Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych

Joanna Majczyk

doi:10.5277/arc160206

Streszczenie

Andrzej Frydecki (1903–1989), architekt i jeden z założycieli Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, rozpoczął karierę zawodową pod koniec lat 20. XX w. we Lwowie. W czasie kilkunastoletniej działalności zaprojektował kilkadziesiąt domów jedno- i wielorodzinnych, budynki użyteczności publicznej, kościoły, obiekty kultury i zdrowia. Po wojnie architekt związał swoje losy ze stolicą Dolnego Śląska, gdzie kształcił nowe kadry inżynierskie i opracował wiele projektów, m.in. dla wrocławskich uczelni. W prezentowanym artykule przedstawiono prace Frydeckiego z przełomu lat 40. i 50. XX w. – projekty zrealizowane, jak budynek Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej wraz z halami laboratoryjno-produkcyjnymi, oraz mało znane koncepcje, których nie urzeczywistniono (domy akademickie na Szczytnikach, plany kampusu Politechniki Wrocławskiej, siedziby wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego). Wszystkie pokazane budowle zostały zaprojektowane w stylistyce bliskiej modernizmowi, ich realizację uniemożliwiły zatem względy ideologiczne, gdyż w 1949 r. do polskiej architektury wprowadzono nową metodę projektową – realizm socjalistyczny.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

2016

2(46)

DOI: 10.5277/arc160206

Joanna Majczyk*

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego

dla wrocławskich szkół wyższych

Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities in Wrocław

Powstanie polskich uczelni

w powojennym Wrocławiu

Wkrótce po zakończeniu działań wojennych, 24 sierp

nia 1945 r., dekretem Rady Ministrów powołano we

Wroc ławiu dwie pierwsze szkoły wyższe – Uniwersytet

i Po li technikę [1, s. 276, 277]. Ze względu na brak ka

dry dydaktycznej i problemy lokalowe, obie uczelnie

do 1951 r. funkcjonowały jako jedna instytucja, mająca

wspól ne władze, administrację i budżet. W pierwszym

ok resie działalności Politechnika użytkowała budynki

przedwojennej Technische Hochschule – Gmach Główny

przy wybrzeżu Wyspiańskiego, dawne siedziby instytu

tów: Elektrotechniki, Chemii oraz Hutniczego przy ul.

Smoluchowskiego, a także budynki laboratoriów – Ma

szynowego i Obrabiarek. Wydziały Uniwersytetu mieści

ły się natomiast w barokowym gmachu dawnej jezuickiej

Akademii Leopoldyńskiej, położonym nad Odrą, na pół

nocnych obrzeżach Starego Miasta. W ramach wrocław

skiej unii szkół wyższych powołano sześć wydziałów

uniwersyteckich i cztery politechniczne: Budownictwa,

Chemiczny, HutniczoGórniczy i MechanicznoElektro

techniczny. Wy dział Budownictwa składał się początko

wo z dwóch oddzia łów: Architektury oraz Inżynierii Lą

dowej i Wodnej [2, s. 8], a jego pierwszym dziekanem

został architekt – prof. Tadeusz Wróbel, związany przed

wojną z Politechniką Lwowską. W kwietniu 1946 r. wy

Establishment of Polish universities

in post-war Wrocław

Shortly after the war, on August 24, 1945 by the de

cree of the Council of Ministers the rst two universities

were established in Wrocław – Wrocław University and

Wrocław University of Technology [1, pp. 276, 277]. Due

to the lack of teaching staff and housing problems, until

1951 both universities functioned as one institution hav

ing common authorities, administration and the budget. In

the rst period of its activity the University of Technol

ogy used buildings of the prewar Technische Hochschule

– the Main Edice by Wybrzeże Wyspiańskiego, former

seats of the following institutes: Electrical Engineering,

Chemistry and Metallurgy on Smoluchowskiego Street

as well as laboratory buildings – Machine and Machine

Tools. Faculties of the University were housed in the Ba

roque edice of the former Jesuit Leopoldin Academy

situated by the River Oder on the northern outskirts of the

Old Town. As part of the Wrocław union of universities

six University faculties and four University of Technolo

gy were established, i.e. Faculty of Building Construction,

Chemistry, Steel and Mining as well as Mechanical and

Electrical Engineering. Originally the Faculty of Building

Construction consisted of two divisions: Architecture and

Civil and Hydraulic Engineering [2, p. 8] and its rst Dean

was architect – Professor Tadeusz Wróbel who worked at

the University of Technology in Lviv before the war. In

April of 1946 the organizational structure of the Depart

ment of Architecture was nally established – the follow

ing departments were founded: Construction of Cities and

* Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Ar

chi tecture, Wrocław University of Science and Technology.

80 Joanna Majczyk

krystalizowała się struktura organizacyjna Oddziału Ar

chitektury – utworzono wówczas katedry: Budowy Miast

i Osiedli, Architektury Monumentalnej, Rysunku Od

ręcznego, Historii Architektury oraz Budownictwa Uty

litarnego [3, s. 171]. Trzon kadry dydaktycznej stanowili

w większości absolwenci Politechniki Lwowskiej, wśród

których, poza profesorem Wróblem, znaleźli się m.in.:

Dobrosław Czajka, Zbigniew Kupiec, Stanisław Mielnic

ki i Tadeusz Brzoza [4, s. 47]. We wrześniu 1948 r. do gro

na wspomnianych dydaktyków dołączył kolejny lwowski

architekt – Andrzej Frydecki.

Sylwetka architekta

Andrzej Frydecki rozpoczął studia na Wydziale Archi

tektury Politechniki Lwowskiej w 1922 r., sześć lat póź 

niej, jeszcze przed formalnym uzyskaniem dyplomu, zo stał

asystentem profesora Władysława Derdackiego w Ka te 

drze Budownictwa Utylitarnego. W latach 1937–1939 zaj

mował stanowisko adiunkta w katedrze Architektury II

kierowanej przez profesora Witolda Minkiewicza. Do

czasu wybuchu II wojny światowej Frydecki nie tylko

nauczał, ale też prowadził bardzo intensywną działalność

projektową – opracował kilkadziesiąt koncepcji domów

jedno i wielorodzinnych oraz gmachów użyteczności pu

blicznej, z których większość wybudowano we Lwowie.

Do najbardziej znanych lwowskich realizacji architekta

z lat 20. i 30. XX w. należały: gmach Powszechnego Za

kładu Ubezpieczeń Wzajemnych, Dom Związków Woj

skowych i Dom Żołnierza Polskiego. Podczas drugiej

wojny światowej Frydecki kontynuował pracę dydaktycz

ną we Lwowskim Instytucie Politechnicznym, a następnie

w Staatliche Technische Institut, które powołano pod oku

pacją radziecką i niemiecką na bazie struktur Politechni

ki Lwowskiej. W maju 1943 r. architekt otrzymał nakaz

opuszczenia Lwowa, zamieszkał w Czudcu pod Rzeszo

wem i podjął pracę w Wydziale Odbudowy rzeszow

skiego Urzędu Wojewódzkiego. Tuż po wojnie Frydecki

przeniósł się do Katowic, gdzie objął stanowisko zastępcy

dyrektora Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzen

nego. Instytucję zlikwidowano w 1948 r., a architekt – jak

sam wspomina – „przyjął wezwanie do pracy na Politech

nice we Wrocławiu” [5, s. 29].

Projekty budynków dydaktyczno-badawczych

Politechniki

Powojenne inwestycje zapoczątkowano w kampusie

uczelni niezbędnymi remontami. Dokończono też prace

przy gmachu Wydziału Chemii, którego budowę rozpo

częto w 1938 r. u zbiegu wybrzeża Wyspiańskiego i ul.

Łukasiewicza. Do wybuchu wojny wzniesiono kondygna

cje podziemne i pierwszą kondygnację nadziemną budyn

ku, a od 1948 r. kontynuowano prace budowlane w opar

ciu o przygotowany przez prof. Broniewskiego projekt,

w którym uwzględniono przedwojenne plany gmachu [6,

s. 40, 41].

Pierwszą zupełnie nową inwestycją Politechniki była

budowa laboratoriów, a następnie siedziby Wydziału Me

cha nicznego, której projekt przygotował Andrzej Fry decki.

Settlements, Monumental Architecture, Freehand Draw

ing, History of Architecture and Utilitarian Construction

[3, p. 171]. The core of the teaching staff consisted mostly

of graduates of Lviv Polytechnic, among whom, apart

from Professor Wróbel, there were also Dobrosław Cza

jka and Zbigniew Kupiec, Stanisław Mielnicki, Tadeusz

Brzoza [4, p. 47]. In September 1948 another architect

from the Lviv University of Technology Andrzej Frydecki

joined the above mentioned staff.

The profile of the architect

Andrzej Frydecki began studying at the Faculty of Ar

chitecture of the Lviv University of Technology in 1922.

Six years later, still before obtaining the formal diploma,

he became an assistant of Professor Władysław Derdacki

at the Department of Utilitarian Construction. In the years

1937–1939 he held the position of Assistant Professor at

the Department of Architecture II run by Professor Wi told

Minkiewicz. Until the outbreak of World War II Fry dec ki

not only taught but he also carried out many designs –

he developed several dozens of concepts of single and

multifamily houses and public utility buildings most of

which were built in Lviv. The most famous Lviv realisa

tions of the architect from 1920s and 1930s were as fol

lows: the edice of the General Mutual Insurance Com

pany, Military Union House and Polish Soldier’s House.

