Typologia wielkoskalowych wewnętrznych przestrzeni publicznych współczesnych hoteli

Joanna Jabłońska

doi:10.5277/arc150406

Streszczenie

Duże przestrzenie hotelowe to najczęściej strefy powiązane z otoczeniem, miastem, dostępne dla wszystkich użytkowników i stanowiące wizytówkę danej jednostki. Oprócz rozwiązań przestrzennych, estetycznych, plastycznych ich pozytywny odbiór zapewnia prawidłowo zaprojektowany plan. Niniejszy artykuł koncentruje się na zagadnieniach zróżnicowania typów konfiguracji rzutów, ich cechach charakterystycznych, zaletach i praktycznym zastosowaniu. Opracowanie prezentuje również autorską typologię dużych przestrzeni hotelowych sformułowaną w oparciu o istniejące systematyki i koncepcje uporządkowania planów budynków użyteczności publicznej. Powstałe w ten sposób narzędzie może mieć szerokie zastosowanie w badaniu obiektów o dużych przestrzeniach ogólnodostępnych.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.

2015

4(44)

DOI: 10.5277/arc150406

Joanna Jabłońska*

Typologia wielkoskalowych wewnętrznych przestrzeni publicznych

współczesnych hoteli

Typology of large-scale public interiors in contemporary hotels

Wprowadzenie

Duże przestrzenie hotelowe powiązane ze strefą holu

głównego i recepcji stanowią wizytówkę każdej pla ców ki.

Rozplanowanie, aranżacja i urządzenie tych po wierzchni

jest pierwszym elementem dostrzeganym przez gościa

i niejednokrotnie decydującym o ogólnym, su biektywnym

odbiorze całości pobytu. W skład we wnętrznych pu blicz 

nych przestrzeni hotelowych, w za leż ności od pro gramu

funkcjonalnego, wchodzą: strefa wejściowa, wia tro łap,

concierge, hol wejściowy, część ekspozycyjna, szat nie,

strefa recepcji, różnego rodzaju punkty i ga stro nomia,

ogrody zimowe, sklepy i punkty usłu gowe, przestrzenie

o różnorodnym przeznaczeniu (tzw. mixed-used spaces),

kluby, sale widowiskowe, ze społy: rozryw kowe (np. kasyna,

sale teatralne, balowe i kon cer to we), sal konferencyjnych,

SPA, Wellness, basenowe, spor to we, lecznicze itd. [1].

Poprawne rozplanowanie us ług sprzyja ich dostępności,

rentowności, powodzeniu po szcze gól nych przedsięwzięć,

wygodzie korzystania i przej rzys tości oferty.

Niniejsze rozważania dotyczące typologii zostały ogra

niczone do studium rzutów, mimo że analiza porównaw

cza architektury dużych przestrzeni hotelowych może

być pro wadzona w kilku płaszczyznach jednocześnie,

m.in. w oparciu o przekroje, bryłę, kompozycję, styl,

relację z otoczeniem, uwarunkowania lokalizacji. Jed 

nak rzut stanowi podstawę projektu i zawiera wiele in 

Introduction

Large hotel spaces connected with the main hall and

the reception hall are the pride of every hotel. The layout,

arrangement, and the design of those spaces is the rst

element seen by the guests, which often determines the

general, subjective perception of their hotel stay. The

public interiors in hotels, depending on their functional

programs, include: entrance, vestibule, concierge, en

trance hall, exposition area, cloakrooms, reception, va

rious kinds of points and food section, garden rooms,

shops and services, other so called mixedused spaces,

clubs, performance rooms, entertainment areas (e.g. ca

si nos, theater rooms, ball rooms and concert rooms), con 

ference rooms, SPA, wellness, swimming pools, sports

fa cilities, treatment amenities, etc. [1]. The proper layout

of service points provides for their accessibility, pro  ta bi

lity, success of specic undertakings, convenient use and

transparency of the offer.

The deliberations presented in this paper regarding

the typology are limited to the study of the oor plans

although the comparative analysis of the architecture of

large hotel spaces can be conducted on several levels at

the same time, e.g. on the basis of cross sections, body,

composition, style, relation to the surroundings, location

conditions. The oor plan, however, is the basis of the

design and it includes a lot of crucial information for

understanding of the whole construction undertaking. Le

Corbusier wrote about that issue [2], calling the oor plan

a “generator” that determines the character of the building

and the way it is perceived. Extending the remaining

* Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Ar

chitecture, Wrocław University of Technology.

62 Joanna Jabłońska

for ma cji istotnych dla zrozumienia całości za mie rze nia

bu do wlanego. O istocie tego zagadnienia pisał Le Cor

bu sier [2], nazywając plan „generatorem” stano wią cym

o charakterze budynku i sposobach jego postrzegania.

Rozwinięcie pozostałych elementów przestrzeni – cytat za

Le Corbusierem [2] – „w szerz” i „w wzwyż” (pisownia

oryginalna) jest możliwe dopiero po poprawnym opraco

wa niu rzutu. Jako jedną z jego podstawowych cech Le

Cor busier wyróżnia rytm [2]. To właśnie powtarzalność

rozwiązań pozwala na opracowanie typologii opartej na

analizie i syntezie relacji względem siebie pomieszczeń

o podobnej funkcji i użytkowaniu.

Cel i metoda

Celem badań, których wyniki zostały zaprezentowane

w niniejszym artykule, było sformułowanie typologii

po zwalającej na jednoznaczny opis dużych przestrzeni

ho te lowych. Ze względu na brak analogicznych badań

w lite raturze polskiej

i zagranicznej

posłużono się opra 

co wa niami ogólnymi dla rzutów budynków użytecz 

ności publicznej [9] oraz szczegółowymi dla szkół wyż 

szych [10], [11]. Dzięki podobieństwom wy stępu jącym

w funkcjonowaniu i użytkowaniu tego typu przes trzeni

w stosunku do stref publicznych hoteli wy bra na baza

lite 

raturowa umożliwiła przeprowadzenie studiów i for mu 

łowa nie wniosków. Oprócz przeglądu piś mien nictwa wy ko

nano studia przypadków w terenie i w opar ciu o ma teriały

ilustracyjne, a posłużono się na stę pu ją cy mi me todami

badawczymi: analizą, analizą po rów naw czą i krytyczną

analizą graczną, syntezą i syn te zą po rów nawczą.

