Historia stacji pomp Nowe Bielany w Toruniu (1916–1917) w świetle źródeł archiwalnych

Daria Jagiełło

doi:10.37190/arc240402

Podsumowanie

W latach 2022–2023 przeprowadzona została adaptacja zespołu jednej z dawnych toruńskich stacji pomp – tzw. Nowych Bielan (zakończenie jej budowy datowane jest na 1917). Zakład przez wiele lat wspomagał pobliską stację główną Stare Bielany w zaopatrywaniu miasta w wodę. W latach 80. XX w. został wyłączony z eksploatacji i przez kolejne pozostawał nieużytkowany. Przygotowania związane z projektem adaptacji uświadomiły, że historia stacji jest słabo rozpoznana, a obiekt nie był dotychczas przedmiotem badań. W artykule przedstawiono interesującą historię budowy i działania nowobielańskiego zakładu. Podano także powody, które ostatecznie zadecydowały o jego zamknięciu. Zaprezentowano okoliczności budowy, wyposażenie, architekturę, a także realia czasów, w których pracowała, równocześnie uwypuklono znaczenie badań archiwalnych dla lepszego rozpoznania obiektu. Tekst przygotowano głównie na podstawie wyników szeroko zakrojonej kwerendy archiwalnej, niekiedy dokonując konfrontacji z wynikami analizy istniejącego obiektu (przed pracami adaptacyjnymi i po tych pracach). Nowe Bielany, jak wynika z materiałów, do których udało się dotrzeć, były zakładem budowanym sprawnie i z dużą dbałością (potwierdza to również zachowana korespondencja). W związku z powracającymi problemami niedoborów wody w Toruniu pokładano w ich budowie duże nadzieje. Stacja niestety nie sprostała tym oczekiwaniom (bardzo wysokie koszty produkcji, szybko spadająca wydajność pomp oraz zbyt mało wody w studniach), dlatego już w latach 30. XX w. rozpoczęto poszukiwania lokalizacji dla nowego ujęcia. Mimo że przedstawiona historia nie jest historią sukcesu, zespół stacji pomp Nowe Bielany okazał się interesującym i cennym świadkiem rozwoju infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej w Toruniu.

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.