During World War II Frydecki continued teaching at the

Lviv Institute of Technology and then at the Staatliche

Technische Institute, which was established under the So

viet and German occupation on the foundation structures

of the Lviv University of Technology. In May 1943 the

architect received an order to leave Lviv, he then lived

in Czudec near Rzeszów and took up a job at the Faculty

of Reconstruction of Rzeszów Regional Ofce. Shortly

after the war Frydecki moved to Katowice where he was

appointed Deputy Director of the Regional Ofce of Spa

tial Planning. The institution was closed in 1948 and the

architect – as he recalls – “accepted the call to work at the

Wrocław University of Technology” [5, p. 29].

University of Technology designs of

lecture and research buildings

The postwar investments started at the University

cam pus with indispensable repairs. The repair works

which were connected with the edice of the Faculty of

Che mistry, whose construction began in 1938 at the inter

section of Wybrzeże Wyspiańskiego and Łukasiewicza

Street, were also completed. Until the outbreak of the war

the underground oors and the rst aboveground oor of

the building were erected and since 1948 the construction

work was continued on the basis of the project by Profes

sor Broniewski, in which prewar plans of the edice were

incorporated [6, pp. 40, 41].

The rst completely new investment of the University

of Technology was the construction of laboratories and

the seat of the Faculty of Mechanical Engineering, whose

project was prepared by Andrzej Frydecki. The archi

tect mentioned that he decided to develop the concept of

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 81

Architekt wspominał, że podjął się opracowania koncep

cji nowego gmachu na prośbę „profesora Poderskiego,

ówczesnego dziekana Wydziału Mechanicznego”

. Wła

dze Wydziału MechanicznoElektrotechnicznego, z któ

rego w 1949 r. wyodrębnił się Wydział Mechaniczny,

już rok wcześniej wystąpiły do Ministerstwa Przemysłu

i Handlu z prośbą o nansowanie budowy, uzasadniając

konieczność wzniesienia nowej siedziby stale wzrastającą

liczbą studentów, brakiem odpowiednio oświetlonych sal

dydaktycznych oraz koniecznością znalezienia miejsca

dla zgromadzonych maszyn [7]. Budowa gmachu miała

również umożliwić pracownikom wydziału prowadzenie

badań na potrzeby dolnośląskiego przemysłu, co było, jak

się wydaje, kluczowym argumentem na rzecz pomyśl

nej realizacji zamierzenia. Warto bowiem przypomnieć,

że jednym z głównych założeń pierwszego krajowego

planu gospodarczego, tzw. planu trzyletniego, było uru

chomienie i rozwój przemysłu. Zakładano przy tym, że

[…] inwestycje budowlane będą obejmować w zasadzie

jedynie remonty i odbudowę budynków przy maksymal-

nym wyko rzystaniu obiektów o najmniejszym na da nym

terenie stopniu zniszczenia [8, Dział IV, Art. 51.2, s. 869].

Władzom Wydziału MechanicznoElektrotechnicz ne go

udało się uzyskać gwarancje nansowania nowej in we 

stycji zapewne dlatego, że w pierwszym etapie przewidzi 

ano jedynie realizację laboratoriów zakładów: Obróbki

Metali oraz Budowy Samochodów, planowano przy tym

spożytkować fundamenty i instalacje przedwojennego

Instytutu Chemicznej Technologii Włókien Sztucznych

(Institut für chemische Technologie syntetischer Fasern),

który uległ zniszczeniu w czasie działań wojennych.

Wspomniany pawilon, wzniesiony na czas budowy gma

chu Wydziału Chemii, zajmował południową część ob

szernej posesji po łożonej u zbiegu ul. Smoluchowskiego

i Łukasiewicza w kwartale ograniczonym od północne

go wschodu ul. SkłodowskiejCurie, a od południowego

wschodu – wy brzeżem Wyspiańskiego. W przeważającej

części kwar tał był zabudowany obrzeżnie zwartym cią

giem kamie nic czynszowych, wzniesionych głównie pod

koniec XIX i w pierwszej dekadzie XX w.

Wydaje się, że projekt zagospodarowania terenu prze

znaczonego pod budowę nowych laboratoriów został

przygotowany w 1948 r., w tym roku Centralny Urząd

Planowania wyraził bowiem zgodę na realizację inwe

stycji [9]. Wiosną 1949 r. wzniesiono wzdłuż ul. Smo

luchowskiego, na miejscu dawnego pawilonu instytutu

che micznego, parterowy budynek laboratoryjny, a za nim

trzy hale badawczoprodukcyjne ustawione równolegle

do siebie i prostopadle do budynku frontowego

. Mimo

że pawilon laboratorium traktowano zapewne jako budy

nek tymczasowy, Frydecki próbował nadać mu zindywi

dualizowane artystycznie formy – główne wejście zostało

zaakcentowane modernistycznym portalem ozdobionym

Prawdopodobnie chodzi o profesora Ryszarda Podarewskiego,

któ ry w tamtym czasie nie pełnił funkcji dziekana, ale kierownika Ka 

tedry Budowy Maszyn i Ciągników [5, s. 69].

Ostatecznie w pawilonie laboratoryjnym, poza Laboratorium Po 

miarów Warsztatowych, siedzibę znalazły katedry: Mechanicznej Ob 

rób ki Metali i Budowy Obrabiarek Wydziału Mechanicznego.

a new building at the request of “Professor Poderski, the

then Dean of the Faculty of Mechanical Engineering”

A year earlier the authorities of the Faculty of Mechani

cal and Electrical Engineering, from which the Faculty

of Mechanical Engineering was separated, requested the

Ministry of Industry and Trade to nance the construction,

justifying the necessity to build a new seat by a constantly

increasing number of students and a lack of adequately

lit classrooms as well as the need to nd room for the

collected machines [7]. The construction of the building

was also supposed to allow the employees of the faculty

to conduct research for the needs of the Lower Silesian

industry, which seemed to be the key argument for the

successful realisation of the plans. It is worth mentioning

that one of the main assumptions of the rst national eco

nomic plan, the socalled threeyear plan, was the launch

and development of the industry. At the same time it was

assumed that […] in fact building investments will com-

prise only repairs and reconstruction of buildings with the

maximum use of the objects which were slightly damaged

in a given area [8, Section IV, Art. 51.2, p. 869]. The au

thorities of the Faculty of Mechanical and Electrical En

gineering were able to attain guarantees of nancing the

new investment probably because in the rst stage only

the realization of laboratories of the following divisions

was intended: Metalworking and Constructing Cars; at

the same time it was planned to utilize the foundations

and installations of the prewar Institute of Chemical Te

chnology of Fibers (Institut für chemische Technologie

syntetischer Fasern) which was destroyed during the war.

The above mentioned pavilion building, which was built

during the construction of the edice of the Faculty of

Chemistry, occupied the southern part of the extensive

plot of land located at the intersection of Smoluchow

skiego and Łukasiewicza Streets in the quarter limited

from the north–east by SkłodowskiejCurie Street and

from the south east by Wybrzeże Wyspiańskiego. Most

part of the quarter was developed on its border with joint

tenement housing erected mainly at the end of the 19

century and the rst decade of the 20

century.

It seems that the project for developing the plot by

constructing new laboratories was prepared in 1948 and

that year the Central Planning Ofce gave permission

for the realisation of this investment [9]. In the spring of

1949 a onestorey laboratory building was erected along

Smoluchowskiego Street, on the site of the former pavilion

building of the institute of chemistry followed by three re

search and production halls parallel to each other and per

pendicular to the front building

. Although the la borato

ry pavilion building was probably treated as a tempora ry

building, Frydecki tried to give it persona lized artistic

forms – the main entrance was accented by a modernist

It is probably Professor Ryszard Podarewski who at that time did

not hold the Dean position, but was the Head of the Department of Con

structing Machines and Tractors [5, p. 69].

Finally, in the laboratory pavilion building, apart from the

Laboratory of Workshop Measurements, the following departments had

their seats: Mechanical Metalworking and Machine Tool Building of the

Faculty of Mechanical Engineering.

82 Joanna Majczyk

pseudopłytowym boniowaniem w tynku, a w elewacji od

strony ul. Smoluchowskiego okna rozdzielone słupkami

pogrupowano w zespoły i otoczono wspólnymi opaskami

(il. 1).

W ogólnej koncepcji kompleksu nowych budynków

Po litechniki opracowanej przez Frydeckiego, poza pawi

lonami i halami laboratoryjnymi, przewidywano powsta

nie gmachu głównego Wydziału Mechanicznego, budyn ku

Wydziału Rolniczego wraz z halą maszyn, a także in nych

budowli o niesprecyzowanym przeznaczeniu (il. 2).

Główna siedziba Wydziału Mechanicznego została

umiesz czona we frontowej części działki od strony ul.

Łu kasiewicza. Budynek przesunięto za linię zabudowy

wyznaczoną położeniem przedwojennych kamienic, na

których miejscu rozważano wzniesienie gmachu bliźnia

czego, zaprojektowanego w lustrzanym odbiciu względem

części wspólnej obu budowli, z przejazdem w przyziemiu

i salami audytoryjnymi na wyższych kondygnacjach.

Nową siedzibę Wydziału Rolniczego umieszczono z kolei

na zakończeniu ciągu kamienic od strony ul. Skłodow

skiejCurie, a zabudowę wnętrza kwartału uzupełniono

halą maszyn rolniczych oraz czwartym pawilonem ba

dawczoprodukcyjnym, który ustawiono równolegle do

hal już zbudowanych. W projekcie przewidziano też po

portal ornamented with pseudosheetrock bossage in

the plaster, whereas in the facade at Smoluchowskie

go Street the windows, which were separated by pillars,

were grouped into complexes and surrounded by common

frames (Fig. 1).

According to Frydecki’s comprehensive concept of the

complex of new buildings of the University of Techno

logy, apart from pavilion buildings and laboratory halls,

it was planned to erect the main edice of the Faculty of

Mechanical Engineering, the Faculty of Agriculture buil

ding together with the hall of machines as well as other

buildings for unspecied purposes (Fig. 2).