Systematyka rzutów

hotelowych przestrzeni publicznych

Warto zauważyć, że kształt rzutu wielkich przestrzeni

publicznych w ramach struktury hoteli zależy od wielu

zmiennych: kosztów, maksymalizacji uzyskanej po wierzch

użytkowej, dążenia do zwiększenia efek tyw noś ci roz

wiązań energooszczędnych, pasywnego pozys ki wa nia

ener gii, kształtu działki, prób uzyskania kon kret ne go

zachowania gości w budynku, chęci nawiązania do tra 

dycyjnych rozwiązań historycznych itd. Nie bez zna cze

nia jest poprawne doświetlenie i przewietrzanie pokoi,

standaryzacja elementów budowlanych i wyposażenia

me blowego. Kolejnym czynnikiem są preferencje da ne

go projektanta, jego przekonania i upodobania, este ty ka.

Pod sumowując, na ostateczny kształt planu du żych prze 

strze ni hotelowych wpływają: okoliczności śro do wis ko

we, przesłanki ekonomiczne, uwarunkowania bu do wla ne,

a także ludzie tworzący i użytkujący obiekt. Uwzględ

nienie tych parametrów może owocować uzyskaniem bar

dzo różnorodnych typów rzutów.

Interesujący podział planów budynków użyteczności

publicznej, które cechuje występowanie dużych ogólno

W polskiej literaturze przedmiotu wymienić można jedynie

następujące publikacje: [1], [3]–[5].

Wśród zagranicznej literatury przedmiotu badań wymienić na 

leży: [6]–[8].

elements of the space – quoted after Le Corbusier [2]

– “sideways” and “upwards” is possible only after the

oor plan is properly designed. Le Corbusier men tions

the rhythm as one of its basic features [2]. It is the repeti

tion of the applied solutions that makes it possible to

deve lop a typology based on the analysis and syn thesis

of the relations between the interiors of similar function

and use.

Objective and method

The objective of research whose results are presented in

this paper was to develop a typology which un equivocally

allows us to describe large hotel spaces. As there is no

si milar research in Polish

and foreign

literature the ge

neral studies of oor plans in public buildings [9] and

detailed studies of the schools of higher education [10],

[11] were used. Due to the similarities in the function

and use of this type of spaces in relation to hotel pub

lic spaces the selected literature made it possible to

conduct studies and draw conclusions. Apart from the

review of pu blications, case studies were conducted in the

eld and based on illustrations, and the following research

me thods were applied: analysis, comparative analysis

and cri tical gra phic analysis, synthesis and comparative

synthesis.

Classification of the floor plans

of hotel public spaces

It should be noted that the shape of the oor plans of

large public spaces within the structure of hotels depends

on many variables: costs, maximization of available

oor area, attempt at increasing power efciency, passive

ener gy generation, plot shape, attempts at ma king the

guests behave in a specic way, alluding to traditional

solutions, etc. It is also important to improve lighting

and airing of the rooms, standardization of building

elements and fur niture. Another factor is the preferences

of a given de signer, their convictions, taste and aesthe

tics. Summing up, the nal shape of the oor plans of

large hotel spaces is determined by the environment,

eco nomic factors, con struction conditions as well as

people creating and using the building. Taking these

pa ra meters into account can result in getting highly di

verse oor plans.

An interesting division of oor plans of public build

ings with large accessible spaces was developed by Gre 

gory [9]. With the division suggested by him it is possi ble

to order modern plans of objects of architectural sig ni 

cance. The plans were divided into:

• centralized and radial,

• linear structures, terraced (used only for houses),

• stacked,

• orthogonal and eccentric courtyards,

Polish literature on the subject includes only the following

publications: [1], [3]–[5].

Foreign literature on the subject includes for instance the

following [6]–[8].

Przestrzenie hotelowe /Hotel spaces 63

dos tępnych przestrzeni, został sformułowany przez Gre

gory’ego [9]. Zaproponował on podział pozwalający na

me rytoryczne uporządkowanie współczesnych planów

obiektów o istotnym znaczeniu architektonicznym. Rzu

ty po dzielono na:

• centralne i o strukturze promienistej,

• linearne, tarasowe (w ww. książce wyłącznie stoso

wane do domów),

• spiętrzone,

• z dziedzińcem, w tym prostokreślne i „ekstrawa

ganckie” (ang. eccentric),

• „krajobrazowe miejskie” (ang. cityscape),

• plombowe, uzupełniające (ang. additions) i rozbu

dowy (ang. extensions) [9].

Z kolei Popławski [10], opisując budynki szkół wyż

szych, rozróżnia układy:

• traktowe:

– jednoprzestrzenne (jednotraktowe),

– od dwu do pięciotraktowych;

• czworoboczne:

– z dziedzińcem,

– skupione wokół zespołu ciemnych pomieszczeń;

• wielotraktowe (stanowiące dowolną kombinację uk 

ładów podstawowych).

Wśród tych pierwszych wskazuje na układy złożone

z pomieszczeń o różnej głębokości, doświetlonych natu

ralnie i niedoświetlonych (dla niedoświetlonych funkcja

gospodarcza) (il. 1).

Rozwiązania traktowe można także wyróżnić w biu 

rowcach, które Niezabitowska, powołując się na opra 

co wanie Kark (1976) [za: 11], określa mianem ko ry

tarzowych. W ich ramach wskazuje układy:

• atrialne,

• grzebieniowe,

• z przesunięciem,

• cityscape,

• infills, additions, and extensions [9].

Popławski [10], on the other hand, when describing

buildings of higher education schools, distinguished the

following plans:

• plans with alleys:

– single space (singlealley),

– two to fivealley;

• polygonal plans:

– with an inner courtyard with natural light,

– with an inner courtyard without natural light;

• multialley (mixed with any combination of the basic

plans).

The plans with alleys have rooms of various depths,

with or without natural light (the latter used as utility

rooms) (Fig. 1).

