Zapisane w architekturze… Kościół św. Jakuba w Toruniu – gotycka perła Pomorza odkrywana przez archeologów

Krystyna Sulkowska-Tuszyńska

doi:10.37190/arc250301

Streszczenie

Tematem artykułu jest kościół św. Jakuba w Toruniu poddany w latach 2008–2020 badaniom archeologicznym. Celem autorki było przedstawienie najważniejszych wyników odkryć i płynących z nich konkluzji.

W trakcie prac wykopaliskowych odkryto liczne ślady zmian dokonywanych w architekturze oraz elementy wystroju sacrum. Dzięki zbadaniu fundamentów i stratyfikacji oraz datowaniu cegieł metodą OSL udowodniono, że w Nowym Mieście Toruniu farę zaczęto budować niedługo po lokacji miasta (1264). Budowla ta w XIII w. została zniszczona.

Po wykonaniu analiz wiadomo, że rok 1309, uznawany dotąd za początek wznoszenia fary, odnosi się do budowy nowego – II prezbiterium. Bazylikowa bryła fary Nowego Miasta Torunia od położenia fundamentów do zadaszenia korpusu powstawała etapami, od około 3. ćwierci XIII w. do 1368 r. W ciągu XV stulecia budowano kaplice na arkadowych fundamentach. Po 1667 r. stary klasztor połączono z prezbiterium korytarzem, a claustrum rozbudowano.

Od XIII w. chrztów udzielano w kamiennej chrzcielnicy. W XV–XVI w. wnętrze zdobiła posadzka z motywami lilii; w kaplicy św. Walentego leżała płyta nagrobna, a w zakrystii do ablucji służyła kamienna umywalka.

W artykule wskazano na ważką rolę archeologii w poznawaniu historii architektury i początku Nowego Miasta Torunia, dzięki interdyscyplinarnym badaniom toruńskiego kościoła, uznanego za perłę gotyckiej architektury Pomorza.

Słowa kluczowe

kościół św. Jakuba, Toruń, architektura gotycka, archeologia, rekonstrukcja etapów budowy

Podgląd pełnego artykułu jest możliwy wyłącznie na większych ekranach.