The main seat of the Mechanical Engineering Faculty

was situated in the front part of the plot from Łukasiewicza

Street side. The building was moved behind the line of

the development designated by the location of the prewar

houses, in the place of which a twinedice was consid

ered to be built and designed in a mirror image relative

to the common part of the two buildings with a passage

at ground oor level and auditoriums on the upper oors.

The new seat of the Faculty of Agriculture was located at

the end of the joint tenement houses from Skłodowskiej

Curie Street side, whereas the development of the quar

ter’s interior was complemented by a hall of agricultural

machinery and the fourth research and production pavil

ion building, which was situated parallel to the halls that

had been already built. The project also assumed the con

struction of a building located between tenement houses

and the laboratory pavilion building in Smoluchowskiego

Street as well as the edice tangential to the central part

of the prewar seat of the Faculty of Metallurgy, which

was situated in the western part of the almost triangular

quarter limited by Wybrzeże Wyspiańskiego as well as

Łukasiewicza and Smoluchowskiego Streets. The build

ings on the opposite sides of Smoluchowskiego Street

were planned to be connected by the transverse wing built

on pillars over the street. In the press reports at the time

the project of the connector was emphatically compared

to the “Venetian Bridge of Sighs” [10].

At the end of 1949 the second phase of the project was

launched – the construction of the main edice of the Fac

ulty of Mechanical Engineering located in Łukasiewicza

Street. The building consisted of three interrelated parts,

Il. 1. Wrocław, ul. Łukasiewicza, pawilon laboratoryjny

Wydziału Mechanicznego, budynek niezachowany (proj. A. Frydecki)

(fot. R. Makowski, Archiwum Politechniki Wrocławskiej,

sygn. 329/35, AB 22.1)

Fig. 1. Wrocław, Łukasiewicza Street, laboratory pavilion building

of the Mechanical Faculty, the building is not preserved

(designed by A. Frydecki) (photo by R. Makowski,

Archiwum Politechniki Wrocławskiej, sygn. 329/35, AB 22.1)

Il. 2. Wrocław, ul. ul. Skłodow

skiejCurie, Łukasiewicza, Smo lu 

chowskiego, wyb. Wyspiań skie go,

zespół budynków Wy działu

Me 

cha nicznego, plan sytuacyjny

(proj. A. Frydecki, 1949) (Mu zeum

Architektury we Wrocławiu,

sygn.: MAt IIIcP/54/1)

Fig. 2. Wrocław, Skłodowskiej

Curie, Łukasiewicza, Smolu

chow skiego Streets and Wybrze

że Wyspiańskiego, complex of

buildings of the Mechanical

Engineering Faculty, site plan

(designed by A. Frydecki, 1949)

(Muzeum Architektury we Wro

cławiu, sygn.: MAt IIIcP/54/1)

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 83

wstanie budowli umieszczonej między kamienicami i pa

wilonem laboratoryjnym przy ul. Smoluchowskiego oraz

gmachu stycznego do środkowego członu przedwojennej

siedziby Wydziału Hutniczego, która była usytuowana

w zachodniej części niemal trójkątnego kwartału ogra

niczonego wybrzeżem Wyspiańskiego oraz ul. Łukasie

wicza i Smoluchowskiego. Budynki zaprojektowane po

przeciwnych stronach ul. Smoluchowskiego planowano

połączyć skrzydłem poprzecznym wzniesionym na słu

pach nad ulicą. W doniesieniach prasowych projekt łącz

nika porównywano emfatycznie do „weneckiego Mostu

Westchnień” [10].

Pod koniec 1949 r. rozpoczęto realizację drugiego etapu

inwestycji – budowę gmachu głównego Wydziału Mecha

nicznego usytuowanego przy ul. Łukasiewicza. Budynek

zestawiono z trzech powiązanych ze sobą członów: fron

towego, który rozwiązano na planie trapezowym, czwo ro 

bocznego łącznika między wspomnianą zasadniczą częś

cią gmachu a sąsiednią kamienicą oraz prostokątnej hali

położonej wewnątrz kwartału. Wszystkie człony bu dynku

wzniesiono w żelbetowej konstrukcji szkieletowej, w czę

ści trapezowej umieszczono na parterze strefę wejściową

oraz halę maszynową (il. 3a), której wysokość obejmo

wała dwie kondygnacje. Na wyższych piętrach urządzono

kreślarnie i pokoje pracowników rozmieszczone wzdłuż

środkowego korytarza, który z obu stron zakończono klat

kami schodowymi. W konstrukcji schodów zaprojektowa

nych w stree wejściowej zastosowano rozwiązanie znane

z projektów Franka Lloyda Wrighta – stopnie odchylo

no „zapraszająco” o 15º od pionu w kierunku głównych

drzwi do budynku. Za pomocą ścianek działowych rów

noległych i prostopadłych do stopni wyodrębniono nie

wielki hol, który przykryto stropem, tworząc tym samym

na piętrze otwarty balkon pozwalający na wgląd do hali.

Halę maszyn połączono bezpośrednio z pawilonem labo

ratoryjnym usytuowanym w podwórzu. W części łączni

kowej budynku zaprojektowano na trzech kon dygnacjach

powyżej parteru wspomniane już sale wykładowe.

Bryła gmachu została ukształtowana w sposób uskoko

wy, środkowa dwukondygnacyjna partia północnej częś ci

i.e. the front on a trapezoidal plan, a quadrilateral con

nector between the above mentioned main part of the

building and the neighbouring tenement house as well as

a rectangular hall located inside the quarter. All parts of

the building were erected in the form of a reinforced con

crete frame structure. The entrance area and the machine

hall, whose height occupied two oors, were situated in

the trapezoidal part (Fig. 3a). On the upper oors there

were drawing rooms and staff rooms which were arranged

along the central corridor with staircases on both sides at

the end of it. In the structure of the staircase located in the

entrance area Frank Lloyd Wright’s solution was applied

– the steps, which led to the main door of the building,

were inclined by about 15º against the vertical direction

as if they “invited” people to step on them. A small hall,

which was covered by a ceiling and in this way it formed

an open balcony overlooking the hall, was built by means

of partition walls which were parallel and perpendicular

to the steps. The machine hall was directly connected to

the laboratory pavilion building which was situated in the

courtyard. The above mentioned lecture halls were de

signed on three oors above the ground oor in the con

nector part of the building.

The building was shaped in an offset way. The central

twostorey element of the northern part of the building

was located on the building line designated by the loca

tion of prewar tenement houses and its top storey was

signicantly withdrawn and faced with the front of the

southern part (Fig. 4a). A “tower” housing a staircase and

toilet complexes was situated between both parts of the

edice. The prism of the “tower” was closed by means of

a oneslope roof which was protected by a geometrized

attic. The remaining fourstorey parts of the building were

covered with high threeslope roofs in the front part and

in the backyard the building was raised by one oor and

covered with a oneslope roof. The arrangement of mod

ernist facades of the edice was diversied – in the part

directly adjacent to the prewar tenement houses there was

a twostorey openwork plane surrounded by linear frames,

which was divided by vertical posts and a horizontal blind

Il. 3. Wrocław, ul. Łukasiewicza, gmach główny Wydziału Mechanicznego, rzuty: a) parteru, b) III piętra (proj. A. Frydecki, 1949)

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn.: MAt IIIcP/59P/4, MAt IIIcP/54/3)

Fig. 3. Wrocław, Łukasiewicza Street, main edifice of the Faculty of Mechanical Engineering, projections: a) ground floor, b) 3

floor

(designed by A. Frydecki, 1949) (Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn.: MAt IIIcP/59P/4, MAt IIIcP/54/3)

84 Joanna Majczyk

budynku została umieszczona na linii zabudowy wy zna

czonej położeniem przedwojennych kamienic, a jej ostat

nią kondygnację znacząco cofnięto i zlicowano z fron tem

części południowej (il. 4a). Między oboma częścia mi

gma chu usytuowano „wieżę” mieszczącą klatkę scho 

dową i zespoły sanitariatów. Graniastosłup „wieży” zam

knię to dachem pulpitowym, który osłonięto zgeometry

zo wa ną attyką. Pozostałe czterokondygnacyjne człony

budynku nakryto w partii frontowej wysokimi dachami

trójpołaciowymi, od podwórza budowlę podwyższono

o jedną kondygnację i zamknięto dachem jednospado

wym. Kompozycja modernistycznych elewacji gmachu

zo stała zróżnicowana – w części sąsiadującej bezpośred

nio z przedwojennymi kamienicami zaprojektowano dwu

kondygnacyjną ażurową płaszczyznę otoczoną liniowym

obramieniem, którą podzielono pionowymi słupkami

i po ziomą blendą z reliefową kamienną dekoracją (il. 4b).

Mię dzy słupkami, przy wewnętrznym licu ściany umiesz

czono podłużne prostokątne okna o proporcjach boków

zbliżonych do 1:3.

Wertykalnymi podziałami podkreślono też smukłość

„wieży” – między pasami lizen zaprojektowano wąskie

okienka oświetlające klatkę schodową. Główne wejście

do budynku umieszczone tuż przy prostopadłościanie

klat ki schodowej zaakcentowano jedynie prostokątnym

daszkiem pulpitowym. Z kolei elewacje południowej

niche with stone relief ornamentation (Fig. 4b). Longitu

dinal and rectangular windows with side proportions simi

lar to 1:3 were situated between the posts near the interior

face of the wall.