The plans with alleys can be also seen in ofce buildings

that Niezabitowska, relying on the study by Kark (1976)

[11], called corridor plans. She distinguished the follow

ing plans:

• atrial plans,

• crested plans,

• plans with offset,

• stepped plans,

• polygonal plans,

• and plans described with letters: I, L, T, Z, U, E, H,

Y, X, W, O, C.

There is one more type of plan that should be also

mentioned – open space that is listed by Niezabitowska.

The following layouts have evolved from that system:

cubicle, kombi combined, cityscape and action ofce

where the space can be dynamically divided with the use

of furniture elements [11].

Nowoczesne hotelarstwo. Od projektowania do wypo-

sażenia (The contemporary hotel trade. From de signing

Il. 1. Schematy funkcjonalnoprzestrzenne według Popławskiego: a) jednoprzestrzenny, b) dwutraktowy,

c) trójtraktowy, d) czterotraktowy (z pomieszczeniami ciemnymi), e) pięciotraktowy (z pomieszczeniami ciemnymi dostępnymi z dwóch stron),

f1) czworoboczny z wewnętrznym dziedzińcem, f2) czworoboczny z wewnętrznymi pomieszczeniami ciemnymi, g) wielotraktowy (mieszany)

(oprac. autorka na podst. [10, il. 69, s. 97])

Fig. 1. Functionalspatial schemes according to Popławski: a) single space, b) twoalley, c) threealley, d) fouralley (containing rooms without

natural light), e) fivealley (containing accessible from two sides rooms without natural light), f1) polygonal with an inner courtyard,

f2) polygonal with inner rooms without natural light, g) multialley (mixed) (drawing by author based on [10, Fig. 69, p. 97])

64 Joanna Jabłońska

• schodkowe,

• wieloboczne,

• oraz takie, których plany opisuje znakami liter alfa

betu: I, L, T, Z, U, E, H, Y, X, W, O, C.

Warto wspomnieć jeszcze o jednym rodzaju ukła du –

wielkoprzestrzennym (tzw. open space), o któ rym przy 

pomina Niezabitowska. Z tego systemu wy ewo luo wa

ły kon guracje: kabinowe, kombi, krajobrazowe i ty pu

Action Ofce, gdzie dynamiczny podział przestrzeni

umoż liwiają elementy meblarskie [11].

W Nowoczesnym hotelarstwie. Od projektowania do

wyposażenia, chyba jednej z najbardziej przekrojowych

pol skich publikacji dotyczących hoteli, zastosowano na

stę pujące uporządkowanie rzutów:

• „linearne – proste i złożone,

• nieregularne, centralne – kołowe,

• eliptyczne, atrialne itp.,

• gniazdowe,

• i inne” [1, s. 51].

Należy jednak podkreślić, że systematyka odnosi się

przede wszystkim do kondygnacji mieszkalnych.

Zagadnienia teoretyczne

Do planów centralnych obecnych zarówno w typologii

Gregory’ego [9], Popławskiego [10], jak i tej pochodzącej

z Nowoczesnego hotelarstwa [1] zalicza się konguracje

jednoprzestrzenne – krajobrazowe, dziedzińcowe, atrialne

i wieloboczne, oparte na kołach, elipsach, prostokątach,

wielobokach, radialne itd. Wszystkie sprzyjają koncen

tro waniu aktywności użytkowników w budynku w jed

nym miejs cu, określonym przez projektanta. Pozwalają

na two rze nie stref wspólnego, ogólnodostępnego użyt

ko wa nia i mogą obejmować przestrzenie zewnętrzne

i we wnętrzne. Ich geneza wywodzona jest ze wspólnot

pry mitywnych [9], a istota zakorzeniona głęboko w ludz

kiej świadomości. Przestrzeń centralna, pozbawiona hie

rarchizacji, oznacza bowiem równe taktowanie wszystkich

użytkowników. Gregory wykazuje również, opierając się

na doświadczeniu wynikającemu z prowadzenia ćwiczeń

ze studentami, że rozwiązanie centralne jest najbardziej

naturalne dla lokalizacji pozbawionych kontekstu. Po

wołując się na przykłady ekonomii zużycia materiału

w stosunku do kubatury (Eden Project Biomes projektu

Sir Nicholasa Grimshawa i ratusz w Londynie projektu

Foster + Partners), autor ten podkreśla jeszcze jedną zaletę

planu centralnego, czyli zrównoważone projektowanie

[9]. Dodatkowo układ jest ekonomiczny dla budynków

wysokich i wysokościowych [1].

Co ciekawe, plan linearny występuje we wszystkich

zaprezentowanych systematykach. W tej grupie ulokować

można również proste układy traktowe, krajobrazowe

i typu kombi. Ich zaletą jest przejrzystość i czytelność

za pewniająca użytkownikom łatwą orientację. Charak

te rystyczne dla niskich i średnio wysokich hoteli [1]

gwa rantują dobre dwustronne doświetlenie rzutu, prze

wietrzanie, optymalne gospodarowanie powierzchnią.

W uk ładach linearnych stosunkowo łatwo rozwiązać ko 

mu ni kację pionową, ewakuację poziomą i pionową, za

sto so wać standardowe moduły i produkty budowlane, co

to furnishing), probably one of the most com pre hensive

Polish review works regarding hotels, used the following

division of plans:

• “linear – simple and complex plans,

• irregular, centralized – circular plans,

• elliptical, atrial plans, etc.,

• nest plans,

• other plans” [1, p. 51].

However, it should be emphasized that the classication

regards primarily residential oors.

Theoretical issues

The centralized plans listed in the typology by Gre

gory [9], Popławski [10] as well as in that presented in

Nowoczesne hotelarstwo [1] include singlespace plans –

landscape, courtyards, atrial and polygonal plans, plans

based on circles, ellipses, rectangles, polygons, radial plans,

etc. All of them can be used to concentrate the activity of

the users in the building in one place designated by the

designer. They can be used to develop publically accessible

spaces for common use and they can include both exterior

and interior spaces. Their origin goes back to primitive

communities [9] and their substance is rooted deeply in

human minds. The centralized space, with no hierarchy,

signies equal treatment of all users. Gregory also notes,

relying on the experience drawn from conducting classes

with the students, that centralized plans are most natural

for locations with no context. Relying on some examples

from the economical use of materials in relations to the size

(Eden Project Biomes by Sir Nicholas Grimshaw and the

city hall in London by Foster + Partners), he stresses one

more advantage of the centralized plan, that is sustainable

design [9]. Additionally, the system is economical for tall

and highrise buildings [1].

