
34 Agnieszka Lisowska
The other wing housed, inter alia, handicrafts work-
shops – a sewing studio for girls and a carpenter work -
shop for boys. A geography classroom and a facility room 
were situated between them. Just beside, a spare room was 
situated where prehistoric finds were kept. Next to the 
main staircase there was an exit to the astronomical tower 
which was big enough for the whole class to stay there at 
the same time
7
. In the evenings astronomy classes took 
place there during which a special telescope was used
8
.
A music room was connected with the lecture hall by 
means of five pairs of doors. A drawing classroom with 
a dark room for developing photographs along with a store-
 room for models were situated above the music room.
In the basement there were household school rooms, 
additional workshops and storerooms for collections, 
a common room and a bicycle storage room. Here, there 
was also a first aid room and toilets for girls and boys near 
the exits to the schoolyard. A small flat for a caretaker was 
situated in a separate place just near the side entrance.
In the wing that projected most to the south there was 
a complex of the gymnasium and the theatrical hall with 
facilities. It was a part independent of the school. It had 
a separate entrance, a hall, a cloakroom, sanitary appli-
ances and a staircase. Thanks to this solution, residents of 
the town could use it after school classes were finished. 
The gymnasium (Fig. 4) was a storey and a half high, 
which made it possible to arrange a balcony for suppor-
ters. In the complex there were locker rooms for boys and 
girls, rooms for equipment and a teacher’s room. Showers 
and toilets were situated in the basement. The gymnasium 
was equipped very well. There were handrails, vaulting 
bucks, jumping facilities, jumping up facilities, wall bars, 
climbing ropes and other sports equipment
9
.
Above there was an assembly hall (Fig. 5) which could 
hold about four hundred spectators. The theatrical hall in 
Milicz had a rich set of auxiliary rooms. Near the stage 
there were facility and dressing rooms, whereas the stage 
itself was equipped with a curtain and theatrical devices 
such as spotlights and a row of special colourful lights 
which made it possible to make special effects. The room 
had excellent acoustics. The whole wall, which was oppo-
site to the windows, constituted doors which, when ope-
ned after a performance, made it possible to avoid 
crowd  ing of people. From the school side this part was 
accessible from the level of the first storey and separated 
from a vestibule near which toilets were situated. Next to 
the assembly hall the abovementioned music classroom 
was located. If necessary, the door between rooms was 
opened, which gave additional space for spectators. There 
was enough room even for seven hundred people.
In the school the architect very carefully elaborated on 
ceiling and wall ornamentations, not only in the halls but 
7
  The astronomical tower was also a clock tower and it constituted 
a com positional centre of the layout.
8
 Description of the school equipment, see: [5, pp. 47–51], [7, 
pp. 9–15]. This telescope is in the school collection.
9
 Description of the school equipment, see: [5, pp. 47–51], [7, 
pp. 9–15]
czenie rezerwowe, w którym przechowywano znaleziska 
prehistoryczne. Tuż przy głównej klatce schodowej zapro-
jektowano wyjście na wieżę astronomiczną, mogącą po-
mieścić jednocześnie całą klasę
7
. Wieczorami odbywały 
się lekcje astronomii, do której używano specjalnej lunety
8
.
Sala muzyczna była połączona z aulą pięcioma parami 
drzwi. Ponad nią znajdowała się klasa rysunkowa z ciem-
nią do wywoływania zdjęć oraz magazynem na modele.
W piwnicy mieściły się sale szkoły gospodarstwa do-
mowego, dodatkowe warsztaty oraz magazyny na zbiory, 
świetlica i rowerownia. Tutaj zaplanowano także gabinet 
pierwszej pomocy, a przy wyjściach na dziedziniec toalety 
dla dziewcząt i chłopców. Wydzieloną część, tuż przy wejś -
ciu bocznym, stanowiło niewielkie mieszkanie woźnego.
W skrzydle wysuniętym najbardziej na południe 
umiesz  czono  zespół sali gimnastycznej oraz teatralnej 
z ca łym zapleczem. Była to część niezależna od szkoły. 
Po  siadała osobne wejście, hall, szatnię, sanitariaty oraz 
klat  kę schodową. Dzięki takiemu rozwiązaniu mieszkań-
cy miasta mogli z niej korzystać poza zajęciami szkol-
nymi. Sala gimnastyczna (il. 4) była wysoka na półtora 
kondyg  nacji,  dzięki czemu powstał w niej balkon dla kibi-
ców. W kompleksie znajdowały się szatnie dla chłopców 
i dziewcząt, pomieszczenia na sprzęt oraz pokój nauczy-
ciela. W piwnicy zaprojektowano prysznice oraz toalety. 
Sala sportowa była bardzo dobrze wyposażona. Znajdo-
wały się w niej drążki, kozły, skocznie, wyskocznie, dra-
binki, liny do wspinania oraz inny sprzęt sportowy
9
. 
Powyżej usytuowano aulę (il. 5) mogącą pomieścić 
około czterystu widzów. Sala teatralna w Miliczu mia-
ła bogaty zestaw pomieszczeń pomocniczych. Obok sce-
ny znajdowały się zaplecza – garderoby, a ona sama wy-
posażona była w kurtynę oraz urządzenia teatralne, takie 
jak: refl ektory oraz rząd specjalnych kolorowych świateł, 
umożliwiających wprowadzenie dodatkowych efektów. 
Pomieszczenie to miało doskonałą akustykę. Całą ścianę 
przeciwną oknom zajęły drzwi, których otwarcie po za-
kończonym przedstawieniu pozwalało uniknąć tłoku. Od 
strony szkoły część ta dostępna była z poziomu pierwsze-
go piętra, oddzielona przedsionkiem, przy którym umiesz-
czono toalety. Obok auli znajdowała się wspomniana już 
klasa muzyczna. W razie potrzeby drzwi pomiędzy po-
mieszczeniami otwierano, uzyskując  dodat       kową prze-
strzeń dla widzów. Można było wtedy pomieścić nawet 
do siedmiuset osób.
W szkole milickiej projektant bardzo dokładnie opra-
cował dekorację sufi tów i ścian, nie tylko na korytarzu, 
ale również w salach lekcyjnych. Przecinające się listwy 
tworzą wraz z kloszami lamp, zaprojektowanych specjal-
nie dla tego obiektu, doskonale zharmonizowany orna-
ment (il. 6). Ściany hallu kolejnych kondygnacji wyłożo-
no płytkami ceramicznymi do wysokości około 2 m (il. 7). 
Na parterze miały one barwę zieloną, na pierwszym pię-
7
 Wieża astronomiczna była jednocześnie wieżą zegarową, wyzna-
czała niejako kompozycyjny środek założenia.
8
 Opis wyposażenia szkoły za: [5, s. 47–51] oraz [7, s. 9–15]. 
Luneta ta znajduje się w zbiorach szkoły.
9
 Opis wyposażenia szkoły za: [5, s. 47–51] oraz [7, s. 9–15].