Slenderness of the “tower” was also emphasised by ver 

tical divisions – narrow windows which illuminated the

staircase were designed between the strips of pilaster. The

main entrance to the building, which was situated next to

the cuboid staircase, was accentuated only by a rectangular

oneslope roof. However, the facades of the southern part

of the edice were arranged by means of uniformly spaced

axes of doubled windows which were surrounded by com

mon strips. The composition of the outer wall of the rst

storey was emphasised by means of a wide geometrised

cornice, pilaster strips and posts between which there were

translucent glazings divided by metal proles into narrow

strips in the upper part. The seat of the Faculty of Mechani

cal Engineering was opened in 1953

, whereas other ele

ments of Frydecki’s plan were never put into practice.

The contemporary form of this edifice is a result of subsequent

extensions, i.e. in 1999 the main staircase was transformed along with

the hall and corridor, while the facades were insulated and plastered. In

2003 and 2004 the fourth floor of the northern part of the building was

extended and faced with the lower floors.

Il. 4. Wrocław, ul. Łukasiewicza, gmach główny Wydziału Mechanicznego: a) widok od strony frontowej,

b) środkowa partia północnej części budynku (Archiwum Politechniki Wrocławskiej)

Fig. 4. Wrocław, Łukasiewicza Street, the main edifice of the Faculty of Mechanical Engineering: a) front side view,

b) central part of the northern part of the building (Archiwum Politechniki Wrocławskiej)

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 85

części gmachu organizowały równomiernie rozmiesz

czone osie zdwojonych okien, które otoczono wspólny

mi opaskami. Kompozycję zewnętrznej ściany pierwszej

kondygnacji podkreślono szerokim zgeometryzowanym

gzymsem oraz lizenami i słupkami, między którymi

w górnej partii umieszczono półprzeźroczyste przeszkle

nia podzielone metalowymi prolami na wąskie pasy.

Siedzibę Wydziału Mechanicznego oddano do użytku

w 1953 r.

, a pozostałych elementów planu Frydeckiego

nigdy nie zrealizowano.

Projekt Domu Studenta

W 1949 r. Andrzej Frydecki opracował na potrzeby

wrocławskich uczelni projekt domu studenckiego, który

planowano usytuować na terenie Szczytnik, w kwartale

ograniczonym ulicami: Parkową, Leśną (dziś Kopernika),

Dicksteina i Banacha. Wspomniana lokalizacja zosta

ła wskazana w planie generalnym miasta opracowanym

w Biurze Planu Wrocławia pod kierunkiem Tadeusza

Ptaszyckiego, a domy akademickie – jak pisano w pra

sie – miały […] uzupełnić […] dzielnicę wielkich imprez,

w skład której wchodzą tereny wystawowe, zespół stadio-

nu olimpijskiego i teren parku Szczytnickiego. W domach

akademickich, w okresie ferii letnich, znajdą pomieszcze-

nia ludzie przybywający z całego kraju na wielkie imprezy

do Wrocławia [11]

Dzisiejsza postać gmachu jest wynikiem późniejszych przebudów

– w 1999 r. przekształcono główną klatkę schodową, hol i korytarz,

a elewacje ocieplono i pokryto tynkiem. Na przełomie lat 2003 i 2004

rozbudowano czwartą kondygnację północnej części budynku, licując ją

z niższymi piętrami.

Już w latach 40. XX w. władze miasta i uczelni stanęły przed

problemem znalezienia wystarczającej liczby miejsc mieszkaniowych

dla stale rosnącej rzeszy studentów. Mieszkania studenckie urządzono

w wyremontowanych kamienicach (m.in. w budynkach przy ul. Skło

dowskiejCurie 83, 89, przy ul. Kotsisa na Biskupinie), lub w przed

wojennych domach zamieszkania zbiorowego (m.in. w dawnym domu

spokojnej starości przy ul. Sopockiej 21–23). Mimo prowadzonych prac

remontowych liczba miejsc w domach akademickich była niewys tar

czająca, a w lokalnych dziennikach pisano o ciężkich warunkach

Student Dormitory project

In 1949 Frydecki, for the needs of Wrocław univer

si ties, developed a student dormitory project which was

planned to be situated in the territory of Szczytniki in

the quarter limited by Parkowa, Leśna (now Kopernika),

Dicksteina and Banacha Streets. The above mentioned lo

cation was shown in the general plan of the city, which

was developed in the Ofce of Wrocław under the guidan

ce of Tadeusz Ptaszycki, whereas dormitories – as it was

reported in the press – were supposed to […] complement

[…] the district of big events, which also includes exhi-

bition areas, a complex of the Olympic Stadium and the

area of Szczytnicki Park. During summer holidays, people

coming from all over the country to take part in big venues

will nd accommodation in student dormitories [11]

The project by Frydecki assumed the construction of

a complex of buildings for 1780 people. The core of the

complex consisted of three sevenstorey residential blocks

situated in a linear system along the northsouth axis

and linked by a twostorey connector (Fig. 5a). Buildings

with a repetitive threepart system housed living rooms

(from single to fourpeople rooms), toilets, bathrooms and

kitchens shared by all residents. The corner at Ko pernika

and Parkowa Streets, which at the same time constituted

the entrance zone to the entire complex of dor mitories,

was accentuated by a tenstorey rectangular highrise in

front of which there was an oval ended pavilion (Fig. 5b).

The above mentioned twostorey pavilion, accessible

from Dicksteina Street, housed the entrance hall, cafe

Already in the 1940s the city and university authorities were

faced with the problem of finding enough flats for a still growing num

ber of students. Student flats were arranged in renovated tenement

houses (including the buildings at 83, 89 SkłodowskiejCurie Street, in

Kotsisa Street in Biskupin) or in the prewar houses of collective re 

siding (including the former nursing home at 21–23 Sopocka Street). In

spite of the conducted works, the number of places in student dor mi

tories was insufficient and local newspapers described difficult con

ditions and high costs of living in the city. In 1949 Wrocław dormitories

were able to accommodate about 1,400 students, while the number of

students at universities was estimated to be around 11 000 [12].

Il. 5. Wrocław, Szczytniki, Dom Studenta: a) rzut parteru, b) widoki perspektywiczne (proj. A. Frydecki, 1949)

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn.: MAt IIIcP/55/2, MAt IIIcP/55/9)

Fig. 5. Wrocław, Szczytniki, Student Dormitory: a) ground floor projection, b) perspective views (designed by A. Frydecki, 1949)

(Muzeum Architektury we Wrocławiu, sygn.: MAt IIIcP/55/2, MAt IIIcP/55/9)

86 Joanna Majczyk

Projekt Frydeckiego przewidywał powstanie zespołu

budynków przeznaczonych dla 1780 osób. Trzon zespołu

stanowiły trzy siedmiokondygnacyjne bloki mieszkalne

usytuowane w układzie linijkowym wzdłuż osi północ–

południe i połączone dwukondygnacyjnym łącznikiem

(il. 5a). Budynki o powtarzalnym trzytraktowym układzie

mieściły pokoje mieszkalne (od jedno do czteroosobo

wych), sanitariaty, umywalnie oraz kuchnie wspólne dla

wszystkich mieszkańców. Narożnik ul. Kopernika i Par

kowej, a jednocześnie strefę wejścia do całego zespołu

akademików zaakcentowano dziesięciokondygnacyjnym

prostopadłościennym punktowcem, który poprzedzono

zakończonym owalnie pawilonem (il. 5b).

Wspomniany dwukondygnacyjny pawilon, dostępny

od strony ul. Dicksteina, mieścił hol wejściowy, bufet

i stołówkę obsługiwaną przez kuchnię, którą wraz z ma

gazynami zaprojektowano w suterenie. Na drugiej kon

dygnacji pawilonu usytuowano salę audytoryjną z foyer.

W wieżowcu urządzono pomieszczenia do pracy indywi

dualnej, kreślarnie i sale do konsultacji, a na wyższych

kondygnacjach – pokoje hotelowe. Kolejny siedmiokon

dygnacyjny blok z pokojami studenckimi zamykał kom

pleks budynków od strony ul. Parkowej. Między blokami

mieszkalnymi i wieżowcem umieszczono zespół sportowy

z krytymi halami basenu i sali gimnastycznej oraz otwar

tym boiskiem do gier zespołowych. Wszystkie części

domu studenckiego rozwiązano w prostych kubicznych

formach, o charakterze elewacji decydowały pionowe

i poziome pasy przeszkleń, dzielone wąskimi słupkami.

Opi sany projekt nie został zrealizowany, podobnie jak ko

lejna praca architekta – plan zagospodarowania kampusu

Politechniki Wrocławskiej.

Projekt kampusu Politechniki

W kwietniu 1950 r. Zarząd Miejski przekazał uczel

ni tereny sąsiadujące od zachodu z zespołem gmachów

przedwojennej Technische Hochschule, obszar ograniczo

ny pl. Grunwaldzkim, ul. Janiszewskiego i Norwida oraz

wybrzeżem Wyspiańskiego

. Plan Frydeckiego został naj

prawdopodobniej przygotowany już pod koniec 1949 r.

i jest znany głównie z przekazów samego architekta, któ

ry wspominał, że w nowym kampusie uczelni miały się

znaleźć pawilony laboratoryjne różnych wydziałów, gma

chy biblioteki i rektoratu wraz z zapleczem administra

cyj nym. W projekcie należało przewidzieć możliwość

rozbu do wy laboratoriów, dlatego Frydecki potrakto wał

je najprawdopodobniej jako obiekty wolno stojące roz

mieszczone, jak pisał, „w otoczeniu parkowym, na wzór

amery kański” [14, s. 6]. Zgodnie ze słowami architek

ta […] pra ce były już o krok od zatwierdzenia. Niestety

w między cza sie poja wił się we Wrocławiu gen. Spychalski

[…] [14, s. 6].

i wyso kich kosztach życia w mieście. W 1949 r. wrocławskie internaty

były w stanie pomieścić około 1400 studentów, tymczasem liczbę stu

diu ją cych szacowano na mniej więcej 11 000 [12].

