Spis treści
Otwórz spis treści
-
- Aleksander Owerczuk - Drewniane czworaki okresu międzywojennego w Hajnówce i Czarnej Białostockiej
- Beata Elżbieta Makowska, Anna Kulig - Krakowskie domy własne wybitnych architektów z przełomu XIX i XX w. – analiza oryginalnych narożnych kamienic z historycznej i współczesnej perspektywy
- Tomasz Krystkowski - Śmiałe wizje, rzeczywistość, szanse na przyszłość. Ewolucja układu przestrzennego modernistycznego wielorodzinnego zespołu mieszkaniowego na przykładzie osiedla Retkinia w Łodzi
- Hannah Schiefer - Rezonans architektoniczny. Luzi House Petera Zumthora jako archetyp syntezy tradycji i innowacji na obszarach wiejskich
- Emine Banu Burkut - Polska miejscowość w Turcji: analiza przestrzenna Polonezköy w zakresie zabudowy mieszkaniowej, związków kulturowych i miasta
- Maria Dankowska, Małgorzata Mader - Kooperatywne inwestycje mieszkaniowe – w poszukiwaniu nowych metod i narzędzi w procesach rewitalizacji
- Klaudyna Mentel, Zbyszko Bujniewicz, Luís Miguel Moreira Pinto - Identyfikacja cech przestrzeni, które mogą wspomagać integrację uczniów z autyzmem w szkołach podstawowych. Studium przypadków
- Anna Jaruga-Rozdolska, Artur Zaguła - Utracone w tłumaczeniu. Pilotażowe badania nad problemem tłumaczenia ludzkich myśli na język maszyn
- Małgorzata Kurcjusz, Anna Stefańska - Transformacyjna integracja sztucznej inteligencji w projektowaniu architektonicznym
- Bartosz Adamiczka - Systematyka narzędzi AI wspierających twórcze rozwiązywanie problemów i metody inwentyczne w projektowaniu architektonicznym
- Rafał Rucki, Janusz Rębielak, Janusz Gołdasz - Wpływ modyfikacji narzędzi środowiska BIM na skrócenie czasu opracowywania dokumentacji rysunkowej w projektowaniu architektonicznym
- Ewa Szymczyk, Mateusz Bukowski - Kompaktowość polskich terenów zurbanizowanych – metody badań i analiza z użyciem bazy danych CLC
- Tomasz Dzieduszyński, Olga Czeranowska-Panufnik - Wprowadzanie ulic szkolnych: perspektywa uczenia maszynowego
- Łukasz Damurski, Magdalena Olszyna, Jan Zipser - Dostępność przestrzenna i czasowa centrów aktywności lokalnej we Wrocławiu jako warunek kształtowania spójności osiedlowej
Artykuły
Aleksander Owerczuk - Drewniane czworaki okresu międzywojennego w Hajnówce i Czarnej Białostockiej
doi:10.37190/arc250101
Architektura drewniana, w tym mieszkaniowa, jest ważnym elementem krajobrazu Podlasia. Interesujące jej przykłady znajdują się w Hajnówce i Czarnej Białostockiej. Obie miejscowości swój dynamiczny rozwój w okresie międzywojennym zawdzięczają przemysłowi drzewnemu. Dla szybko zwiększającej się wówczas liczby mieszkańców powstawały nowe domy.
Przedmiotem badań były dwa osiedla czworaków w Hajnówce i jedno w Czarnej Białostockiej. Głównym celem autora artykułu było poszerzenie wiedzy w zakresie zabudowy drewnianej okresu dwudziestolecia międzywojennego na terenie województwa podlaskiego. Podstawowym zadaniem stało się więc opisanie rozwiązań architektonicznych domów czterorodzinnych, a także rozwiązań urbanistycznych osiedli. W opracowaniu wykorzystano metody stosowane w badaniach z zakresu historii architektury – gromadzenie informacji dostępnych w literaturze przedmiotu i źródłach archiwalnych oraz badania terenowe. Otrzymany materiał badawczy poddano analizom oraz wnioskowaniu.
