Wpływ standardów urbanistycznych na dostępność usług w zespołach mieszkaniowych na przykładzie krakowskich zespołówNowej Huty i osiedla Ruczaj

Krzysztof Klus

doi:10.37190/arc210311

Streszczenie

Ważnym elementem każdego zespołu mieszkaniowego jest dostępność do różnorodnych usług. Ograniczenie tej dostępności wpływa na jakość życia mieszkańców. Niesie za sobą negatywne skutki takie jak chociażby zintensyfikowany ruch samochodowy. Niestety w wyniku przemian ustrojowych zrezygnowano z odgórnie określonych normatywów urbanistycznych określających tego typu parametry. Pozostawiono w tej dziedzinie dużą autonomię samorządom i prywatnym inwestorom. Aktualnie jedynym narzędziem pozwalającym wpływać władzom lokalnym na strukturę funkcjonalną poszczególnych zespołów są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które w dalszym ciągu nie pokrywają sporych obszarów.     Autor artykułu postanowił porównać skutki odgórnego, holistycznego planowania przestrzennego z niemal całkowitą swobodą inwestycyjną prywatnych podmiotów. W tym celu zdecydował się na porównanie dwóch zespołów mieszkaniowych powstałych w odmiennych uwarunkowaniach polityczno-ekonomicznych. Pierwszym jest Nowa Huta zbudowana w okresie komunizmu jako wzorcowe miasto socjalistyczne. Cały zespół został starannie zaprojektowany przez architektów i urbanistów czerpiących wzorce nie tylko z bloku państw socjalistycznych, ale także z Zachodu. Drugim badanym przypadkiem był krakowski Ruczaj, wznoszony przez prywatnych inwestorów jedynie na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Nie posiada on odgórnie narzuconego programu czy planu.     W badaniu tym porównano dostępność do placówek edukacyjno-oświatowych (żłobków, przedszkoli i szkół podstawowych) jako tych najbardziej podstawowych. Najpierw porównano ich liczbę, co ukazało znaczące dysproporcje między badanymi zespołami. Na Ruczaju stwierdzono znaczące niedobory tego typu obiektów. W dalszym etapie porównano obszary dostępności pieszej do tych placówek. W tym celu wyznaczono obszary dostępności pieszej o rzeczywistej długości dojścia nieprzekraczającej 500 m dla szkół i przedszkoli oraz 1000 m dla żłobków. Badanie to dodatkowo uwypukliło dysproporcje między analizowanymi zespołami. Oczywiście analizy i porównania były prowadzone z uwzględnieniem aktualnych uwarunkowań przestrzennych i demograficznych tych obszarów.     Na podstawie przeprowadzonych badań autor wskazuje pozytywny wpływ odgórnej, dobrze prowadzonej polityki przestrzennej miasta na dostępność do usług. Dlatego też na podstawie prezentowanych badań przychyla się do postulatów domagających się wyznaczenia nowych, ogólnokrajowych standardów urbanistycznych.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.