58  Krystyna Strumiłło
[13]  Konwencja  UNESCO  w  sprawie  ochrony  światowego  dziedzic-
twa kulturalnego i naturalnego, przyjęta  w Paryżu  dnia 16  listo-
pada  1972 r.  przez Konferencję  Generalną  Organizacji  Narodów 
Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej 
sesji, Dz.U. 1976, nr 32, poz. 190, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/
DocDetails.xsp?id=WDU19760320190  [accessed: 13.09.2022].
[14]  
Majda T., Zintegrowane podejście do dziedzictwa kulturowego w pla -
nowaniu przestrzennym w Polsce, [in:] A. Maciejewska, A. Geppert, 
A. Kupidura (red.), Zintegrowane  podejście  do  dzie dzic twa  kultu-
rowego w gospodarowaniu przestrzenią na przykła dzie gminy Kon-
stancin-Jeziorna,  Ocyna  Wydawnicza  PW,  War sza wa  2017, 
28–35.
[15]  Europejska strategia na rzecz dziedzictwa kulturowego na XXI 
wiek, Rada Europy, [n.p.] 2018, https://samorzad.nid.pl/publikacje/
strategia-na-rzecz-dziedzictwa-kulturowego-na-xxi-wiek/ [acces-
sed: 15.06.2023].
[16]   Jędras H.,  Legutko-Kobus P., Przygodzki  Z., Chabiera A., Zin te-
growane zarządzanie dziedzictwem kulturowym w rozwoju  lokal-
nym. Wdrażanie Założeń Strategii 21 Rady Europy krok po kroku, 
Na  ro dowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2021.
[17]  
Uchwała Rady Gminy nr XXVIII/298/2017 w sprawie przyjęcia Lo-
kalnego Programu Rewitalizacji dla gminy Łask na lata 2016–2023
 
[manuscript in: Archiwum Zakładowe Urzędu Miej skiego, Łask].
[18]   Mroskowiak M., Owsikowska A., Płachetka W., Szlachta A., Stra-
tegia Rozwoju Gminy Łask na lata 2021–2027, Grupa CDE, Łask 
2020,  https://bip.lask.pl/276/strategia-rozwoju-gminy-lask.html 
[accessed: 13.09.2022].
[19]  Program  Ochrony  Środowiska  dla  gminy  Łask,  https://bip.lask.
pl/562/166/program-ochrony-srodowiska.html  [accessed: 
26.06.2023].
[20]   Bonisławski  R., Miasto Las-Kolumna,  “Wędrownik” 2002,  nr 1, 
29–31.
[21] 
 Kolumna (Łask), https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolumna_(%C5%81ask) 
[accessed: 15.10.2022].
[22]   Baranowska  M.,  Miasta ogrody.  Utopia  a  rzeczywistość, “Acta 
Universitatis  Lodziensis.  Folia  Geographica  Socio-Oeconimica” 
2007, nr 8, 15–38.
[23]   Makowska-Iskierka M., Włodarczyk B., Podmiejskie letniska Łodzi 
w okresie dwudziestolecia międzywojennego, “Warsztaty z Geogra-
i Turyzmu” 2012, t. 2, 83–112, doi: 10.18778/7525-713-7.06.
[24]   Matczak  A.,  Próba określenia funkcji wypoczynkowej osiedli pod-
miejskich na przykładzie Kolumny, “Turyzm” 1987, Vol. 3, 55–85.
[25]  
Howard E., Garden Cities of To-Morrow, MIT Press, Cambrigde 2007.
[26]   Stern A.M.R., Fishman D., Tilove J., Paradise Planned: The Gar-
den Suburb and the Modern City, Monacelli Press, New York 2013.
[27]   Wojtowicz  W.,  Anglia-nowe miasta ogrody, “Urbnews” 2017, https://
urbnews.pl/anglia-nowe-miasta-ogrody/ [accessed: 13.09.2022].
[28]   “Kurjer Łódzki”, 2.10.1927 r.
[29]   Woźniak K.,  Ocena możliwości rozwoju turystyczno-rekreacyjne-
go dzielnicy Łasku – Kolumny, MA thesis, Uniwersytet im. Adama 
Mickiewicza, Poznań 2006.
[30]  
Uchwała nr XXI/230/2016 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 29.06.2016 r. 
w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru
  re  wi  ta-
lizacji na terenie gminy Łask [manuscript in: Archiwum Za kła dowe 
Urzędu Miejskiego, Łask].