Pismo Bronisława Kupczyńskiego, Prezydenta miasta Wrocławia,

w sprawie przekazania Politechnice Wrocławskiej terenów pod budowę

nowych obiektów dydaktycznych z 22 kwietnia 1950 r. [13, s. 176].

teria and dining area, which were situated in the base

ment along with storages. The auditorium with the foyer

was situated on the second oor of the pavilion. In the

highrise there were rooms for individual work, drawing

rooms and consultations rooms, whereas on the upper

oors there were hotel rooms. Another sevenstorey block

of student rooms closed the complex of buildings from

Parkowa Street’s side. A sports complex with an indoor

swimmingpool and gym halls as well as an open eld

for team sports was located between residential blocks of

ats and the highrise. All parts of the student dormitory

were solved in simple cubic forms. Vertical and horizon

tal strips of glazing, which were divided by narrow posts,

created the character of the facade. The described project

was not put into practice, similarly to another design of

the architect – a land development plan for the campus of

the Wrocław University of Technology.

Project of the Wrocław University of Technology

campus

In April 1950 the Municipal Government gave univer

sities the areas neighboring the complex of edices of

the prewar Technische Hochschule on the west side, the

area limited by Grunwaldzki Square, Janiszewskiego and

Norwida Streets as well as by Wybrzeże Wyspiańskiego

Frydecki’s plan was probably prepared already at the end

of 1949 and it is known mainly thanks to the architect’s

accounts that mentioned that the new university campus

was to house laboratory pavilions of various faculties,

edices of the library and university ofces along with

administrative facilities. In the project the possibility of

developing laboratories was to be taken into considera

tion, therefore Frydecki designed them as separate build

ings si tuated “in park surroundings in an American style”

[14, p. 6]. According to the architect […] the works were

al ready on the verge of approval. Unfortunately, in the

meantime, Ge neral Spychalski appeared in Wrocław […]

[14, p. 6].

The arrival of General Marian Spychalski in Novem

ber 1949 was preceded by many events that inuenced

not only the shape of the future state system but also the

perception of the role of architecture and art. As early

as in December 1948 during the unication congress of

the Polish Workers’ Party and the Polish So cialist Party

there were dis cussions on the need to “create pre requi si tes

for the development of Socialist culture in Poland”. The

basis of the “new art” was to be Socialist realism based

upon models introduced in the 1930s in the So viet Union.

The doctrine of Socialist realism was accepted as obli 

gatory in Polish architec ture in June 1949 during a confer

ence of architects – members of the Polish United Workers’

Party. It was then that the assumption that “architecture

ought to ex press the ideology of Socialist humanism”

was ad opted and “its characte ristic feature must be real

Bronisław Kupczyński’s letter, he was President of Wrocław, on

the transfer of areas for the construction of new educational buildings to

the Wrocław University of Technology dated 22 April 1950 [13, p. 176].

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 87

ism, deep idealism and educa tional nature” [15, p. 26]. Ar

chitects shaping the urban space had to accept the model

of the Moscow rebuilding plan which was imple mented

in the years 1935–1941. It was at that time that the main

assumptions of Socialist urban planning were formulated,

[…] the basis of which is the concern about the human

being, an intention to eliminate contradictions between

the rich downtown and the poor suburbs and striving to

ensure that the whole city population can equally enjoy

good health conditions,communal services and esthetic

impressions [15, p. 39].

The rst Wrocław plan that implemented the basic

guidelines of the new designing method was a concept of

land development of the areas adjoining the Grunwaldz

ki Axis which was elaborated at the end of 1949 in the

Workers’ Estates Institute that was managed by General

Spychalski at that time. This project assumed the estab

lishment of a new Academic District whose compositional

skeletal basis was to be a broad avenue connecting two

bridges, i.e. Grunwaldzki and Szczytnicki. This artery

was intersected by a few squares, hubs and transverse

axes, which were the backbone systems of the neighbour

ing urban areas. Since the areas given to the Wrocław

University of Technology were included in the borders of

the new plan, it was impossible to discuss an independ

ent concept of their development without connecting it

with the entire project. In this situation, the proposal pre

pared by Frydecki was rejected. The architect remarked

that the key role in dening a way of arranging the de

velopment of the Wrocław University of Technology was

played by General Spychalski, who […] was responsible

for imposing the version of the entrance from the side of

Grunwaldzki Alley leading to the University areas in the

form of cour d’honneur […]. This idea has become an

unchangeable theme in all versions of design studies in

numerous competitions and variant proposals [5, p. 34].

General Spychalski himself, while presenting this plan in

public at the end of April 1950, noticed that it was a sort of

response to the provisions of the sixyear economic plan

which […] forces us to develop a new centre in accord-

ance with the Socialist theses that provide new possibili-

ties of the town development [16]. It is thus worth recall

ing that the Wrocław University of Technology was the

only Wrocław research and education institution whose

investment plans were included in the national economic

plan that was carried out in years 1950–1955 [17, chapter

4, section 16, p. 449].

In spite of the lack of acceptance for the original con

cept, Frydecki continued works on a design of extension

of the University, he participated in subsequent, probably

informal contests concerning, e.g. designing facades of

the seats of faculties: Electrical and Aviation (buildings

D1 and D2). He adjusted a new design of the University

area land development to the assumptions of Spychalski’s

plan – hence the rst buildings of the campus were ar

ranged in a symmetrical system in the immediate vicinity

of Grunwaldzki Square, in parallel to the road axis. The

courtyard between the buildings constituted the begin

ning of a transverse axis that was enclosed by rectangular

blocks and a highrise performing the function of a high

Przyjazd generała architekta Mariana Spychalskiego

w listopadzie 1949 r. poprzedziło wiele wydarzeń, które

miały wpływ nie tylko na kształt przyszłego ustroju pań

stwa, ale także na postrzeganie roli architektury i sztuki.

Już w grudniu 1948 r., w czasie kongresu zjednoczenio

wego Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjali

stycznej mówiono o konieczności „stworzenia przesłanek

do rozwoju kultury socjalistycznej w Polsce”. Podsta

wą „nowej sztuki” miał się stać realizm socjalistyczny

oparty na wzorcach wprowadzonych w latach 30. XX w.

w Związku Radzieckim. Doktrynę realizmu socjalistycz

nego uznano za obowiązującą w polskiej architekturze

w czerwcu 1949 r., podczas narady architektów – człon

ków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przyjęto

wówczas założenie, że „architektura powinna wyrażać

ideologię humanizmu socjalistycznego”, a jej „rysem

charakterystycznym musi być realizm, głęboka ideowość

i wychowawczość” [15, s. 26]. Wzorem dla architektów

kształtujących przestrzeń miejską stał się plan przebu

dowy Moskwy, który zrealizowano w latach 1935–1941.

Sformułowano wówczas główne założenia urbanistyki

socjalistycznej, […] u której podstaw leży troska o czło-

wieka, dążność do likwidacji przeciwieństwa między bo-

gatym śródmieściem a nędznymi przedmieściami, dążność

do zapewnienia całej ludności miasta jednakowo dobrych

warunków zdrowotnych, obsługi komunalnej, wrażeń es-

tetycznych [15, s. 39].

Pierwszym wrocławskim planem, w którym zrealizo

wano podstawowe wytyczne nowej metody projektowej,

była koncepcja zagospodarowania terenów sąsiadujących

z Osią Grunwaldzką, opracowana pod koniec 1949 r.

w Zakładzie Osiedli Robotniczych, kierowanym wówczas

właśnie przez generała Spychalskiego. Projekt przewidy

wał powstanie nowej Dzielnicy Akademickiej, której pod

stawę szkieletu kompozycyjnego stanowić miała szeroka

aleja łącząca mosty: Grunwaldzki i Szczytnicki. Arteria

została przecięta kilkoma placami, węzłami komunikacyj

nymi oraz osiami poprzecznymi, które stanowiły kościec

układów urbanistycznych terenów z nią sąsiadujących.

Jako że grunty przyznane Politechnice były objęte gra

nicami nowego opracowania, stało się niemożliwe dys

kutowanie niezależnej koncepcji ich zagospodarowania,

niepozostającej w związku z projektem całościowym.

W tej sytuacji propozycja Frydeckiego została odrzuco

na. Architekt wspominał, że kluczową rolę w określeniu

sposobu komponowania zabudowy kampusu Politechniki

Wrocławskiej odegrał generał Spychalski, któremu […]

należy przypisać narzucenie wersji ukształtowania wej-

ścia od strony Al. Grunwaldzkiej na przypadłe dla Poli-

techniki tereny w formie cour d’honneur’u [...]. Pomysł

ten stał się nienaruszalnym motywem we wszystkich wer-

sjach projektowych opracowań w licznych konkursach

i wariantowych propozycjach [5, s. 34]. Sam generał Spy

chalski, przedstawiając plan publicznie pod koniec kwiet

nia 1950 r., zauważył, że był on niejako odpowiedzią na

zapisy sześcioletniego planu gospodarczego, który […]

zmusza do opracowania nowego centrum według tez so-

cjalistycznych dających nowe możliwości rozwoju miasta

[16]. Warto zatem przypomnieć, że Politechnika była je

dyną wrocławską instytucją dydaktycznobadawczą, któ

88 Joanna Majczyk

dominant. The highrise was preceded by an edice on the

letter C plan on the axis of which a monumental passage

was designed that connected the campus interior with

the Oder River bank arranged in a terrace way (Fig. 6).

Frydecki’s project also assumed continuing the develop

ment along the Grunwaldzki Axis preserving the church

belonging to the convent complex of Good Sheppard Sis

ters (today the Sacred Heart of Jesus Church).