Interestingly, the linear plan is present in all presented

classications. This group can also include simple alley

plans, cityscapes and combined. Their advantages include

transparency and clarity, providing easy orientation for

the users. They are characteristic of low and medium

rise hotels [1] and guarantee good lighting from both

sides, airing, and the optimum space use. The linear plans

offer relatively easy solutions for vertical circulation,

horizontal and vertical emergency evacuation, application

of standard modules and building products, which si

gni cantly reduces the costs of construction. Curving or

bending linear plans, including those with alleys, can re

sult in plans based on the letters or crested plans, plans

with offsets, stepped plans – listed by Niezabitowska [11].

Gregory [9] draws the plans with courtyards, rooted in

the history of architecture, from the prehistoric settlements

and the basic layouts of village buildings. Relying on old

university and monastic buildings, he indicates the great

signicance of that conguration. The advantages of the

plans with courtyards include the following: additional

natural light for deep alleys, providing for adequate

airing, creating enclosed, private recreation space, and in

the case of a problematic neighborhood a possibility of

tur ning the activity of the users of the building inward.

The present interpretations of that plan result in objects

Przestrzenie hotelowe /Hotel spaces 65

redukuje wyraźnie koszty budowy. Poprzez załamanie lub

zagięcie planów linearnych, w tym traktowych, uzyskać

można plany oparte na literach alfabetu lub grzebieniowe,

z przesunięciem, schodkowe – przywoływane przez Nie

zabitowską [11].

Układy dziedzińcowe, zakorzenione w historii archi

tek tury, Gregory [9] wywodzi od prehistorycznych osad

i podstawowego układu budynków wiejskich. Przywołu

jąc dawne uniwersytety i klasztory, autor wskazuje na

wyjątkowe znaczenie tej konguracji. Wśród zalet planu

dzie dzińcowego należy wymienić: dodatkowe naturalne

do świetlenie głębokich traktów, zapewnienie dogodnego

przewietrzania, stworzenie osłoniętej, prywatnej prze

strze ni rekreacyjnej, a w przypadku problematycznego

są siedz twa możliwość zwrócenia aktywności użyt kow

ników w budynku do wewnątrz. Współczesne inter pre

tacje takiego planu owocują obiektami z różnego ty pu

prze cięciami, zwielokrotnionymi otwarciami. Warto zwró 

cić

uwagę na określone przez Gregory’ego [9] mia nem

„ekscentrycznych” plany dziedzińcowe o szcze gól nych

walorach architektonicznych. Cechuje je: nowa tor s kość

projektu, nietypowe rozwiązania cyrkulacji użyt kow 

ników, skoncentrowanie ruchu i aktywności w bu dyn

ku wokół dziedzińca o nietypowej formie. Wśród cy

to wa nych przez Gregory’ego rzutów tego typu można

zauważyć zarówno układy koncentryczne, radialne, jak

i ortogonalne. Choć wybrane w książce przykłady wy

mykają się jednoznacznej klasykacji, np. Casa Mila pro

jektu Antonia Gaudiego, budynki z tej kategorii za wie ra

ją: rampy, spirale, nietypowo kształtowane dzie dziń ce,

ogrody i inne elementy architektoniczne o nie co dzien nej

geometrii stanowiące o ich wyjątkowości i róż no rod

ności. Do tej kategorii można zaliczyć również plany nie

regularne, centralne [1], [9].

Bezpośrednio związane z układami dziedzińcowymi są

plany atrialne. Przykrycie dziedzińca szklanym da chem

zmniejsza wprawdzie ilość naturalnego światła i moż

li wość przewietrzania, ale zwiększa wartość użytko wą

przestrzeni zlokalizowanej we wnętrzu rzutu, poprzez

unie za leż nienie jej od warunków atmosferycznych. Szcze

gól ną popularność hotele atrialne zyskały w Stanach Zjed 

no czo nych za sprawą projektanta Johna Portmana, au to 

ra The Hyatt Regency Atlanta, zrealizowanego w la tach

60. XX w. [1], [6]. Rozwiązanie atrialne po zwo liło na

podniesienie rangi i estetyki przestrzeni pu blicz nych,

m.in. poprzez zwiększenie ich wysokości czy ła godne

doświetlenie ich światłem naturalnym, roz pro szo nym.

Rów nież możliwość rozplanowania ko ry ta rzy ko mu ni

kacyjnych poszczególnych pięter w formie otwar tych ga

lerii oraz klatek schodowych i wind, jako istotnych ele

mentów architektury atrium, jest istotna w zwiększa niu

standardu hotelu.

Nietypowe plany typu cityscape [9] związane są

z bu dynkami pełniącymi ważną funkcję w mieście, ale

nieokreślanymi mianem ikon, które współcześnie, być

może niesłusznie, są łączone z postaciami tzw. star ar chi

tektów. W budynkach tych najistotniejsze jest płynne po

wiązanie z kontekstem, subtelność, z jaką obiekt „zatapia

się” w krajobrazie miasta. Przykładem takiego rozwią 

zania jest parlament szkocki w Edynburgu o otwartym

with various types of cuts, repetitive openings. The plans

with courtyards which Gregory [9] called “eccentric”

which provide special architectural features should also

be mentioned. Their properties include: design inno

va tiveness, unusual solutions for the circulation of the

users, concentration of trafc and activity in the building

around the courtyard with an unusual form. This type of

plans listed by Gregory include concentric, radial, and

orthogonal ones. Although the examples selected in the

book cannot be unequivocally classied, e.g. Casa Mila

by Antonio Gaudi, the buildings in this category have

ramps, spirals, unusually shaped courtyards, gardens and

other architectural elements with special geometry that

determine their uniqueness and diversity. This category

can also include irregular, centralized plans [1], [9].

