Assessment of the residential space of a pre-industrial city  81
[1] Bailey G., Time perspectives, palimpsests and the archaeology of 
time, “Journal  of Anthropological Archaeology” 2007, 26, 198–
223, https://doi.org/10.1016/j.jaa.2006.08.002.
[2]  Ortman  S.G.,  Lobo  J.,  Smith  M.  E.,  Cities: Complexity, theory 
and history,  “PLoS  ONE”  2020,  15/12,  e0243621,  https://doi.
org/10.1371/journal.pone.0243621.
[3] Kohler T.A., Smith M.E. (eds.),  Ten Thousand Years of Inequali-
ty: The Archaeology of Wealth Dierences, University of Arizona 
Press, Tucson 2018.
[4] Smith N., The New Urban Frontier. Gentrication and the Revan-
chist City, Routledge, London–New York 1996.
[5] Thomasson J., A Feudal Way to Gentrify? The Modern Concept of 
Gentrication Versus Changes in the Social Topography of a Me-
dieval and Early Modern Town, “Current Swedish Archaeology” 
2004, 12/ 1, 187–210. 
[6]  Hammel-Kiesow  R.,  Hereditas, area und domus: Bodenrecht, 
Grundstücksgefüge und Sozialstruktur in Lübeck vom 12. bis zum 
16.  Jahrhundert, “Jahrbuch  für  Hausforschung”  1984/1986,  35, 
175–177.
[7] Korduba P., Patrycjuszowski dom gdański w czasach nowożytnych, 
Neriton, Warszawa 2005.
[8]  Chorowska  M.,  Konczewski  P.,  Lasota  C.,  Piekalski  J.,  Parcela 
Rynek 6 –  ul.  Kiełbaśnicza  5  we  Wrocławiu.  Rozwój  zabudowy 
i  infrastruktury  elitarnej  działki mieszczańskiej w XIII–IV wiek, 
“Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 2012, 54, 49–77.
[9]  Kwaśniewski  A.,  Prächtiges  haus  –  festes  haus:  Notes  on  the 
“urban” and “country“ architectural modus of the house of Wro-
cław patricians in the Early Modern Period, “Architectus” 2022, 
1(69),15–26, https://doi.org/10.37190/arc220102.
[10] Buśko C., Stan badań archeologiczno-architektonicznych nad śre-
dniowieczną  kamienicą  mieszczańską  w  Polsce,  “Archaeologia 
Historica Polona” 2000, 10, 83–110. 
[11] Piekalski J., Wczesne domy mieszczan w Europie Środkowej. Gene-
za – funkcja – forma. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskie-
go, Wrocław 2004. 
[12] Mruczek R., Średniowieczne miasto lokacyjne na Śląsku. Kamieni-
ce, wieże mieszkalne i konstrukcje ulic, [in:] E. Łużyniecka (ed.), 
Dziedzictwo  architektoniczne.  W  kręgu  świata  przyrodniczego 
i budowli miejskich, Ocyna Wydawnicza Politechniki Wrocław-
skiej, Wrocław 2019.
[13] Piekalski J., Prague, Wroclaw and  Krakow: Public and  Private 
Space at the  Time  of the  Medieval Transition,  “Wratislavia An-
tiqua” 2014, 19.
[14]  Cieślak  I.  (ed.),  Współczesna  waloryzacja  przestrzeni  zurbani-
zowanej,  Wydawnictwo  Uniwersytetu  Warmińsko-Mazurskiego 
w Olsztynie, Olsztyn 2012.
[15] Galiński M., Siwek G., Szuwarski J., Metoda bonitacji punktowej 
jako narzędzie  waloryzacji zjawisk  przestrzennych, “Geomatyka 
i Inżynieria” 2013, 2, 5–20.
[16] Chau K.W., Chin T. LA Critical Review of Literature on the Hedo-
nic Price Model, “International Journal for Housing Science and 
Its Applications” 2003, 27/2, 145–165.
[17] Robertson H. M., Taylor W. L., Adam Smith’s Approach to the The-
ory of Value, “The Economic Journal” 1957, 67(266), 181–198, 
https://doi.org/10.2307/2227781.
[18] Goliński M., Socjotopograa późnośredniowiecznego Wrocławia 
(przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), Wydawnictwo Uniwersytetu 
Wrocławskiego, Wrocław 1997.
[19] Dolynska M., Some  principles  of  interdisciplinary investigation 
for recreating the historical topography of urban spaces,  “Stu-
dia  Geohistorica”  2018,  6,  169–184,  https://doi.org/10.12775/
SG.2018.12.
[20] Smith M. E., The archaeological study of neighborhoods and 
districts in ancient cities, “Journal of Anthropological Archaeolo-
gy” 2010, 29, 137–154, https://doi.org/10.1016/j.jaa.2010.01.001.
[21]  Atlas  Wrocławia.  Atlas  Historyczny  Miast  Polskich,  t.  4:  Śląsk,  
nr 1, M. Młynarska-Kaletynowa, R. Eysymontt (eds.), Instytut Ar-
cheologii i Etnologii PAN, Wrocław 2017.
[22] Orzechowski K., Właściciele budynków we Wrocławiu w latach 1671 
i 1726. Rejestry indykcji podatku szacunkowego we Wrocławiu z lat 
1628–1671–1726, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1993.
[23] Eysymontt R., The Representation of  Selected Silesian  Cities in 
the  15
th
–17
th
 Centuries,  “Zapiski  Historyczne”  2018,  4,  49–75,  
http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2018.54.
[24] Stein R., Das Breslauer Bürgerhaus, Breslau 1931. 
[25] Kwaśniewski A., Dom mieszczański we Wrocławiu w okresie rene-
sansu, [in:] Architektura Wrocławia, Vol. 1: Dom, Instytut Historii 
Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Werk, 
Wrocław 1995, 105–137.
[26] Brzezowski W., Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku, 
Ocyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005.
[27]  Konczewski  P.,  Działki  mieszczańskie  w  południowo-wschod-
niej części średniowiecznego i  wczesnonowożytnego  Wrocławia, 
“Wratislavia Antiqua” 2007, Vol. 9.
[28]  Krzywka  M.,  Parcelacja  i  zagospodarowanie  bloku  zabudowy 
pomiędzy ulicami Kiełbaśniczą, Ruską, Rzeźniczą i św. Mikołaja 
a zagadnienie I lokacji Wrocławia. Działka, zabudowa, mieszkań-
cy. Phd thesis, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2012. 
[29]  Hillier  A.,  Invitation  to  Mapping:  How  GIS  Can  Facilita-
te New Discoveries in Urban and Planning History,  “Jo-
urnal  of  Planning  History”  2010,  9.2,  122–134,  https://doi.
org/10.1177/1538513210366964.
Streszczenie
Ocena przestrzeni mieszkalnej miasta przedindustrialnego. Przykład Wrocławia w XVI i XVIII wieku
Nierówności  społeczne  w  miastach  miały  swój  przestrzenny  wymiar  już  w czasach  przedindustrialnych.  Na  jakość  przestrzeni  mieszkalnej 
w  mieście  historycznym  wpływały  różne  czynniki,  takie  jak  odległość  od  centrum  miasta,  bliskość  infrastruktury,  dostęp  do  wody,  szlaków 
handlowych,  targowisk,  a  także  niekorzystne  lub  uciążliwe  sąsiedztwo. Wartość  nieruchomości  zależała  od  ich  funkcji,  stanu  konstrukcyjnego 
budynków, wielkości budowli i działek. W artykule zaproponowaliśmy metodę oceny i waloryzacji przestrzeni mieszkalnej miasta przedindustrialnego 
opartą na ocenie jej wartości użytkowej. Przeprowadziliśmy analizę na przykładzie Wrocławia, średniej wielkości miasta w Europie Środkowej. 
Wykorzystaliśmy  dane  historyczne,  archeologiczne,  ikonograficzne  i  analizy  geoprzestrzenne  opracowane  w  środowisku  systemu  informacji 
geograficznej. Ocenę w ramach poszczególnych czynników przeprowadziliśmy dla podziału na kwartały dla dwóch okresów – około 1550 roku 
i około 1750 roku. Porównując  wyniki dla tych  dwóch okresów,  podjęliśmy próbę prześledzenia zmian, jakie zaszły w wyniku  rozwoju miasta 
i wydarzeń historycznych. Ogólny obraz pozwolił nam stworzyć charakterystykę przestrzeni mieszkalnej w całym mieście. Metodę zweryfikowaliśmy, 
porównując  otrzymane  wyniki  z  danymi  z  ewidencji  podatkowych.  Uzyskany  wynik  jest  zgodny  z  wiedzą  dotyczącą  przestrzennego  rozkładu 
bogactwa w mieście, co wskazuje, że model może być zastosowany do analizy innych miast, w których nie zachowała się dokumentacja podatkowa.
Słowa kluczowe: metoda bonitacji punktowej, historyczny system informacji geograficznej, przestrzeń mieszkalna
References