In the described general concept of land development

of the Wrocław University of Technology grounds some

attention was drawn to the buildings adjoining Grun

waldzki Square; both of them were designed symmetri

cally on the plans composed of a front part and two side

wings (Fig. 7a). In both buildings there were auditorium

and lecture rooms, drafting rooms, staff ofces as well as

laboratories. These cubic fourstorey edices were cov

ered with at roofs and segmented at the front with two

projections – covered with square stone slabs – empha

sizing the edges of the buildings (Fig. 7b). The facade

designed between the projections was divided by means

of vertical, narrow pillars and horizontal stripes of pa nels,

which formed “frames” lled with glazing. This arran

gement was surmounted by a superstructure enclosed

with full walls, which were also covered with stone slabs

corresponding to the main constructional divisions of the

facade, similarly to the cut panels accentuating the bottom

section of the building. Thus the solution of the building’s

external forms was based on the contrast of full planes

un divided by openings and openwork areas with large

windows. The architect designed the buildings with hard

ly any decorations, even twostorey porticos preceding

the main entrances from the inner courtyard were given

a simple highly geometrized form.

In yet another preserved concept of the solutions of

the rst edices of the Wrocław University of Techno 

logy to be implemented, Frydecki designed the sec

ond oor bay windows supported on massive columns

which accentuated the entrance to the campus (Fig. 8).

The projections were therefore slightly moved towards

the cen tral part of the building, which was additio nally

diver sied by an overhanging balcony on the rst sto

rey of the building. In the described concept, the au

thor allowed the use of decoration, i.e. he proposed

rej zamiary inwestycyjne ujęto w ogólnopolskim planie

gospodarczym realizowanym w latach 1950–1955 [17,

rozdz. 4, pkt 16, s. 449].

Mimo braku akceptacji pierwotnej koncepcji Frydecki

kontynuował prace nad projektem rozbudowy Politech

niki, uczestniczył w późniejszych, prawdopodobnie nie

formalnych konkursach m.in. na opracowanie elewa cji

siedzib wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego (bu dyn

ki D1 i D2). Nowy projekt zagospodarowania terenów

uczelni architekt dostosował do założeń planu Spychal

skiego – pierwsze gmachy kampusu zostały zatem usta

wione w układzie symetrycznym, w bezpośrednim są

siedztwie pl. Grunwaldzkiego, równolegle do osi drogi.

Dziedziniec między budynkami stanowił początek plano

wanej osi poprzecznej, którą ujęto prostopadłościennymi

blokami zabudowy i zamknięto wieżowcem pełniącym

rolę dominanty wysokościowej. Wieżowiec został po prze 

dzony gmachem rozwiązanym na planie litery C, na któ

rego osi zaprojektowano monumentalne przejście łączące

wnętrze kampusu z tarasowo ukształtowanym na brze żem

Odry (il. 6). Projekt Frydeckiego zakładał tak że kon tynua 

cję zabudowy wzdłuż Osi Grunwaldzkiej przy za chowa 

niu kościoła z zespołu klasztornego Sióstr Do bre go Paste

rza (dziś kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego).

W opisanej, bardzo ogólnej koncepcji zagospodarowa

nia terenów Politechniki nieco więcej uwagi poświęco

no budynkom sąsiadującym z pl. Grunwaldzkim; oba

zapro jektowano jako budowle symetryczne, rozwiązane

na pla nach złożonych z części frontowej i dwóch skrzy

deł bocz nych (il. 7a). W obu budynkach urządzono sale

wy kła dowe i audytoryjne, kreślarnie, gabinety pracow

ników, a także laboratoria. Kubiczne bryły czterokondy

gnacyjnych gmachów nakryto płaskimi dachami i roz

członowano od frontu dwoma – podkreślającymi krańce

budowli – ryzalitami, które obłożono kamiennymi, kwa

dratowymi płytami (il. 7b). Elewację zaprojektowaną

między ryzalitami podzielono pionowymi, wąskimi słup

kami i poziomymi pasami płycin, które utworzyły „ramy”

wy pełnione przeszkleniami. Kompozycję zwieńczono

nad budową zamkniętą pełnymi ścianami, które również

wy kończono kamiennymi płytami wielkości odpowia

dającej głównym podziałom konstrukcyjnym elewacji;

podobnie cięte płyty akcentowały strefę cokołową bu

Il. 6. Projekt kampusu

Politechniki Wrocławskiej,

widok od strony Odry

(proj. A. Frydecki, 1950)

(Muzeum Architektury we Wroc

ławiu, sygn. MAt IIIcP/54/4)

Fig. 6. Design of Wrocław

University of Technology campus,

view from the Oder River

(designed by A. Frydecki, 1950)

(Muzeum Architektury we Wro c

ławiu, sygn. MAt IIIcP/54/4)

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 89

dynku. Rozwiązanie

zewnętrznych form budowli oparto

zatem na kontraście płaszczyzn pełnych, niepodzielonych

otworami, oraz powierzchni ażurowych z dużymi prze

źroczami okien. Ar chitekt zaprezentował budynki niemal

pozbawione de ko racji, nawet dwukondygnacyjne porty

ki, którymi po prze dzono główne wejścia do gmachów od

strony we wnętrz nego dziedzińca, otrzymały prostą, mocno

zgeo me try zowaną postać.

W innej zachowanej koncepcji rozwiązania pierw

szych skierowanych do realizacji gmachów Politechniki

Frydecki zaprojektował na poziomie drugiej kondygna

cji wykusze wsparte na masywnych słupach, którymi

zaakcentował wejście do wnętrza kampusu (il. 8). Ry

zality zostały zatem przesunięte nieznacznie w kierunku

środkowej partii budynku, którą urozmaicono dodatko

wo balkonem nadwieszonym nad pierwszą kondygnacją

gmachu. W opisanej koncepcji autor dopuścił zastosowa

lling panels between the bay windows and the column

upper part with reliefs depicting representations of the

then existing coat of arms of Wrocław

. Taking care of

the ideological content of the design, in the perspective

picture the architect presented the scene of greeting the

parade participants passing the Grun waldzki Axis. The

aforementioned concept along with two designs by other

authors were shown in July 1950 at an exhibition

; the

local press suggested that it was the city residents that

should decide on the nal implementation design of the

In the years 1948–1990 the city coat of arms featured a half of

the Polish eagle against a red background and a half of the Silesian eagle

against a gold background.

Apart from Andrzej Frydecki, the architects who probably par ti

ci pated in the exhibition were professors Zbigniew Kupiec and Tadeusz

Brzoza and architect Michał Jassem.

Il. 8. Projekt kampusu Politechniki Wrocławskiej, widok perspektywiczny od strony pl. Grunwaldzkiego

(proj. A. Frydecki, 1950)

(Muzeum Architektury, sygn.: MAt IIIcP/54/8)

Fig. 8. Campus design of Wrocław University of Technology: perspective view from the Grunwaldzki Square (designed by A. Frydecki, 1950)

(Muzeum Architektury, sygn.: MAt IIIcP/54/8)

Il. 7. Projekt kampusu Politechniki Wrocławskiej: a) budynek przy pl. Grunwaldzkim, rzut I piętra, b) widok perspektywiczny od strony

pl. Grunwaldzkiego (proj. A. Frydecki, 1950) (Muzeum Architektury, sygn.: MAt IIIcP/54/5, MAt IIIc/54/7)

Fig. 7. Campus design of Wrocław University of Technology: a) building at Grunwaldzki Square, storey I projection, b) perspective view from

the side of Grunwaldzki Square (designed by A. Frydecki, 1950) (Muzeum Architektury, sygn.: MAt IIIcP/54/5, MAt IIIc/54/7)

90 Joanna Majczyk

nie dekoracji – zaproponował wypełnienie płaskorzeź

bami płycin między oknami w wykuszach oraz w górnej

partii słupów, gdzie znalazły się przedstawienia obowią

zującego wówczas herbu Wrocławia

. Dbając o wymowę

ideową projektu, architekt przedstawił na rysunku per

spektywicznym scenę pozdrowienia uczestników delady

przechodzącej Osią Grunwaldzką. Wspomniana koncep

cja oraz dwa projekty innych twórców zostały pokazane

w lipcu 1950 r. na wystawie

; w lokalnej prasie sugero

wano, że to mieszkańcy miasta powinni wybrać osta

teczny projekt realizacyjny gmachów [18]. W rzeczywi

stości decyzje zapadły na szczeblu władz państwowych,

budowę siedzib wydziałów: Lotniczego i Elektrycznego

zrealizowano zgod nie z projektem profesorów Kupca

i Brzozy.

Punktem kulminacyjnym zaangażowania Frydeckie

go w pracę na rzecz zagospodarowania terenów sąsia

dujących z Osią Grunwaldzką stał się udział architekta

w ogłoszonym na początku 1951 r. konkursie na projekt

zabudowy wspomnianego obszaru. W warunkach konkur

su zapisano, że jego celem […] jest stworzenie kompo-

zycji przestrzennej dającej właściwą oprawę plastyczną

ośrodkowi życia społecznego i uroczystości masowych

stolicy Dolnego Śląska [19, s. 1]. Należało zatem nadać

Osi Grunwaldzkiej szerokość umożliwiającą organizację

przemarszów i pochodów, a także zaprojektować plac mo

gący pomieścić 200 000 osób. Założono przy tym, że za

równo główna oś kompozycyjna terenu objętego planem,

jak i plac delad powinny zostać otoczone budynkami.