W artykule zostały omówione rozwiązania architektoniczne, funkcjonalne i konstrukcyjne czworaków. Wszystkie budynki mieszkalne, poza mało istotnymi różnicami, mają takie same rozwiązania. W urbanistyce w każdym z osiedli także zastosowano bardzo podobne układy. Są one wynikiem uwarunkowań epoki. Poddano także analizie aktualny stan osiedli pod kątem zachowania ich historycznego charakteru. Na jej podstawie można stwierdzić, że większość budynków uległa przekształceniom, często w stopniu uniemożliwiającym identyfikację historycznej formy. Osiedla jako całość utraciły swój ważny walor, jakim była jednorodność architektoniczna zabudowy.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Beata Elżbieta Makowska, Anna Kulig - Krakowskie domy własne wybitnych architektów z przełomu XIX i XX w. – analiza oryginalnych narożnych kamienic z historycznej i współczesnej perspektywy
doi:10.37190/arc250102
W artykule omówiono kamienice krakowskie z przełomu XIX i XX w. zaprojektowane przez Teodora Talowskiego, Władysława Ekielskiego i Jana Zawiejskiego. Projekty te, będące ich domami własnymi, dały im możliwość swobody twórczej, która zaowocowała powstaniem oryginalnych i wybitnych form. Nośnikiem nowatorskich i nieschematycznych rozwiązań kamienic było także ich narożne położenie na nieregularnych działkach o szczególnej konfiguracji przestrzennej (układ koncentryczno-radialny Krakowa) i lokalizacja przy ważniejszych ulicach. W opracowaniu projektów dla architektów ważne było uwzględnienie istniejącego kontekstu, a także dbałość o kontakt z naturą poprawiającą jakość życia mieszkańców („zielone elewacje”, loggie, przedogródek).
Celem autorek artykułu była szczegółowa analiza kamienic – ich fasad, układu rzutów, konstrukcji i funkcji, a także odpowiedź na pytania, jak są one dziś użytkowane, oceniane i adaptowane. Praca oparta została na dokumentacji historycznej i fotograficznej kamienic, badaniach in situ, analizie dostępnych opracowań naukowych i innych (studia waloryzacji przestrzeni, karty obiektów).
W wyniku badań wyciągnięto wnioski, że narożne domy własne architektów stanowią wyróżniające się rozwiązania formalne, które współcześnie nie straciły na wartości artystycznej i użytkowej. Analiza charakterystycznych w urbanistyce miasta form o rozpoznawalnych detalach ze współczesnej perspektywy wydaje się ważna, ponieważ są one cennym dziedzictwem architektonicznym, które należy chronić i popularyzować.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Tomasz Krystkowski - Śmiałe wizje, rzeczywistość, szanse na przyszłość. Ewolucja układu przestrzennego modernistycznego wielorodzinnego zespołu mieszkaniowego na przykładzie osiedla Retkinia w Łodzi
doi:10.37190/arc250103
Modernistyczne wielorodzinne osiedla stanowią miejsce zamieszkania około ośmiu milionów Polaków. W Łodzi niemal połowa liczby mieszkańców żyje na takich osiedlach. Zespoły te, realizowane na ogromną skalę od lat 60. XX w. do czasu transformacji ustrojowej w 1989 r., będą jeszcze przez długie dekady odgrywały ogromną rolę w strukturze przestrzennej miasta.
Przedmiotem artykułu jest Retkinia – największe łódzkie osiedle. Realizowane od początku lat 70. XX w. zasadniczy kształt uzyskało na przełomie lat 80. i 90. XX w. Celem autora pracy jest przybliżenie ewolucji formy przestrzennej osiedla. Począwszy od śmiałych wizji architektów kreślących tętniące życiem centra handlowo-usługowe osiedla, zindywidualizowane przestrzenie publiczne, zielone tereny rekreacyjne o bogatym wyposażeniu czy eksperymentalne obiekty, po znacznie uboższą realizację – układ przestrzenny pozbawiony wielu istotnych elementów, w latach późniejszych uzupełniany i dostosowywany do bieżących potrzeb, a jednocześnie ciągle „nieukończony”.
Badanie oparto na kwerendzie archiwalnej, analizie i ocenie własnej przestrzeni osiedla (wzajemne relacje zabudowy, przestrzenie publiczne i ich wyposażenie, układ komunikacyjny) oraz studiach literatury przedmiotu.
