo – refers to the

colours of the cathedral’s stonework, thanks to which the

plaque has become an integral part of the building.

The ceremony of unveiling the plaque took place on

July 3, 2019 and was very festive. It was initiated by the

speech of Professor Czerner and emphasized by a prayer

said by the cathedral main priest, Fr. Canon Paweł Cem-

browicz. The end of the ceremony was marked by the

cathedral bells ringing, which in this way honoured the

memory of the cathedral’s long-time friend (Fig. 2).

Editorial Board

Streszczenie

W artykule zamieszczono informację na temat tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi. Przedstawiono sylwetkę Pro-

fesora, opisano inicjatywę upamiętnienia Jego zasług i samą uroczystość odsłonięcia tablicy.

Słowa kluczowe: Edmund Małachowicz, Wrocław, katedra, ICOMOS

Abstract

The article contains information on the commemorative plaque dedicated to Professor Edmund Małachowicz. The Professor’s person was presented

and the initiative to commemorate his merits and the ceremony of unveiling the plaque were described.

Key words: Edmund Małachowicz, Wrocław, cathedral, ICOMOS

References /Bibliografia

[1] Profesor Edmund Małachowicz laureatem Krajowej Nagrody im.

JanaZachwatowicza, „Architectus” 2008, Nr 1(23), 105, 106.

[2]

Małachowicz E., Konserwacjairewaloryzacjaarchitekturywśrodo

wiskukulturowym, wyd. 4, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2007.

[3] Jednostkiorganizacyjne, „Architectus” 2010, suppl., 9–28.

[4] Małachowicz E., Katedrawrocławska.Dziejeiarchitektura, wyd. 3,

Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2012.

[5] Małachowicz E., Lasota C., Małachowicz M., Badania wczesno

średniowiecznych faz budowy katedry wrocławskiej (1996–1997),

„Architectus” 1999, Nr 1(5), 3–17.