The atrial plans are directly connected with courtyard

plans. Although covering courtyards with glass roofs re

duces the amount of natural light and possible airing, it

also increases the usability value of the space located

inside the plan by making it independent from the weather

conditions. Atrial hotels are especially popular in the

United States because of the designer John Portman – the

author of the Hyatt Regency Atlanta built in the 1960

[1],

[6]. The atrial plans increased the prestige and aesthetics of

public spaces, e.g. by increasing their height or smoothly

providing the natural diffused light. Furthermore, the

possibility of designing the circulation halls on individual

oors in the form of open galleries as well as staircases

and elevators as signicant elements of atrium architecture

is important in increasing the standards of the hotel.

The unusual plans, such as cityscape [9] are connected

with the buildings that serve some important function

in the city which are not, however, perceived as icons,

which are now maybe unjustly connected with, so called

star architects. In these buildings, it is most important to

smoothly connect with the context and subtly “blend in”

the urban landscape. A good example of such a solution

is the Scottish parliament in Edinburgh on an open plan

and with allaccessible spaces – outside and inside –

harmoniously merged with the nearby hill. The typology

regarding the hotel public spaces understood as the interior

zones of the building does not include cityscapes because

they regard whole objects. However, some of the analyzed

examples demonstrated its features always in connection

with the body. The issues connected with remodeling,

extensions, etc. are treated in a similar way.

Summing up, we should distinguish the general ty 

po logy, dividing the layout of large public spaces by

circulation zones into:

• corridor plans – with two or many alleys,

• hall plans – with halls and mixed spaces, entertain

ment spaces, etc.

Practical solutions

The centralized plans in hotels are often used in spaces,

such as halls with services and shops, food sections,

conference and biological regeneration centers. What is

typical of this system is that allaccessible circulation

routes, elements with varied forms, functions or operation

66 Joanna Jabłońska

planie i z przestrzeniami ogólnodostępnymi – zewnętrz

nymi i wewnętrznymi – harmonijnie wpisanymi w są sia 

dujące wzgórze. W typologii poświęconej prze strze niom

pub licznym hotelu, rozumianym jako strefy we wnętrz

ne bu dynku, konguracja cityscape została po mi nięta,

nie waż odnosi się do całego obiektu. Niemniej jednak

nie któ re z analizowanych przykładów nosiły jej cechy, ale

zaw sze w powiązaniu z bryłą. Analogicznie traktu je się

za gadnienia związane z przebudowami, rozbudowa mi itd.

Podsumowując, należy wyróżnić typologię ogólną,

dzielącą układ dużych przestrzeni publicznych ze względu

na charakter strefy komunikacyjnej na:

• korytarzowy – zawierający układy od dwu do wielo

traktowych,

• holowy – zawierający reprezentacyjne hole oraz

prze strzenie mieszane, rozrywkowe itd.

Rozwiązania w praktyce

W hotelach układy centralne są często stosowane

w prze strzeniach: holi z usługami i sklepami, stref ga

stro no micz nych, zespołów konferencyjnych i odnowy

bio lo gicz nej. System charakteryzuje zgrupowanie wokół

ogól no do stępnych ciągów komunikacyjnych, ele men tów

róż norod nych pod względem formy, funkcji czy cza su

działa nia. Dzięki temu zapewniona zostaje rów no waż

ność, a w związ ku z tym konkurencyjność wszystkich

ele mentów. Z punktu widzenia użytkownika układ jest

przej rzysty, a orientacja ułatwiona. Przykładem układu

cen tralnego w zespole kon ferencyjnym mogą być pierw 

sze trzy kondygnacje ho te lu Sotel Chicago Water Tower

w Chicago. Na par te rze obiektu, wokół centralnego holu

wejściowore kreacyjnego zlokalizowano recepcję, infor

ma cję, strefę gastronomiczną, lobby windowe i re pre zen 

ta cyjne schody prowadzące do komunikacyjnego at rium.

Na pierwszym i drugim piętrze usytuowano sale kon fe

rencyjne o różnej funkcji i wielkości – od balowej, po małe

sale narad. Mimo iż wspomniane kondygna cje mają rzuty

o różnych gabarytach, a dodatkowo niektóre po miesz 

czenia wyposażono we własne foyer, poruszanie się po

między odrębnymi strefami funkcjonalnymi nie sprawia

żadnego kłopotu, dzięki skupiającej roli wspomnianego

atrium z ciągami komunikacji pionowej. Ponieważ wnęt

rza ho te lowe często mają bardzo rozbudowane pro gra 

my fun k cjonalne, układ centralny powiela się w for 

mie podgrup. Taki system zastosowano w hotelu New

YorkNew York Hotel & Casino w Las Vegas (Ne va da,

USA), zarówno dla holu z kasynem i usługami, jak i roz 

budowanego ze społu gastronomicznego skon cen tro wa

nego wokół cią gów komunikacji ogólnodostępnej (il. 2).

W publicznych przestrzeniach hotelowych układ line

a r 

ny jest rzadziej spotykany niż w strefach noc le go wych.

Niemniej jednak sprawdza się dla wybranych stref za

wie rających mniejsze sale konferencyjne, stref ga bi ne

towych zespołów SPA i Wellnes, zespołów spor to wych

z salkami do uprawiania różnego rodzaju aktywności

zycz nej i siłownią, układów pomieszczeń handlowych

i ko mercyjnych, w szczególności sąsiadujących bez po 

śred nio z ulicami lub deptakami. Przykładem takiego

rozwiązania będzie ciąg luksusowych butików hotelu

hours are grouped together. This guarantees some balance

and consequently competitiveness of all elements. From

the user’s point of view the spatial layout is clear and the

orientation is easier. The rst three levels of hotel Sotel

Chicago Water Tower in Chicago are a good example of

a centralized plan in a conference center. On the ground

oor around the centralized entrance and recreation hall

it has a reception, information desk, food section, view

lobby and representative stairs leading to the atrium. On

the rst and second oors it has conference rooms of va 

rious function and size, including ball rooms and small

meeting rooms. Although those oors have plans of va

rious sizes and additionally some rooms have their own

foyers, moving between separate functional zones is in

tuitive because of the centralized role of the atrium with

vertical circulation routes. As the hotel interiors often

have very elaborate functional programs, the centralized

plans are multiplied in subgroups. Such a system was

applied in New YorkNew York Hotel & Casino hotel in

Las Vegas (Nevada, USA) both for the hall with a casino

and services and for the extensive food section located

around allaccessible circulation routes (Fig. 2).