Wyniki wskazują, że istniejący układ przestrzenny daje wiele możliwości przekształceń w kontekście aktualnych potrzeb mieszkańców oraz wyzwań współczesności.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Hannah Schiefer - Rezonans architektoniczny. Luzi House Petera Zumthora jako archetyp syntezy tradycji i innowacji na obszarach wiejskich
doi:10.37190/arc250104
W związku z tym, że w kwestiach mieszkalnictwa większość naszej energii skupiamy na krajobrazach miejskich, konieczne wydaje się skierowanie dyskursu, który do tej pory koncentrował się na miastach, również na obszary wiejskie. Luzi House w Jenaz w Szwajcarii, zaprojektowany przez Petera Zumthora jako dom wielopokoleniowy w tradycyjnej konstrukcji z bali, może posłużyć jako przykład.
Dzieło Zumthora łączy potrzeby człowieka z troską o środowisko poprzez techniki oparte na lokalnej tradycji, wykorzystanie lokalnych surowców oraz proces planowania i budowy oparty na pracy zespołowej. Koncepcja domu wielopokoleniowego wydaje się również cenna dla mieszkalnictwa, które jest zainteresowane nie tylko zachowaniem i regeneracją ekosystemów, ale także koncepcjami wykorzystującymi możliwości i potencjał zmian demograficznych w społeczeństwie, takimi jak transfer codziennych praktyk i umiejętności społecznych między młodymi a osobami starszymi. Celem autorki artykułu jest omówienie, dlaczego Luzi House stanowi ucieleśnienie związku przeszłości z teraźniejszością, tradycji z innowacją poprzez zakorzenienie w historii wsi i integrację nowoczesnych zasad zrównoważonego rozwoju. Pokazuje ona również, w jaki sposób Zumthorowi udało się nie tylko uczynić go landmarkiem, ale także symbolem zrównoważonego rozwoju i spójności społeczności wiejskich.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Emine Banu Burkut - Polska miejscowość w Turcji: analiza przestrzenna Polonezköy w zakresie zabudowy mieszkaniowej, związków kulturowych i miasta
doi:10.37190/arc250105
Polonezköy (Adampol) to osada wchodząca w obręb dzielnicy Beykoz w Stambule w Turcji. Powstała w połowie XIX w. w wyniku historycznych i politycznych kontaktów między Imperium Osmańskim a Polską. Zabudowa mieszkalna Polonezköy przyciąga uwagę swoją strukturą i charakterystyką przestrzenną. Kwestie, które przeanalizowano w tym artykule, to rozplanowanie domów, projektowanie, układ i cechy przestrzenne.
Kluczowymi czynnikami ocenianymi w relacjach domów z Polonezköy z naturą są takie elementy jak regionalny styl, projektowanie zgodne z warunkami środowiskowymi, wykorzystanie naturalnych materiałów, wpływ na wrażenia zmysłowe i szacunek do natury. Budownictwo to ma wiele cech ekologicznych, takich jak wykorzystanie lokalnych materiałów w zespołach mieszkalnych, łącznie z projektowaną zielenią, ochrona istniejących założeń zieleni i połączenie założenia w harmonijny sposób z naturą. Cechy kulturowe i przestrzenne budynków mieszkalnych w Polonezköy różnią się od cech innych budynków w mieście. W trakcie prac wykonano badania terenowe i fotografie, określono cechy budynków i przeprowadzono wywiady z ich użytkownikami. W wyniku tych działań autorka opracowała zestawienie architektonicznych i przestrzennych cech osady. Badania mają na celu ukazanie relacji między Turcją a Polską poprzez cechy architektoniczne i określenie obecnej sytuacji. Ponadto zawarto w pracy ważne dane dla badaczy, pracowników naukowych, studentów i osób zainteresowanych tematem. Walorem pracy jest zebranie literatury przedmiotu i przedstawienie badań terenowych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Maria Dankowska, Małgorzata Mader - Kooperatywne inwestycje mieszkaniowe – w poszukiwaniu nowych metod i narzędzi w procesach rewitalizacji
doi:10.37190/arc250106
Rewitalizacja to złożony proces ogólnomiejski mający na celu uwzględnienie i zaspokojenie lokalnych potrzeb, w tym poprawę warunków mieszkaniowych. Standardy i procedury zostały uregulowane w Polsce w 2015 r. ustawą o rewitalizacji, która kładzie nacisk na partycypację interesariuszy w całym procesie, co wciąż wymaga rozwinięcia metod i narzędzi.