[31]  Rozporządzenie Wojewody Sieradzkiego z 31 lipca 1998 r. w spra -
wie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu oraz uzna  nia 
za  ze  społy  przyrodniczo-krajobrazowe,  Dziennik  Ustaw  Woje-
wódz twa Sieradzkiego z dnia 9 września 1998 r., Nr 20, poz. 115.
[32]  Uchwała nr XLIII/425/13 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 18 wrze-
śnia  2013  r.,  https://www.pit.lask.pl/sites/all/les/uchwala_nr_
XLIII_425_13.pdf [accessed 9.09.2022].
[33]   [red.],  Szlak  osad  młyńskich  nad  Grabią  został  nagrodzony  eu-
ropejskim  certykatem, 21.04.2021, https://lask.naszemiasto.pl/
szlak-osad-mlynskich-nad-grabia-nagrodzony-europejskim/ar/c1-
8238863 [accessed: 20.10.2022].
[34]   Terefenko  O.,  Łonyszyn  P.,  Ochrona dziedzictwa kulturowego 
i przyrodniczego podstawą zrównoważonego rozwoju nadmorskich 
gmin w Polsce na przykładzie gminy Rewal, “Rozwój Regionalny 
i Polityka Regionalna” 2012, nr 20, 123–136.
[35]  Zmiana  studium  uwarunkowań  i  kierunków  zagospodarowania 
przestrzennego gminy Łask, Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXV/ 
322/2020 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 28 października 2020 r., 
https://lask.pl/sites/all/files/Za%C5%82%201%20Tekst%20
Studium.pdf [accessed: 13.09.2022].
Abstract
An integrated approach to the protection of cultural heritage on the example of Kolumna – a former summer resort near Łódź
In recent years, the growing importance of protecting cultural heritage can be noticed. An integrated approach to the protection of cultural heritage 
reects both the society’s attitude to the world of values and the very process of reinterpretation of values. The aim of the article is to present the 
results of the research conducted by the author on the cultural heritage in Kolumna (Łask district) near Łódź. These results shed new light on a holistic 
view of the issue of heritage protection in terms of European Union provisions. Empirical research was carried out consisting in direct observation, 
analysis and self-assessment, as well as archival queries and studies of the latest literature on the subject. Field observations concerned human inter-
ference and transformation of the green landscape. As a result of the conducted research, it should be stated that cultural heritage, whose values are 
not only material cultural goods, but also natural heritage and our memory and identity, is subject to constant evolution. Proper welfare management 
and the intensication of activities aimed at protecting these values are   becoming crucial.
Key words: cultural heritage, heritage protection, Kolumna
Streszczenie
Zintegrowane podejście do ochrony dziedzictwa kulturowego na przykładzie Kolumny – dawnego podłódzkiego letniska
W ostatnich  latach  można  zauważyć rosnące znaczenie  ochrony  dziedzictwa kulturowego. Zintegrowane  podejście  do  ochrony dziedzictwa 
kulturowego odzwierciedla zarówno stosunek społeczeństwa do świata wartości, jak i sam proces reinterpretacji wartości. Celem artykułu jest przed-
stawienie wyników przeprowadzonych przez autorkę badań dotyczących dziedzictwa kulturowego na terenie Kolumny (dzielnicy Łasku) niedaleko 
Łodzi. Rzucają one nowe światło na całościowe spojrzenie na zagadnienie ochrony dziedzictwa w aspekcie zapisów unijnych. Przeprowadzono 
badania empiryczne polegające  na bezpośredniej  obserwacji, analizie i  ocenie własnej  oraz kwerendy archiwalne  i studia  najnowszej literatury 
przedmiotu. Obserwacje terenowe dotyczyły ingerencji człowieka i przekształceń zielonego krajobrazu. W wyniku przeprowadzonych badań należy 
stwierdzić, że dziedzictwo kulturowe służy współczesnym celom, którymi są nie tylko materialne dobra kultury, ale także naturalne dziedzictwo 
przyrodnicze oraz nasza pamięć i tożsamość. Właściwe zarządzanie dobrostanem oraz intensykacja działań skierowanych na ochronę tych wartości 
stają się kluczowe.
Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe, ochrona dziedzictwa, Kolumna