The linear plan is not as popular in hotel public spaces

as in sleeping sections. However, it works well in the

selected sections with smaller conference rooms, in SPA

and wellness centers, sports amenities with rooms to

prac tice various kinds of physical exercises and a tness

room, shops and commercial spaces, especially those di

rectly adjacent to streets or walkways. A good example

of this is the shopping arcade with luxurious boutiques

in Monopol hotel in Wrocław where individual units

have entrances both from Świdnicka Street and from

allaccessible inside walkway. On the other hand, the

conference rooms in Trump International Hotel & Tower

Chicago (Illinois, USA) are grouped along a wide, linear

corridor that is at the same time a foyer. An interesting

solution is the ground oor in Stratosphere (Las Vegas,

USA) hotel with general circulation routes and a casino –

functional zones surrounded by a number of services, shops,

and entertainment units (Fig. 2) designed on a crooked

but

still clearly elongated plan.

The plans with courtyards in public spaces are espe

cially often applied when the natural green areas and wa 

ter, that are unusual interior design elements, are in tro

duced into the deep plan space. Such a solution is applied

in Yasmin hotel in Prague, Czech Republic, where a group

of small, cuboidal patios add variety to the en trance

hall, recreation and food section. On the other hand, the

courtyard plan Sokos Hotel Vaakuna in Helsinki, Fin land

is connected with the atrial plan. The glass oor of the

pentagonal courtyard surrounded by residential oors

of the hotel is the roof of the atrium for the rooms under

neath it. The pure atrial type is very popular, e.g. in the

already mentioned Hayatt chain (with atriums on a square

plan – O’Hare airport in Chicago, prismatic buildings –

Knoxville, cuboidal – New Orleans, varied geometry –

New York) [1].

The polygonal plans where quest circulation is de

signed around dark rooms, usually with services and

shops or circulation cores, are equally popular. Such

Przestrzenie hotelowe /Hotel spaces 67

Monopol we Wrocławiu, gdzie poszczególne lokale

mają wejścia zarówno od ul. Świdnickiej, jak i z ogól

no do stępnego pasażu wewnętrznego. Natomiast w Trump

Inter national Hotel & Tower Chicago (Illinois, USA) sale

konferencyjne zgrupowano wzdłuż szerokiego, linear

nego korytarza, który pełni jednocześnie funkcję foyer.

Szczególnie interesującym rozwiązaniem jest przykład

parteru hotelu Stratosphere (Las Vegas, USA), gdzie na

łamanym, ale wyraźnie wydłużonym rzucie rozwiązano

ciągi komunikacji ogólnej i kasyno – strefy funkcjonalne

otoczone przez szereg lokali usługowych, handlowych

i rozrywkowych (il. 2).

Układ dziedzińcowy w przestrzeniach publicznych jest

szczególnie chętnie stosowany, gdy w przestrzeń głę bo

kiego rzutu wprowadza się naturalną zieleń, wodę, bę 

dą ce niecodziennym elementem projektu wnętrza. Roz 

wią zanie tego typu zaobserwowano w hotelu Yas min

w Pradze (Czechy), gdzie zespół niewielkich, pro stopad

łoś ciennych patiów urozmaica strefę holu wejś cio wego,

rekreacyjną i gastronomiczną. Natomiast w obiekcie So 

kos Hotel Vaakuna w Helsinkach (Fin lan dia) po łą czo no

układ dziedzińcowy z atrialnym. Szklana podłoga pię

cio bocznego dziedzińca otoczonego przez mieszkalne

kon dygnacje hotelu to dach atrium dla znajdujących się

pod nim pomieszczeń. Czysty typ atrialny jest bardzo

po pularny, przykładami może posłużyć wspomniana już

sieć Hayatt (m.in. atria na planie kwadratu – lotniskowy

obiek t O’Hare – Chicago, o bryle w kształcie pryz ma tu –

Knoxville, prostopadłościenne – Nowy Orlean, o zmien

nej geometrii – Nowy Jork) [1].

Równie popularne są układy wieloboczne, gdzie

cyrkulacja gości odbywa się wokół ciemnych pomiesz 

a con guration is also popular in swimming pool areas

where the pool is located in the center of the plan. Among

the ana lyzed examples of the hotels with casinos The

Mirage and Caesars Palace (Las Vegas, USA) this type

was distinguished as part of a mixed system with linear

and centralized plans (Fig. 3).

The author’s typology

This paragraph presents the author’s classication

of interior hotel public spaces. Their general typology

does not regard only the kind of users’ circulation and

the way the rooms are serviced but it also takes into

account the way the oor area is managed, the degree of

plan complexity as well as the kind of composition and

geometry. As a result it is possible to describe the plan in

detail and thus the space in general.

In regard to the space management the typology

includes:

• compact plans,

• scattered plans.

The former is characteristic of the buildings erected

on narrow and small plots often in old towns and down 

towns. It is applied both in lower standard objects (hos 

tels, bo utique hotels, motels, threestar facilities) and luxu 

rious so called representative buildings (four and vestar

ob jects [1]). As long as in the rst popular (tourist) and ba

sic group [1] it results from the necessary partial re signa

tion from allaccessible space to maxi mize the accommo

dation basis, in the other group (of a higher standard)

it is a conse quence of location in the very city center.

The scattered plans, on the other hand, with extensive

Il. 2. Schematy funkcjonalnoprzestrzenne wybranych układów.

Po lewej: centralny – hotelu z kasynem New YorkNew York, po prawej: liniowy – hotelu z kasynem Stratosphere, oba: Las Vegas, Nevada, USA

(oprac. autorka na podst. [12], [13])

Fig. 2. Functionalspatial schemes for chosen configurations.

On the left: central – of casino hotel New YorkNew York, on the right: linear – of casino hotel Stratosphere, both: Las Vegas, Nevada, USA

(drawing by author based on [12], [13])

68 Joanna Jabłońska

czeń przeznaczonych przeważnie na usługi i handel lub

trzony komunikacyjne. Konguracja ta jest równie po

pularna w strefach basenowych, gdzie strefę środkową

rzutu zespołu zajmuje niecka. W analizowanych przy

kładach hoteli z kasynami The Mirage i Ceasars Palace

(Las Vegas, USA) wyróżniono omawiany typ jako część

systemu mieszanego z układami: liniowym i cen tralnym

(il. 3).

Systematyka autorska

Niniejszy paragraf został poświęcony prezentacji au 

tors kiej systematyki wewnętrznych publicznych prze

strze ni hotelowych. Ogólna ich typologia nie tylko do 

tyczy rodzaju cyrkulacji użytkowników i sposobu ob słu gi

pomieszczeń, lecz także uwzględnia sposób go spo da

rowania powierzchnią użytkową, stopień zło żo ności rzutu

oraz rodzaj kompozycji i geometrii. Dzięki temu pozwala

na dokładny opis planu, a tym samym uproszczony opis

przestrzeni.

Typologia ze względu na sposób gospodarowania

przestrzenią rozróżnia układy:

• zwarty,

• rozluźniony.

Pierwszy jest charakterystyczny dla budynków wzno

szonych na wąskich działkach, o niewielkiej powierzch ni,

często w zabudowie starych miast i śródmieść. Wystę

pu je zarówno w obiektach o niższym standardzie (hos

tele, hotele butikowe, motele, placówki do trzech gwiaz

dek), jak i budynków luksusowych, tzw. reprezentacyjnych

(jednostki cztero i pięciogwiazdkowe [1]). O ile w pierw

szej grupie popularnej (turystycznej) i podstawo wej [1]

wynika z konieczności częściowej rezygnacji z prze

often multifunc tio nal public zones on several oors,

are typical of luxu rious objects where “lavish” space

management is a sign of prosperity or even excess.

In regard to the degree of plan complexity the

classication includes:

• simple plans,

• clustered plans.

Simple plans apply clear solutions that can be un

equivocally described as linear, polygonal, whereas with

the plans where it is necessary to divide them into sub 

groups in order to classify them the term “clustered”

was suggested. Earlier in the paper it was referred to

as “mixed”. The selected term is adequate as it refers

both to complex plans from various subgroups with the

zones that can be reached only through other rooms –

from service to service (e.g. to SPA section through the

reception section).

In regard to the plan geometry the following main types

and subtypes have been distinguished:

• linear, including:

– plans with alleys (including one, two and multi

alley plans),

– varied cityscapes – combined;

• centralized, including:

– cityscapes (combined),

– atrial,

– courtyards,

– polygonal.

The division by type of composition that allows for

further description of plans is as follows:

• plans described with letters based on:

– straight lines,

– curves;

Il. 3. Schematy funkcjonalnoprzestrzenne wybranych układów – mieszany, liniowocentralnowieloboczny.

Po lewej: hotelu z kasynem The Mirage (Las Vegas), po prawej: hotelu z kasynem Ceasars Palace (Las Vegas) (oprac. autorka na podst. [14], [15])

Fig. 3. Functionalspatial schemes for chosen configurations – mixed, linearcentralpolygonal.

On the left: of casino hotel The Mirage (Las Vegas), on the right: of casino hotel Ceasars Palace (Las Vegas) (drawing by author based on [14], [15])

Przestrzenie hotelowe /Hotel spaces 69

• plans that use the basic geometric figures:

– straight lines,

– curves;

• plans with varied geometry:

– straight lines,

– curves.

The relations between the types are rather complex and

it is possible to describe very complicated congurations

with them. The possible connections between the author’s

types is presented in a simple graphic form in Figure 4.

Most congurations have been described above, how

ever, cityscapes (kombi combined) that directly refer to

ofce buildings require some explanation. In hotels this

type is applied in large halls with services with service

points, small shops, kiosks, display stands, etc. located

in the recreation and recreation space in a dispersed way.

It should be noted that Gregory’s “eccentric” plans are

included in the group of centralized plans understood as

plans with unusual geometry, e.g. with curves.

Summary

The typology of large hotel public spaces was developed

by the author as a result of research as a versatile research

tool for as broad as possible and unequivocal classica

tion and description of plans. As a result of some kind

of generalization the tool can be applied while working

on other objects, such as shopping centers, exhibition and

ex position halls, buildings with stores and services, halls

connected with transportation hubs (train stations, air

ports), etc. The typology shall be also used for further

re search of hotels, contributing to their development and

fa ci litating their design.

Translated by

TadeuszSzałamacha

strzeni ogólnodostępnej na rzecz maksymalizacji bazy

noclegowej, o tyle w grupie o podwyższonym standar

dzie jest konsekwencją lokalizacji w ścisłym centrum

mia sta. Natomiast układ rozluźniony o rozbudowanych,

często kilkupiętrowych i wielofunkcyjnych strefach pub

licznych jest typowy dla obiektów luksusowych, gdzie

„rozrzutne” gospodarowanie przestrzenią to wyraz do

statku, a wręcz zbytku.

Systematyka ze względu na stopień złożoności rzutu

rozróżnia układy:

• prosty,

• zagnieżdżony.

Układ prosty zawiera czytelne rozwiązania, które moż

na jednoznacznie określić, np.: liniowy, wieloboczny. Na

to miast dla planów, gdzie konieczne jest podzielenie ich

na podgrupy, celem ich sklasykowania zaproponowano

określenie „zagnieżdżony”. We wcześniejszych częściach

pracy odwoływano się do niego pojęciem „mieszany”.

Wybrany termin jest odpowiedni, ponieważ odnosi się

zarówno do układów złożonych z różnorodnych podgrup,

jak i zawierających strefy, do których można dojść jedynie

poprzez inne pomieszczenia – przejście z usługi do usługi

(np. do strefy SPA przez strefę recepcji).