W artykule przedstawiono rozwiązania stosowane w Holandii, szczególnie sprawdzone metody kooperatywnego prowadzenia inwestycji. Implementowane w Europie modele kooperatywne są używane także do tworzenia, adaptacji i modernizacji zabudowy śródmiejskiej. Na przykładzie doświadczeń wynikających z analizy procesów rewitalizacji obszarowej w Łodzi w zestawieniu z modelami takimi jak np. CLT (Community Land Trust) autorki podjęły próbę rekomendacji alternatywnych metod działania, które umożliwią szersze włączenie interesariuszy w partycypowanie w zachodzących procesach inwestycyjnych. Kontrpropozycja ta zakłada stworzenie warunków realizacji inwestycji finansowanej wspólnie przez uczestników. Przewiduje on współpracę samorządu lokalnego i przyszłych użytkowników. Autorki uważają, że analizowane modele, stosowane dotąd głównie w inwestycjach mieszkaniowych, mogą być z powodzeniem wykorzystywane w większych obszarach miejskich. Adaptacja modelu CLT do warunków polskich, ze względu na konieczność działania non profit, mogłaby być alternatywą dla budzącej obawy metody partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP).
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Klaudyna Mentel, Zbyszko Bujniewicz, Luís Miguel Moreira Pinto - Identyfikacja cech przestrzeni, które mogą wspomagać integrację uczniów z autyzmem w szkołach podstawowych. Studium przypadków
doi:10.37190/arc250107
W szkołach zwiększa się liczba uczniów ze spektrum autyzmu. Uczniowie z autyzmem mogą potrzebować wsparcia terapeutycznego oraz odpowiedniego dostosowania środowiska szkolnego. Celem autorów artykułu była identyfikacja cech przestrzeni, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie uczniów ze spektrum autyzmu w szkole podstawowej.
W trakcie prac, na podstawie badań literatury przedmiotu, określono cechy przestrzeni, które mogą pozytywnie wpływać na uczniów ze spektrum. Do studium przypadków wybrano pięć szkół w duńskim systemie edukacji. Charakteryzuje się on wysokim współczynnikiem włączenia osób z autyzmem do klas specjalnych, nieintegracyjnych w ogólnodostępnych szkołach podstawowych. Kryterium wyboru obiektów zostało określone na podstawie danych międzynarodowego raportu European Agency for Special Needs and Inclusive Education.
Przedstawione studium przypadków pięciu wybranych duńskich szkół podstawowych pozwoliło zidentyfikować cechy przestrzeni, które mogą wspomagać integrację uczniów ze spektrum autyzmu. W wybranych projektach wprowadzono zasady, sekwencjonowanie z uwzględnieniem właściwości fizycznych stref oraz podziały przestrzeni służących różnym rodzajom aktywności społecznej.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Anna Jaruga-Rozdolska, Artur Zaguła - Utracone w tłumaczeniu. Pilotażowe badania nad problemem tłumaczenia ludzkich myśli na język maszyn
doi:10.37190/arc250108
W artykule przedstawiono przebieg badań pilotażowych przeprowadzonych w Instytucie Architektury Politechniki Łódzkiej latem 2024 r. Wzięli w nich udział studenci kierunku architektura. Tematem badań było prześledzenie procesu tworzenia koncepcji architektonicznych za pomocą generatywnego modelu obrazowego Midjourney przez osoby niemające wcześniej styczności z projektowaniem wspomaganym narzędziami AI, dla których to osób język angielski – odczytywany przez narzędzie zdolne przetwarzać ciąg słów kluczowych na obraz – nie jest językiem ojczystym. Celem autorów było uchwycenie trudności wynikających z błędów translacyjnych oraz braku umiejętności posługiwania się skryptem. Precyzyjnie określony architektoniczny problem projektowy uczestnicy badania realizowali, wybierając spośród obrazów wygenerowanych w modelu w wersji 6.0 na podstawie uprzednio przygotowanych przez nich promptów. Uzyskane rezultaty wskazują na trudności wynikające z konieczności przełożenia myśli na język w pełni zrozumiały dla maszyny. Tytuł artykułu, nawiązujący do filmu Między słowami w reżyserii Sofii Coppoli, podkreśla ulotną istotę problemu: słowa są jedynie pewnym sygnalizatorem znaczenia, który często zawodzi w pełnym zobrazowaniu myśli.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Małgorzata Kurcjusz, Anna Stefańska - Transformacyjna integracja sztucznej inteligencji w projektowaniu architektonicznym
doi:10.37190/arc250109
Wprowadzenie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence – AI) do projektowania architektonicznego zmienia tradycyjne praktyki. W artykule przedstawiono typologiczne zastosowania AI w architekturze, koncentrując się na jej wkładzie w projektowanie koncepcyjne, optymalizację wydajności oraz zrównoważony rozwój, podkreślając jej transformacyjny wpływ na procesy w sektorze architektury, inżynierii i budownictwa (AEC).
