Prächtiges Haus – festes Haus. Uwagi o „miejskim” i „wiejskim” modusie domu w środowisku patrycjatu Wrocławia w początkach epoki nowożytnej

Artur Kwaśniewski

doi:10.37190/arc220102

Streszczenie

We współczesnych badaniach nad architekturą dawną coraz częściej kwestią pierwszoplanową staje się społeczny sens i kontekst dzieła architektonicznego. W takim ujęciu zasadne jest definiowanie obszaru badań i analizowanie zjawisk z perspektywy środowiska społecznego, które posługiwało się architekturą, a nie według tradycyjnego klucza „tematu architektonicznego”, „genezy artystycznej” itp. Autor artykułu zwraca uwagę na zjawisko architektury rezydencjonalnej w kręgu patrycjatu Wrocławia w okresie wczesnonowożytnym i postuluje, aby przedmiotem badań uczynić relacje zachodzące w sferze architektury między miejskim i wiejskim domem patrycjuszowskim. Treść artykułu stanowią architektoniczne wyróżniki tych siedzib, interpretowane pod kątem komunikowanych treści i znaczeń. Autor w skrótowy sposób charakteryzuje cechy siedzib miejskich (wyróżniając grupę domów realizujących formułę „pałacu miejskiego”) oraz siedzib wiejskich (wskazując na powszechność formuły zamkowej). Analizując język form domu miejskiego i wiejskiego, wskazuje istotne różnice wynikające z funkcji ideowych, jakie każda z siedzib realizowała: z jednej strony wytworność, kunsztowność, nowatorstwo, z drugiej – epatowanie warownością, rozmyślna surowość, akcentowanie „dawności”. W konkluzjach zostały m.in. zawarte postulaty dotyczące przyszłych badań architektonicznych, które powinny być prowadzone ze świadomością retrospektywnego programu podwrocławskich siedzib patrycjuszowskich doby wczesnonowożytnej.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.