Ze względu na geometrię planu rozróżniono typy

główne i podtypy:

• linearny, w tym:

– traktowy (w tym jedno, dwu i wielotraktowe),

– krajobrazowy o charakterze zróżnicowanym –

kombi;

• centralny, zawierający:

– krajobrazowy (kombi),

– atrialny,

– dziedzińcowy,

– wieloboczny.

Podział ze względu na rodzaj kompozycji, pozwalający

na dalsze opisywanie rzutów, przedstawia się następująco:

• plany na kształcie liter alfabetu, prowadzone w opar

ciu o:

Il. 4. Autorska typologia dużych przestrzeni hotelowych

Fig. 4. Author’s typology of large hotel spaces

70 Joanna Jabłońska

– linie proste,

– krzywizny;

• plany wykorzystujące podstawowe figury geome

tryczne:

– linie proste,

– krzywe;

• plany o zróżnicowanej geometrii:

– linie proste,

– krzywe.

Zależności między typami są dość złożone i pozwalają

na opisanie bardzo skomplikowanych konguracji. Sche

mat możliwych powiązań autorskiej typologii został ujęty

w prostej formie gracznej (il. 4).

Większość konguracji została opisana powyżej, ale

wyjaśnienia wymaga układ krajobrazowy (kombi), któ ry

stanowi bezpośrednie odwołanie do biurowców. W ho 

telach typ ten można spotkać w dużych holach usługo

wych, gdzie w przestrzeni rekreacyjnowypoczynkowej,

w układzie rozsypanym zostały usytuowane punkty usłu 

go we, drob ne sklepiki, kioski, ekspozytory itp. War to rów

Bibliografia /References

[1] Błądek Z. (red.), Nowoczesne hotelarstwo. Od projektowania do

wyposażenia, Ocyna WydawniczoPoligraczna Adam, War

szawa 2010.

[2] Le Corbusier, W stronę architektury, Fundacja Centrum Archi

tektury, Warszawa 2012.

[3] Błądek Z., Hotele bez barier. Przystosowanie do potrzeb osób

niepełnosprawnych, MDruk, Poznań 2003.

[4] Błądek Z., Hotele. Programowanie, projektowanie, wyposażenie,

Palladium, Poznań 2001.

[5] Błądek Z., Tulibacki T., Dzieje krajowego hotelarstwa. Od zajaz -

dudowspółczesności, Albus, Poznań–Warszawa 2003.

[6] Rutes A.W., Penner H.R., Lawrence A., Hotel design planning

and development, W.W. Norton and Company, New York–London

2001.

[7] Vickers G., 21st century hotel, Laurence King Publishing, London

2005.

[8] Watson H., Hotel Revolution, WileyAcademy John Wiley & Sons,

Chichester 2005.

[9] Gregory R., Key Contemporary buildings. Plans, sections and ele-

vations, Laurence King Publishing, London 2008.

[10] Popławski B., Projektowanie szkół wyższych, Arkady, Warszawa

1982.

[11] Niezabitowska E., Projektowanie obiektów biurowych. Cz. 1. His-

to ria. Rodzaje obiektów biurowych, Politechnika Śląska, Gliwice

1997.

[12] http://s427445329.onlinehome.us/images/propmaps/nynymap.jpg

[accessed: 28.02.2014].

[13] http://www.holidaycheck.com/data/urlaubsbilder/images/

193/1162092509.jpg [accessed: 26.03.2014].

[14] https://encryptedtbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTVb

4Q7AfRZDxalR0R4HBtjsjlpYH1Kz1EuYhx3fT588ZCzjoDb

[accessed: 28.02.2014].

[15] http://www.smartervegas.com/images/resortmaps/222.jpg

[accessed: 28.02.2014].

Streszczenie

Duże przestrzenie hotelowe to najczęściej strefy powiązane z otoczeniem, miastem, dostępne dla wszystkich użytkowników i stanowiące wizy

tówkę danej jednostki. Oprócz rozwiązań przestrzennych, estetycznych, plastycznych ich pozytywny odbiór zapewnia prawidłowo zaprojektowany

plan. Niniejszy artykuł koncentruje się na zagadnieniach zróżnicowania typów konguracji rzutów, ich cechach charakterystycznych, zaletach

i praktycznym zastosowaniu. Opracowanie prezentuje również autorską typologię dużych przestrzeni hotelowych sformułowaną w oparciu

o istniejące systematyki i koncepcje uporządkowania planów budynków użyteczności publicznej. Powstałe w ten sposób narzędzie może mieć

szerokie zastosowanie w badaniu obiektów o dużych przestrzeniach ogólnodostępnych.

Słowa kluczowe: projektowanie hoteli, typologia hoteli, hotelowe przestrzenie publiczne

Abstract

Large hotel spaces are the most common areas associated with the environment and the city, accessible to all users and determining a representation

of the given unit. Apart from spatial solutions, aesthetics, artistic expression, their positive perception is provided by a properly designed layout.

The present article focuses on diversication of plan congurations types, their characteristics, advantages and practical application. The elaboration

also presents the original author’s typology of large hotel spaces, formulated on the basis of existing schemes of arrangements and concepts for public

buildings layouts systematics. The elaborated tool can be widely used in the study of buildings including large public areas.

Key words: hotels design, hotels typology, hotel public spaces

nież nad mienić, że plany „ekscentryczne” Gregory’ego

zostały włączone w grupę układów centralnych, ro zu

mia nych jako układy o nietypowej geometrii, np. z krzy

wiznami.

Podsumowanie

Przygotowana, jako wynik badań, autorska typologia

dużych publicznych przestrzeni hotelowych została po

myślana jako uniwersalne narzędzie badawcze służące do

możliwie najszerszego, jednoznacznego klasykowania

i opisu rzutów. Dzięki wprowadzeniu pewnego stopnia

uogólnienia narzędzie może znaleźć zastosowanie w pra

cy nad innymi obiektami, tj.: galeriami, halami wy sta

wienniczymi i ekspozycyjnymi, budynkami handlowymi

i usługowymi, hallami związanymi z obsługą węzłów

komunikacyjnych (dworce, lotniska) itd. Typologia po

służy również do dalszego badania placówek hotelowych,

przy czyniając się do ich rozwoju i ułatwiając ich pro

jektowanie.