Celem autorek pracy było sklasyfikowanie i analiza hierarchicznych zastosowań AI w projektowaniu architektonicznym. Głównym zamierzeniem – ocena roli AI w rozwijaniu kreatywności, zwiększaniu efektywności i wspieraniu praktyk zrównoważonego rozwoju. Metodologicznie badanie oparto na kompleksowym przeglądzie klasyfikacji typologicznych, walidacji eksperymentalnych oraz analizach studiów przypadków. Synteza wyników z najnowszej literatury przedmiotu i rzeczywistych implementacji pozwala na ocenę potencjału i ograniczeń AI na różnych etapach projektowania architektonicznego.
Wyniki badania wskazują na hierarchię typologiczną zastosowań AI w projektowaniu architektonicznym, ukazując jej wielowymiarowy wkład. W projektowaniu koncepcyjnym narzędzia generatywne napędzane AI umożliwiają architektom eksplorację rozległych przestrzeni projektowych, pozwalając na tworzenie innowacyjnych i różnorodnych rozwiązań. W zakresie optymalizacji wydajności AI wykazuje znaczną poprawę efektywności poprzez redukcję czasu iteracji projektowych, minimalizację marnotrawstwa materiałów oraz poprawę efektywności energetycznej dzięki zaawansowanym symulacjom. W dziedzinie zrównoważonego rozwoju analityka predykcyjna AI wspiera podejmowanie świadomych decyzji dotyczących wyboru materiałów oraz zgodności ze standardami ekologicznymi, przyczyniając się do uzyskania certyfikatów zielonego budownictwa.
Mimo tych postępów wyzwaniami pozostają zależność od wysokiej jakości danych, kwestie etyczne związane z odpowiedzialnością za decyzje oraz potrzeba specjalistycznych kompetencji. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, że AI wzmacnia kreatywność, precyzję i zrównoważony rozwój w architekturze, ale jej skuteczna integracja wymaga współpracy człowieka i AI, wspieranej przez solidne ramy etyczne oraz rozwój kompetencji.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Bartosz Adamiczka - Systematyka narzędzi AI wspierających twórcze rozwiązywanie problemów i metody inwentyczne w projektowaniu architektonicznym
doi:10.37190/arc250110
Dynamiczny rozwój narzędzi opartych na sztucznej inteligencji (AI) istotnie wpływa na współczesne procesy projektowe, w tym projektowanie architektoniczne. Narzędzia te otwierają nowe perspektywy dla twórców, wspierając ich na różnych etapach pracy. AI w architekturze staje się kluczowym elementem wspomagającym projektantów w rozwiązywaniu problemów, jednak nadal brakuje systematycznego ujęcia i klasyfikacji związanych z nią narzędzi pod kątem twórczego rozwiązywania problemów, metod inwentycznych oraz podejścia intuicyjnego i myślenia metaforycznego, które jest istotne w procesie kreacji.
Tematem artykułu są możliwości zastosowania powszechnie dostępnych narzędzi sztucznej inteligencji jako wsparcia metod inwentycznych w procesie twórczego rozwiązywania problemów. Pierwszym celem autora jest usystematyzowanie narzędzi AI pod kątem ich potencjalnych zastosowań w kontekście metod inwentycznych. Drugim – identyfikacja sposobów wykorzystania tych narzędzi na poszczególnych etapach twórczego rozwiązywania problemów.
Analiza została oparta na danych pozyskanych metodą desk research oraz klasyfikacji narzędzi według kryteriów popularności i funkcjonalności. W ramach badania narzędzia pogrupowano w pięć obszarów zastosowań, odnosząc je do kolejnych etapów procesu twórczego rozwiązywania problemów.
W toku badań zastosowano metody analizy literatury, obserwacji, dedukcji i syntezy, co pozwoliło na kompleksową weryfikację pozyskanych danych. Dodatkowo, proces badawczy oparto na metodach inwentycznych, takich jak: analiza literatury przedmiotu, szukanie związków, odpowiedniość między teoriami, wycieczka przykładowa, mapy myślowe oraz dedukcja – poprzedzonych metodą intuicyjną, która stanowiła impuls dla działań koncepcyjnych na każdym etapie badań.
