96 Krystyna Kirschke, Paweł Kirschke
Kup schem, Karlem Lehnem, Richardem Kuöhlem, Ul ri-
chem Nitschkem, Hansem Klakowem oraz Paulem Her-
mannem
5
. Dbając o reklamę, chwalono się tą współ
pra cą
w wydawanych systematycznie w latach 1910–1932 bro-
szurach pokazujących realizacje firmy [5, s. 60–63], [
8],
a jej wyroby eksponowano na wystawach Werk bundu
oraz licznych krajowych pokazach ceramiki.
Wystawa w Velten jest szczególnie interesująca, gdyż
skła dają się na nią nie tylko fotografie ilustrujące dzia-
łalność firmy w poszczególnych okresach, ale też auten-
tyczne wyroby. Opowiada historię znanego od tysiącleci
produktu, tak niewrażliwego na wpływy czynników at mos-
fe rycznych, że niemal niezniszczalnego, który wpisał się na
trwałe w historię architektury i sztuki. Sposób prezentowa-
nia eksponatów (opisy, zdjęcia archiwalne i współ czesne
oraz fragmenty ceramiki budowlanej czy rzeźb) poz wala
kojarzyć artefakty z kompozycją całych budowli, stanowiąc
dokumentalny zapis zamysłu projektantów i blis kiej współ-
pracy architekta z artystą rzeźbiarzem. Sta re, czarno-białe
zdjęcia obiektów nabierają tu zupełnie in ne go znaczenia
i rangi, gdy obok widać autentyczną ko lo rystykę ceramicz-
nych detali. Jest to szczególnie istotne w przypadku gdy
budowle, w których je zastosowano, przes tały już istnieć.
Z wielu wspaniałych realizacji prezentowanych na
wys tawie należy wymienić kilka najbardziej wyjątko-
wych. Wśród obiektów biurowych poczesne miejsce zaj-
muje siedziba Berliner Tagblatt – Rudolf-Mosse-Haus
(Berlin, Schützenstraße 25) przebudowana w latach
1921–1923 przez Ericha Mendelsohna, we współpracy
z ar chitektem i rzeźbiarzem Paulem Rudolfem Hennin-
giem. Jest to jeden z pierwszych budynków w stylu Neues
Bauten, o horyzontalnych pasach okien i licowanych
ce ra miką ściankach podparapetowych, który stał się wzo-
rem dla modernistów (il. 4)
6
. W tym samym czasie, w la -
tach 1922–1924, wzniesiony został w Hamburgu gigan-
tyczny Chilehaus, w którym pracowało ponad 1000 osób.
Zaprojektował go Fritz Höger we współpracy z rzeźbia-
rzem Richardem Kuöhlem. Architektura, a zwłaszcza wy -
konane z klinkieru elewacje i detale sprawiły, że budynek
uznawany jest za ikonę ekspresjonizmu [10]. W la tach
1924–1926, w Berlinie, przy Dudenstrasse, wzniesiono
Haus des Verbandes der Buchdruker. Ten utrzymany
w duchu Neue Sachtlichkeit budynek zaprojektowali
architekci Max Taut i jego wspólnik Franz Hoffmann oraz
inżynier Karl Bernhard. Minimalistycznej formie obiektu
przeciwstawiono bajecznie kolorowe wnętrza licowane
wielobarwną ceramiką i ożywione abstrakcyjnymi cera-
micznymi rzeźbami Rudolfa Bellinga [5, s. 70–71], [11].
W latach 1925–1928 w Berlinie-Charlottenburgu przy
Dernburgstrasse zbudowano dyrekcję poczty – Ober post-
direktion, którą zaprojektował Willy Hoffmann. Ceramikę
budowlaną stworzył John Martens, a symboliczne figury
zdobiące fasadę tego gmachu wykonał rzeźbiarz Hans
Klakow
7
.
5
Dane zebrane na podstawie literatury przedmiotu. Por. [1], [5] i [7].
6
Trzeba dodać, że wnętrza były autorstwa architekta Richarda
Neutry’ego, który w tym czasie tworzył w USA. Por. [5, s. 86–87] oraz
[9, s. 33–43].
7
Informacja od Dietricha Klakowa, syna Hansa, uzyskana w 2006 r.
who perfected new technologies of production of structu-
ral ceramic products of large dimensions, contributed
much in this respect. He also made attempts in cooperat-
ing with Puhl und Wagner to combine them with mosaics.
As a result of the uniqueness and a huge range of Blu-
menfeld’s ce ra mic products his customers included such
famous Ger man architects as Bruno Möhring, Peter Beh-
rens, Hans Poelzig, Bruno Taut, Otto Rudolf Sal vis berg,
Walter Gro pius, Willy Hoffmann, Mies van der Rohe,
Erich Men del sohn, Fritz Höger or Hermann Dern burg.
Those architects cooperated with equally renowned sculp-
tors such as Paul Ru dolf Henning, Hans Schmidt, Ernst
Freese, Felix Kupsch, Karl Lehn, Richard Kuöhl, Ulrich
Nitschke, Hans Kla kow and Paul Hermann
5
. Keep ing in
mind how important promotion is, this coope ra tion was
mentioned in brochures regularly published in
1910–1932
presenting the company’s designs [5, pp. 60–63],
[8], and
the pro ducts were displayed at Werk bund’s ex hi bi tions
and in nu merous domestic shows of ce ramic products.
The exhibition in Velten is especially interesting as it
includes not only photographs showing the history of the
company’s operations in different periods but the original
products as well. It presents the history of a product which
has been known for millennia and whose imperviou sness
to the elements makes it almost indestructible; a pro -
duct that has been universally used throughout all his tory
of architecture and art. The way the exhibits are dis played
(descriptions, old and present-day photos as well as frag-
ments of ceramic building materials or sculptures) enables
the visitors to associate the artifacts with the composition
of whole buildings, providing a documentary account of
the designers’ ideas and testifying to the close cooperation
of the architect with the artist-scul ptor. Consequently, the
old black and white pictures of the buildings look differ-
ent and more distinguished when the visitors can see their
original ceramic details in original colors. It is especially
important in the case when the buil d ings where the
ceramic materials were used no longer exist.
Among many great designs presented at the exhibition
the most exceptional ones include such office buildings as
the seat of Berliner Tagblatt – Rudolf-Mosse-Haus (Ber-
lin, Schützenstraße 25) remodeled in 1921–1923 by Erich
Mendelsohn in cooperation with the architect and sculp-
tor Paul Rudolf Henning. This is one of the first buildings
in Neues Bauten style with horizontal ribbon windows
and walls below windows covered with ceramic cladding,
which became a pattern for modernists to follow (Fig. 4)
6
.
At the same time, in 1922–1924, gigantic Chilehaus
where over 1000 people worked was built in Hamburg. It
was designed by Fritz Höger in cooperation with the
sculptor Richard Kuöhl. It is because of its architecture,
and especially facades and details made of clinker, that
the building is considered to be the icon of ex pressio-
nism [10]. In 1924–1926, Haus des Verbandes der Buch-
5
Data collected on the basis of the literature on the subject.
Compare [1], [5] and [7].
6
It should be added that the interiors were designed by the archi-
tect Richard Neutry who at that time designed in the USA. Por. [5,
pp. 86–87] and [9, pp. 33–43].