Na terenach sąsiadujących z Osią Grunwaldzką zaplano

wano stworzenie nowej Dzielnicy Akademickiej – obszar

położony po południowozachodniej stronie arterii zare

zerwowano na budowę kampusów Politechniki Wrocław

skiej, Akademii Medycznej oraz nowej siedziby Wydzia

łu Rolnictwa i Weterynarii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Teren leżący po przeciwnej stronie Osi Grunwaldzkiej

przeznaczono pod budowę akademików Politechniki,

gmachów Wyższej Szkoły Ekonomicznej oraz zespołu

budynków biurowomieszkalnych. Uczestników konkur

su poproszono o zachowanie realizowanej już koncepcji

nowego kampusu Politechniki i znalezienie właściwego

miejsca dla pomnika gen. Świerczewskiego. Sugerowa

również, aby […] prace [projektowe] oprzeć o najlep-

sze przykłady urbanistyki polskiej i światowej, i urbanistyki

socjalistycz nej radzieckiej [19, s. 2]. Po wielostronnych

konsulta cjach do udziału w konkursie zaproszono architek

tów: Kazimie rza Marczewskiego razem z Tadeuszem Ko

walskim z War szawy, Tadeusza Ptaszyckiego z Krakowa,

Teodora TeodorowiczaTodorowskiego z Gliwic, a także

wrocławian – Michała Jassema oraz Andrzeja Frydeckiego

wspólnie z Tadeuszem Wróblem. Konkurs rozstrzygnięto

w styczniu 1952 r., praca Frydeckiego i Wróbla została oce

niona krytycznie, w protokole z posiedzenia sędziow

skie

W latach 1948–1990 herb miasta przedstawiał połowę orła pol

skiego na czerwonym polu i połowę orła śląskiego na złotym polu.

Poza Andrzejem Frydeckim w wystawie najprawdopodobniej

wzięli udział profesorowie Zbigniew Kupiec i Tadeusz Brzoza oraz ar 

chitekt Michał Jassem.

buildings [18]. In reality the decisions were made at the

level of the state authorities and the construction of the

seats of two faculties, i.e. Aviation and Electrical was car

ried out according to designs by professors Kupiec and

Brzoza.

The highlight of Frydecki’s involvement in work on

land development of the areas adjoining the Grunwaldzki

Axis was the architect’s participation in a competition for

a development design of the aforementioned area that was

announced at the beginning of 1951. The competition con

ditions precised that its purpose was […] to create a spa-

tial arrangement that would ensure the appropriate visual

setting to the social life centre and mass celebrations or-

ganized in the capital of Lower Silesia [19, p. 1]. Hence

the Grunwaldzki Axis ought to be made broad enough to

enable the organization of marches and parades as well as

provide a space for designing a square that would be big

enough for 200 000 people. It was also assumed that the

main composition axis of the area included in the plan and

the parade square ought to be surrounded by buildings. In

the terrains adjoining the Grunwaldzki Axis a new Aca

demic District was planned to be created – the areas on the

southwest side of the axis were to be lled with campuses

of the Wrocław University of Technology, Wrocław Med

ical University and a new seat of the Faculty of Agricul

ture and Veterinary Medicine of the Wrocław University.

The areas situated on the opposite side of the Grunwaldzki

Axis were to house buildings of dormitories for students

of the Wrocław University of Technology, edices of the

Higher School of Economics and some residential and of

ce buildings. Participants of the aforementioned contest

were asked to observe the concept of the new Wrocław

University of Technology campus that was already being

implemented and to nd an appropriate place for General

Świerczewski’s statue. It was also suggested that […]

[designing] works should be based on the best examples

of Polish and world town planning as well as the Social-

ist Soviet urban planning [19, p. 2]. After the multilat

eral consultations the following architects were invited to

take part in the competition: Kazimierz Marczewski along

with Tadeusz Kowalski from Warsaw, Tadeusz Ptaszycki

from Kraków, Teodor TeodorowiczTodorowski from Gli

wice, as well as architects from Wrocław – Michał Jas

sem and Andrzej Frydecki along with Tadeusz Wróbel.

The competition result was announced in January 1952

and the work by Frydecki and Wróbel received a critical

assessment; in the minutes of the judges’ panel session

was recorded that […] due to creating a number of inte-

riors along the Grunwaldzki Axis, there was no appropri-

ate

centre or place for meetings. The particular interiors

were made according to an articial symmetry of diverse

and spatially complicated systems – this [solution] is for-

malistic and devoid of a clear legible architectural and ur-

ban concept. […] The opening of undeveloped green areas

between the Grunwaldzki Bridge and Ostrów Tumski is ba-

The panel of judges consisted of professors: Stanisław Filip

kowski, Bohdan Lachert, Jan Zachwatowicz and Romuald Pieńkowski,

Adolf Ciborowski, Stanisław Niemierko [20, p. 1].

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 91

zapisano, że […] wskutek wytworzenia wzdłuż osi

Grunwaldzkiej szeregu wnętrz nie stworzono właściwego

ośrodka, ani placu zebrań. Poszczególne wnętrza rozwiąza-

no na sztucznej symetrii różnorodnych i skomplikowanych

przestrzen nie układów – jest [to rozwiązanie] formalistycz-

ne i pozba wione jasnej, czytelnej koncepcji urbanistyczno-

-architektonicznej. [...] Otwarcie przestrzeni zielonej nie-

zabudo wanej pomiędzy mostem Grunwaldzkim i Ostrowem

Tum

skim w zasadzie słuszne, natomiast wprowadzenie ta-

rasów przy moście Grunwaldzkim, rozrywające całość wy-

brzeża Odry – wadliwe. Odsunięcie pomnika gen. Świerczew -

skie go aż pod most Szczytnicki niesłuszne. Rozwiązanie

ar chi tektoniczne elewacji budynków banalne [20, s. 3, 4]

W cytowanym wielokrotnie pamiętniku spisanym

w połowie lat 80. ubiegłego stulecia architekt powrócił

do tematu zagospodarowania terenów przyznanych Poli

technice Wrocławskiej i raz jeszcze zaprezentował opra

cowaną przez siebie koncepcję (il. 9). Naszkicowana po

ponad 30 latach przypomina tylko w ogólnych zarysach

pier wotne zamierzenie. Zachowano główne elementy pla

nu – układ dwóch symetrycznych budynków usytuo wa

nych równolegle do pl. Grunwaldzkiego, których skrzyd

ła bocz ne zamykały wnętrza: dwa dziedzińce we wnętrzne

i najważniejszy plac kampusu. Główną oś kom po zy cyj ną

zespołu gmachów zakończono dominantą wy sokoś cio

wą, która stanowiła początek kolejnej linii kom pozy

cyj nej wytyczonej na przedłużeniu osi symetrii Gma

chu Głównego uczelni. Architekt powrócił do pomysłu

zagospo darowania większej części terenu Politechniki

budynkami wolno stojącymi, a także utrzymania architek

tury gmachów w formach modernistycznych inspirowa

nych twórczością Le Corbusiera.

Zespół sędziowski tworzyli profesorowie: Stanisław Filipkow

ski, Bohdan Lachert, Jan Zachwatowicz oraz Romuald Pieńkowski,

Adolf Ciborowski i Stanisław Niemierko [20, s. 1].

Projekt konkursowy Frydeckiego i Wróbla prawdopodobnie nie

zachował się, z opinii jurorów wynika jednak, że w opracowaniu wy 

korzystano co najmniej jeden motyw pojawiający się w koncepcjach

przy gotowanych wcześniej dla Politechniki, a mianowicie tarasowe

ukształ towanie nabrzeży Odry.

sically correct whereas the introduction of terraces at the

Grunwaldzki Bridge, which disrupts the entirety of the Odra

bank, is faulty. Moving the General Świerczewski’s statue

as far as the Szczytnicki Bridge is wrong. The architectu -

ral solution of the buildings’ facades is banal [20, pp. 3, 4]

In his repeatedly quoted memoirs written in the mid

1980s the architect came back to the topic of land devel

opment of the areas given to the Wrocław University of

Technology and again he presented the concept that he had

prepared himself (Fig. 9). The picture which was sketched

after 30 years it only in its general outline resembles the

original intention. The main components of the plan are

preserved – the arrangement of two symmetrical build

ings situated in parallel to Grunwaldzki Square whose

side wings enclosed the interiors: two inner courtyards

and the most important square of the campus. The main

compositional axis of the building complex was complet

ed by a high dominant which constituted the beginning of

another compositional line marked at the extension of the

axis of symmetry of the main University building. The ar

chitect came back to the idea of development of the major

part of the Wrocław University of Technology with some

separate buildings and maintaining the architecture of the

edices according to modernistic forms inspired by works

of Le Corbusier.

Epilogue

Designs of the buildings prepared by Frydecki for the

needs of Wrocław universities show that in his works he

was consistently loyal to architecture of modernism. In

the layouts designed by him at the end of 1940s the archi

tect applied asymmetric compositions of cubic solids of

various sizes one of which was given the form of a verti cal

dominant. On facades of buildings Frydecki accen tuated

The competition design by Frydecki and Wróbel has not sur

vived, however, as it results from the judges’ opinion, at least one motif

appearing in the concepts previously prepared for the Wrocław Uni

versity of Technology was applied in practice, namely the terrace arran

gement of the Odra banks.

Il. 9. Projekt kampusu

Politechniki Wrocławskiej,

plan sytuacyjny i widok od strony

pl. Grunwaldzkiego

(proj. A. Frydecki, 1982)

([5], il. 10)

Fig. 9. Campus design of

Wrocław University of

Technology, site plan and view

from the side of Grunwaldzki

Square (designed by A. Frydecki,

1982) ([5], Fig. 10)

92 Joanna Majczyk

constructional elements, wall division rhythms, contrasts

of full and glazed surfaces, vertical and horizontal ones.