Wynikiem pracy jest otwarta systematyka narzędzi AI umożliwiająca projektantom porównanie i wybór narzędzia najlepiej odpowiadających ich potrzebom i preferencjom. Klasyfikacja narzędzi według obszarów zastosowań umożliwia wybór narzędzia ze względu na charakter wykorzystywanych metod inwentycznych oraz etap procesu twórczego rozwiązywania problemów. Opracowane zestawienia tabelaryczne pozwalają na świadomą i prostą identyfikację narzędzi odpowiednich do poszczególnych zadań. Wyniki badań wskazują na potrzebę dalszej weryfikacji praktycznego zastosowania narzędzi AI oraz ich uwzględnienia w edukacji architektonicznej, co pozwoli na pełniejsze wykorzystanie potencjału tych technologii w procesie projektowym.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Rafał Rucki, Janusz Rębielak, Janusz Gołdasz - Wpływ modyfikacji narzędzi środowiska BIM na skrócenie czasu opracowywania dokumentacji rysunkowej w projektowaniu architektonicznym
doi:10.37190/arc250111
Tematem artykułu jest wpływ zmian w narzędziach wykorzystywanych w technologii BIM (Building Information Modeling) na efektywność opracowania rysunków technicznych w projektach budynków mieszkalnych. Przedstawiono w nim wyniki badania analizującego, w jaki sposób modyfikacje tych narzędzi wpływają na czas tworzenia dokumentacji architektonicznej. Autorzy skoncentrowali się na najczęściej używanych narzędziach BIM wykorzystywanych do tego celu.
Technologia BIM znacząco przyspiesza proces tworzenia dokumentacji projektowej w branży budowlanej. Ze względu na swoją integralną strukturę, oprogramowanie BIM ma potencjał do dalszego doskonalenia narzędzi używanych do specyficznych zadań projektowych. Aby zidentyfikować korzyści wynikające z proponowanych usprawnień, opracowano trzy projekty budynków mieszkalnych złożone z podobnych części. Wirtualne modele budynków i ich dokumentację wytworzono za pomocą skryptów komputerowych, które symulowały pracę w dwóch wersjach środowiska BIM: domyślnej i dostosowanej. Taka metoda pozwoliła na zredukowanie opóźnień i zapewnienie uzyskania obiektywnych wyników.
Czas realizacji dokumentacji rysunkowej dla domu jednorodzinnego w dostosowanym środowisku BIM był krótszy o 49,87%, dla budynku wielorodzinnego o 36,54%, a dla zespołu zabudowy o 79,74%. Aby zestawić korzyści uzyskane z wprowadzonych zmian odnośnie do czasu poświęconego na modyfikacje, projektanci biegli w obsłudze oprogramowania BIM zostali poproszeni o wykonanie modelu jednego z projektów, a ich czas pracy został zmierzony. Te wyniki zostały następnie uśrednione i porównane z czasem uzyskanym przez komputer, dzięki czemu ustalono stosunek między wydajnością pracy człowieka i komputera. Wyniki te uwzględniały również czas potrzebny na wprowadzenie zmian w środowisku BIM, co pozwoliło na ocenę opłacalności ich wdrożenia. W badanych przypadkach dostosowanie środowiska BIM okazało się korzystne dla budynku o powierzchni 600 m². Tak obszerny proces modyfikacji jest zazwyczaj wymagany tylko raz, a kolejne projekty mogą korzystać z już opracowanego środowiska, co doprowadzi do dalszych oszczędności czasu i kosztów. Otrzymane wyniki potwierdzają, że warto dostosowywać narzędzia BIM oraz rozwijać wiedzę projektantów w tej dziedzinie. Opisana metoda jest jedną z nielicznych, które dokładnie pokazują rzeczywiste wymierne korzyści z używania technologii BIM.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Ewa Szymczyk, Mateusz Bukowski - Kompaktowość polskich terenów zurbanizowanych – metody badań i analiza z użyciem bazy danych CLC
doi:10.37190/arc250112
W artykule autorzy przedstawili dynamikę kompaktowości (zwartości) zabudowy miejskiej w Polsce, analizując metody oceny tego zjawiska oraz zmiany zachodzące w czasie. Trzy główne pytania badawcze skoncentrowali wokół metod analizy zwartości, związku pomiędzy wielkością gmin miejskich a zwartością oraz zmian czasowych. Badaniem objęto wszystkie polskie gminy i zanalizowano wybrane miary zwartości w latach 2006, 2012 i 2018. Poprzez ocenę różnych metod analitycznych oraz wykorzystanie danych o użytkowaniu terenu z bazy CORINE Land Cover autorzy zaproponowali nową metodologię monitorowania wskaźników zwartości miast, wspierając tym samym podejmowanie decyzji planistycznych opartych na danych, dążąc do zrównoważonego planowania przestrzennego.
