Pozawzrokowe doświadczanie przestrzeni a problem deprywacji sensorycznej współczesnego środowiska zurbanizowanego

Julia Wronkowska

doi:10.5277/arc190212

Streszczenie

Niniejszy artykuł omawia problem współczesnej kultury, jakim jest dominująca rola wizualnej reprezentacji rzeczywistości. Architekturę i urbanistykę oceniamy powierzchownie na podstawie aspektów wizualnych, zapominając o bogactwie doznań pozawzrokowych. Takie podejście do projektowania architektury i przestrzeni zurbanizowanej skutkuje dziś przesyconym pejzażem sensorycznym miasta, zanieczyszczeniem powietrza oraz miejskiej przestrzeni sonicznej. Problem okulocentryzmu we współczesnej kulturze szczególnie ujawnia się w przypadku osób niewidomych. Na podstawie studiów literatury przedmiotu z pogranicza architektury, psychologii percepcji, tyflologii, a także filozofii podjęto próbę zarysowania tła kulturowego ponowoczesnej rzeczywistości przesyconej informacją, by następnie opisać rolę zmysłów i ich potencjał w tworzeniu przestrzeni nie tylko dostępnej dla osób niewidomych, ale także bogatszej estetycznie dla wszystkich jej użytkowników. Analizę uzupełniono o własne obserwacje oraz wizje lokalne pod kątem odbioru pozawzrokowego. Zarówno z literatury przedmiotu, jak i obserwacji własnych wynika, że rola zmysłów oraz emocji w architekturze i urbanistyce jest jeszcze niedostatecznie zbadana. W opinii autorki wszelkie badania podejmujące ten temat mogą okazać się niezwykle cenne, gdyż spojrzenie na przestrzeń przez pryzmat wszystkich zmysłów miałoby szansę stać się ważnym narzędziem projektowym służącym walce z problemem współczesnej okulocentrycznej rzeczywstości.