In the designs prepared in the 1950s the architect “made

functionalism monumental”, by trying to combine mo der

nism with motives characteristic of the Socialist realism

doctrine. Frydecki continued to design buildings made of

rectangular solids covered with at roofs, in facade di

visions he showed constructional elements, emphasised

horizontal directions and designed windows which were

shaped as squares or lying rectangles. At the same time

however, the architect made the designed buildings mon

umental by applying symmetrical plans, “classicising”

porches, stone cladding and basrelief decorations.

It is perhaps worth emphasising that modernism was

perceived by the Socialist realism advocates as the “incar

nation of cosmopolitan ideology” that subjected a nation

to “disintegrative inuences of decaying culture of the

imperialist West” [15, p. 38]. Thus Frydecki’s concepts

were doomed to be rejected, as a consequence of which,

after the competition for land development of the areas

adjoining the Grunwaldzki Axis, the architect retired from

further work for the Wrocław universities. Following the

demolition of the Mechanical Faculty laboratory pavil

ion in the 1990s, the seat of the aforementioned faculty

remains the only preserved building which was designed

according to Frydecki’s project and which is used by the

Wrocław University of Technology students to this day.

Translated by

Bogusław Setkowicz

Bibliografia /References

[1] Dekret z dnia 24 sierpnia 1945 r. o przekształceniu Uniwersyte tu

Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej na polskie państwo-

we szkoły akademickie, Dziennik Ustaw Nr 34, poz. 207.

[2] Czoch R., Szkoły Wyższe we Wrocławiu (1945–2005), Centrix.pl

s.c. Krzysztof Cebula i Tomasz Kalota, Wrocław 2007.

[3] Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 kwietnia 1946 roku

w sprawie utworzenia katedr na Politechnice Wrocławskiej, Dzien

nik Urzędowy Min. Oświaty Nr 5, poz. 132.

[4] Politechnika Wrocławska w okresie dziesięciolecia 1945–1955,

T. Broniewski, I. Kisiel, J. Kożuchowski (red.), PWN, Warszawa

1957.

[5] Frydecki A., 1922–1982 – moje sześćdziesięciolecie (Pamiętnik ilu-

strowany), Wrocław 1982–1986 [rkpis, Muzeum Architektury we

Wrocławiu].

[6] Dackiewicz K., Od A-1 do C-13. Sto lat budowania Politechniki,

„Pryzmat. Pismo informacyjne Politechniki Wrocławskiej” 2010,

numer specjalny 1, 40–41.

[7] Pismo Dziekana Wydziału Elektromechanicznego do Minister

stwa Przemysłu i Handlu z 26 czerwca 1949 r. [mpis, Archiwum

PWr].

[8] Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o Planie Odbudowy Gospodarczej,

Dziennik Ustaw Nr 53, poz. 285.

[9] Pismo Bronisława Minca, dyrektora Departamentu Koordynacji

Centralnego Urzędu Planowania do Departamentu Inwestycji Mi

nisterstwa Przemysłu i Handlu z 14 grudnia 1948 r. [mpis, Archi

wum PWr].

[10] Politechnika zapoczątkowała nowe budowle we Wrocławiu, „Sło

wo Polskie”, Nr 146, 29.05.1949.

[11] Wzorowe osiedle akademickie powstanie we Wrocławiu, „Gazeta

Robotnicza”, Nr 48, 18.02.1949.

[12] SzperlingZawadzka I., Przybywają nowe tysiące, brakuje miesz-

kań dla studentów, „Słowo Polskie”, Nr 221, 13.08.1949.

[13] BrandtGolecka B., Burak M., Januszewska G., Politechnika Wro-

cławska 1945–1951. Wybór źródeł, Ocyna Wydawnicza PWr,

Wro cław 2005.

[14] Frydecki A., Na czterdziestolecie moje i Wrocławia, Wrocław 1987

[rkpis, Muzeum Architektury we Wrocławiu].

[15]

Goldzamt E., Zagadnienie realizmu socjalistycznego w architek turze,

[w:] O polską architekturę socjalistyczną. Materiały z kra jowej par tyj

nej narady architektów odbytej w dniach 20–21.VI.1949 roku w War 

szawie, Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Warszawa 1950, s. 15–47.

[16]

Protokół w sprawie rewizji wstępnego planu zagospodarowania prze -

strzennego m. Wrocławia, 27.04.1950 [mpis, Archiwum Państwo we

we Wrocławiu].

Epilog

Projekty budynków, które Frydecki opracował na po

trzeby wrocławskich szkół wyższych, dowodzą, że był

on w swej twórczości niezmiennie wierny architekturze

modernizmu. W założeniach projektowanych pod koniec

lat 40. XX w. architekt stosował asymetryczne kompo

zycje kubicznych brył różnej wielkości, z których jednej

nadawał formę wertykalnej dominanty. Na elewacjach

budynków Frydecki akcentował elementy konstrukcyj

ne, rytmy podziałów ścian, kontrasty płaszczyzn pełnych

i przeszklonych, pionowych i poziomych. W projektach

z 1950 r. architekt „monumentalizował funkcjonalizm”,

próbując łączyć modernizm z motywami charakterystycz

nymi dla doktryny realizmu socjalistycznego. Frydecki

nadal komponował budynki z prostopadłościennych brył

krytych płaskimi dachami, w podziałach elewacji ukazy

wał elementy konstrukcyjne, podkreślał kierunki pozio

me, projektował okna o wykroju kwadratu lub leżącego

prostokąta. Równocześnie jednak architekt monumen

talizował projektowane budowle, stosując symetryczne

rzuty, „klasycyzujące” portyki, kamienne okładziny oraz

płaskorzeźbione dekoracje.

Warto podkreślić, że modernizm był postrzegany przez

orędowników realizmu socjalistycznego jako „wcielenie

ideologii kosmopolitycznej” podporządkowującej na

ród „rozkładowym wpływom gnijącej kultury imperiali

stycznego Zachodu” [15, s. 38]. Koncepcje Frydeckiego

nie miały zatem szans na realizację, w związku z tym po

konkursie na projekt zagospodarowania terenów sąsiadu

jących z Osią Grunwaldzką architekt wycofał się z pro

wadzenia dalszych prac dla wrocławskich uczelni. Po

wyburzeniu pawilonu laboratorium Wydziału Mechanicz

nego w latach 90. XX w. siedziba wspomnianego wydzia

łu pozostaje jedynym zachowanym budynkiem projektu

Frydeckiego użytkowanym do dziś przez studentów Poli

techniki Wrocławskiej.

Projekty profesora Andrzeja Frydeckiego dla wrocławskich szkół wyższych /Projects by Professor Andrzej Frydecki for universities 93

Streszczenie

Andrzej Frydecki (1903–1989), architekt i jeden z założycieli Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, rozpoczął karierę zawodową pod

koniec lat 20. XX w. we Lwowie. W czasie kilkunastoletniej działalności zaprojektował kilkadziesiąt domów jedno i wielorodzinnych, budynki

użyteczności publicznej, kościoły, obiekty kultury i zdrowia. Po wojnie architekt związał swoje losy ze stolicą Dolnego Śląska, gdzie kształcił nowe

kadry inżynierskie i opracował wiele projektów, m.in. dla wrocławskich uczelni. W prezentowanym artykule przedstawiono prace Frydeckiego

z przełomu lat 40. i 50. XX w. – projekty zrealizowane, jak budynek Wydziału Mechanicznego Politechniki Wrocławskiej wraz z halami laborato

ryjnoprodukcyjnymi, oraz mało znane koncepcje, których nie urzeczywistniono (domy akademickie na Szczytnikach, plany kampusu Politechniki

Wrocławskiej, siedziby wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego). Wszystkie pokazane budowle zostały zaprojektowane w stylistyce bliskiej moder

nizmowi, ich realizację uniemożliwiły zatem względy ideologiczne, gdyż w 1949 r. do polskiej architektury wprowadzono nową metodę projektową

– realizm socjalistyczny.

Słowa kluczowe: Andrzej Frydecki, Wrocław, szkoły wyższe, Politechnika Wrocławska

Abstract

Andrzej Frydecki (1903–1989), an architect and one of the founders of the Faculty of Architecture at Wrocław University of Technology, began his

career in the late 1920s in Lviv. During several years of professional activity he designed dozens of single and multifamily houses, public buildings,

churches, cultural and health care objects. After the end of the Second World War he became associated with the capital of Lower Silesia, where he

educated young architects and prepared many projects, e.g. for Wrocław universities. The article presents architectural designs of Frydecki of the

late 1940s and 1950s – erected buildings such as the new headquarters and laboratory halls of the Faculty of Mechanical Engineering at Wrocław

University of Technology, as well as not so well known concepts, which were not realized (student dormitories, concepts of the technical university

campus development, seats of the Faculties of Electrical Engineering and Aviation). All the shown buildings were designed in the style close to

modernism; their realization was impossible for ideological reasons as in 1949 in Poland there was implemented a new method of architectural

design – the socialist realism.

Key words: Andrzej Frydecki, Wrocław, universities, Wrocław University of Technology

[17] Ustawa z dnia 21 lipca 1950 r. o 6-letnim planie rozwoju gospodar-

czego i budowy podstaw socjalizmu na lata 1950–1955, Dziennik

Ustaw Nr 37, poz. 344.

[18] Wrocławianie zadecydują, który projekt Politechniki jest najład-

niejszy, „Gazeta Robotnicza”, Nr 199, 21.07.1950.

[19] Program dla opracowań konkursowych ukształtowania Placu

Grun waldzkiego [mpis, Archiwum Państwowe we Wrocła wiu].

[20] Protokół posiedzenia Zespołu sędziowskiego powołanego przez

Ministerstwo Budowy Miast i Osiedli dla rozpatrzenia projek-

tów alternatywnych Placu Grunwaldzkiego we Wrocławiu [mpis,

Archiwum Państwowe we Wrocławiu].