Wyniki ujawniają wzorce i korelacje pomiędzy wielkością miast a zwartością w czasie, wskazując na ogólny spadek zwartości zabudowy w badanym okresie (2006–2018). Wykazano istnienie logarytmicznego związku między wielkością populacji, indeksem zwartości i gęstością zaludnienia obszarów miejskich. Mniejsze miasta cechują się większą zwartością kształtu, ale niższą gęstością, natomiast większe miasta są gęściej zaludnione, lecz jednocześnie bardziej rozproszone. Praca wnosi wkład do stanu wiedzy, wprowadzając i testując metodę oceny zwartości zabudowy miejskiej w różnych typach gmin. Ponieważ dane CLC obejmują cały obszar Unii Europejskiej, metoda ta może być replikowana w każdym państwie członkowskim, umożliwiając dalsze badania porównawcze.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Tomasz Dzieduszyński, Olga Czeranowska-Panufnik - Wprowadzanie ulic szkolnych: perspektywa uczenia maszynowego
doi:10.37190/arc250113
Tematem artykułu są ulice szkolne, a zwłaszcza proces ich tworzenia z perspektywy uczenia maszynowego. Autorzy przedstawili w nim możliwości zastosowania generatywnych sieci przeciwstawnych typu GAN we wdrażaniu koncepcji zamknięcia ulic szkolnych, której celem jest poprawa bezpieczeństwa i zmniejszenie natężenia ruchu wokół szkół. Przeanalizowali programy ulic szkolnych na całym świecie, identyfikując powtarzające się wyzwania i proponując rozwiązania. Na podstawie analizy 51 skutecznych wdrożeń oraz nowej metody ekstrakcji cech miejskich opracowali model uczenia maszynowego, który wspomaga wybór potencjalnych lokalizacji ulic szkolnych. Tak przygotowane narzędzie ma służyć usprawnieniu procesu wyboru i zwiększeniu efektywności projektu przez lepsze dopasowanie do lokalnego kontekstu. Pomimo pewnych ograniczeń, takich jak trudność w odwzorowaniu wszystkich kontekstów przestrzennych, system dostarcza wartościowych wniosków dotyczących regulacji ruchu miejskiego. Badanie wypełnia lukę w literaturze naukowej i oferuje podejście oparte na danych do projektowania bezpieczniejszych przestrzeni miejskich.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Łukasz Damurski, Magdalena Olszyna, Jan Zipser - Dostępność przestrzenna i czasowa centrów aktywności lokalnej we Wrocławiu jako warunek kształtowania spójności osiedlowej
doi:10.37190/arc250114
Tematem artykułu jest koncepcja spójności osiedli mieszkaniowych (neighbourhood cohesion). Jego autorzy odnieśli się do niej, przyjmując perspektywę przestrzenną i funkcjonalną. Głównym przedmiotem ich badań była dostępność centrów aktywności lokalnej powstających w ostatnich latach we Wrocławiu. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu opracowali definicje dostępności przestrzennej i dostępności czasowej, a następnie przyjęli adekwatne rozwiązania metodologiczne. W dalszej części pracy przedstawili ogólnomiejską analizę 21 CAL, w tym ich rozmieszczenia, struktury i powiązań z zabudową mieszkaniową, terenami zielonymi i obiektami transportu publicznego. Uzyskane wyniki pozwalają na wyciągnięcie konkretnych wniosków na temat charakterystyki centrów aktywności lokalnej i ich roli w kształtowaniu spójności osiedli mieszkaniowych. W szczególności wykazano, że większość centrów aktywności lokalnej pełni węzłowe funkcje w strukturze obsługiwanych osiedli, a bliskość przestrzenna jest kluczowym warunkiem kształtowania spójności na poziomie lokalnym.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł