Numer 1(49)/2017

DOI: 10.5277/ARCHITECTUS

Pobierz spis treści

Spis treści

Artykuły

Magdalena Baborska-Narożny, Fionn Stevenson - Badania terenowe budynków użytkowanych a ocena funkcjonowania budynków – praktyka w Polsce i Wielkiej Brytanii

doi:10.5277/arc170101

Badania terenowe budynków oddanych do użytku są prowadzone zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i Polsce. Te, których wyniki mają szersze zastosowanie, wykraczające poza analizowane obiekty, są tematem tego numeru „Architectusa”, któremu przyświecają dwa główne cele. Pierwszym jest prezentacja praktyki badawczej różnych dyscyplin naukowych w odniesieniu do badań empirycznych budynków lub przestrzeni zurbanizowanych w Polsce. Drugim jest rozpoczęcie dyskusji nad możliwościami wprowadzenia w Polsce metody oceny funkcjonowania budynków(ang. Building Performance Evaluation – BPE), rozwijanej w Wielkiej Brytanii w oparciu o badania terenowe prowadzone tam od kilku dekad. W niniejszym artykule wskazano szerszy kontekst uzasadniający wprowadzanie zagadnień z zakresu BPE do warunków polskiego budownictwa. Zarysowano podobieństwa i rozbieżności w aktualnej praktyce prowadzeni badań w każdym z krajów. Sformułowano też kluczowe zalecenia dotyczące przyszłych badań i działań koniecznych dla rozwoju w Polsce warunków do prowadzenia badań BPE.

Słowa kluczowe:

    ocena-funkcjonowania-budynku

    jakość-architektury

    badania-mieszane

Marcin Mateusz Kołakowski - O tym, jak mierzyć architektoniczne szczęście. Korzyści ze stosowania metod zespolonych. Studium przypadku mieszkańców historycznych budynków

doi:10.5277/arc170102

Ostatnie lata przyniosły duży wzrost liczby badań dotyczących szczęścia w architekturze, które definiowane było w różny sposób. Badania i zainteresowanie szczęściem i dobrostanem zostało nawet nazwane jednym z globalnych megatrendów. Politycy, ekonomiści, deweloperzy i badacze starają się zrozumieć istotę tej jakości w architekturze. Szereg metod badawczych zaczęto opracowywać, by zajmować się szczęściem w odniesieniu do budownictwa. Wiele z nich spopularyzowało się w środowisku naukowym. Celem tej publikacji jest przyjrzenie się tym tendencjom i zestawienie ich z dawno ugruntowanymi koncepcjami dotyczącymi szczęścia, eudemonii i wybaczania. Koncepcje takie były rozwijane od czasów Sokratesa, a dziś są stosowane przez badaczy z dziedziny psychologii pozytywnej, która może być przydatna w badaniach architektonicznych.     Publikacja ta przytacza argumenty wspierające metody zespolone jako najlepszy sposób badania i zrozumienia zjawiska szczęścia w architekturze. Studium przypadku badań nad ludźmi zamieszkującymi historyczne budynki w Lincolnshire, w Anglii, oferuje przykłady ilustrujące, jak metody zespolone mogą korygować potencjalne słabe aspekty pojedynczych metod, które same w sobie mogą być mylące, i doprowadzać do błędnych wniosków, o ile zastosowane są w oderwaniu od kontekstu.

Słowa kluczowe:

    szczęście

    metody-zespolone

    eudemonia

    mud-and-stud-m&s)

    architektura-historyczna

Mat Colme - Luka efektywności: praktyka brytyjska a polski potencjał korzystania z oceny funkcjonowania budynku

doi:10.5277/arc170103

Niniejszy artykuł dotyczy tematyki, jakiej poświęcona była polsko-brytyjska konferencja, która odbyła się w maju 2016 r. na Wydziale Architek­tury Politechniki Wrocławskiej. Rozważano wówczas możliwość zastosowania metodyki oceny funkcjonowania budynku (BPE) rozwiniętej w Wielkiej Brytanii do polskiego kontekstu. Artykuł został opracowany na podstawie wcześniejszych doświadczeń autora z prowadzenia rządowego programu badań BPE w Wielkiej Brytanii oraz obserwacji i prezentacji innych prelegentów, wygłoszonych podczas wyżej wymienionego spotkania. Autor wykorzystał te obserwacje i odniósł się do podstawowych i stosowanych badań prowadzonych w Wielkiej Brytanii w celu dokonania pewnych porównań pomiędzy Polską a Zjednoczonym Królestwem. Porównanie takie zostało dokonane w nadziei, że podstawowe badania nad oceną funkcjonowania budynku będą mogły być przeprowadzone w przyszłości w Polsce.

Słowa kluczowe:

    luka-efektywności

    ocena-funkcjonowania-budynku

    wymiana-wiedzy

Magdalena Baborska-Narożny - Ocena funkcjonowania budynku – rozumienie korzyści i ryzyka dla zaangażowanych stron. Lekcje dla Polski płynące z doświadczeń brytyjskich

doi:10.5277/arc170104

Ocena funkcjonowania budynków (BPE) jest przedsięwzięciem zespołowym. Badania takie potencjalnie mogą dostarczyć wiedzę ułatwiającą doskonalenie środowiska zbudowanego, co jest ważne w czasie szybko rosnących oczekiwań względem budynków. Jednak ich potencjał może zostać uwolniony, tylko jeśli uda się zapewnić dobrowolne zaangażowanie kluczowych grup interesariuszy, a ich potrzeby i oczekiwania są odzwierciedlone w prowadzonych badaniach. Ten artykuł jest krytyczną refleksją na procesem wprowadzania BPE do kręgu zainteresowania przemysłu budowlanego w Wielkiej Brytanii. Autorka jest przekonana, że wnioski wyciągnięte z tamtego kontekstu stanowią cenny wzorzec, który może być wykorzystany w Polsce, pomimo wszelkich różnic pomiędzy oboma krajami. Określiła więc podstawowe korzyści i ryzyko, jakie poszczególni interesariusze mogą łączyć z własnym udziałem w badaniach. Wymieniła odpowiednie elementy badań BPE zabezpieczające uzyskanie korzyści i ograniczające wystąpienie ryzyka. Ich nazwanie uzasadnia konieczność rozumienia badań jako procesu całościowego, którego wszystkie elementy mają ważną rolę do odegrania.

Słowa kluczowe:

    ocena-funkcjonowania-budynków

    sprawność-budynków

    rynek-budowlany

    uczestnicy-procesu-budowlanego

Joanna Tymkiewicz, Beata Kucharczyk-Brus - Śląska Szkoła Badań Jakościowych – 20 lat doświadczeń i wniosków z prowadzenia badań jakościowych w budynkach o różnych funkcjach użytkowych

doi:10.5277/arc170105

Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza z nich prezentuje dorobek zespołu naukowców i dydaktyków z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, którzy od 20 lat realizują badania jakościowe środowiska zbudowanego. Przedstawiono powstanie oraz rozwój Śląskiej Szkoły Badań Jakościowych, specjalizacje i wybrany dorobek publikacyjny zespołu, ogólne informacje o stosowanych technikach i narzędziach badawczych, a także o metodyce przeprowadzania badań terenowych. Druga część artykułu to szczegółowy opis ewaluacji wykonanych w ramach dwóch projektów badawczych. Całość zakończono praktycznymi wnioskami z przeprowadzonych badań jakościowych.

Słowa kluczowe:

    badania-jakościowe

    śląska-szkoła-badań-jakościowych

Anna Ostańsa - Wieloaspektowe badania osiedli mieszkaniowych pod kątem wytycznych rewitalizacyjnych – studium przypadku

doi:10.5277/arc170106

Celem pracy jest przedstawienie i podkreślenie roli badań opinii mieszkańców w procesie rewitalizacji. Artykuł prezentuje wyniki badań wykonanych w jednym z miast. Obszar badań stanowiły dwa odrębne administracyjnie osiedla znajdujące się na terenie Spółdzielni Mieszkaniowej  w Lubartowie. Podstawą analizy była wstępna inwentaryzacja terenowa obszaru osiedli (październik–listopad 2010 r.). Przeprowadzono kwerendę dokumentów planistycznych stworzonych przez lokalne władze samorządowe i zarządcę oraz dokumentacji eksploatacyjnej obiektów. Po zapoznaniu się z zasobami osiedla przeprowadzono wywiad bezpośredni z mieszkańcami.     Interdyscyplinarne Badania Ankietowe (IBA) umożliwiają, po pierwsze, zrozumienie, jakie materialne zmiany w środowisku zamieszkania są istotne dla użytkowników, po drugie zachęcenie mieszkańców do zainteresowania się tym, co można zrobić, by jakość środowiska zamieszkania uległa poprawie, po trzecie uświadomienie zarządcom osiedli, że takie badanie jako forma komunikacji z użytkownikiem jest możliwe i może dostarczyć wielu cennych informacji użytecznych w planowaniu i ocenie efektu działań modernizacyjnych.

Słowa kluczowe:

    rewitalizacja

    aktywność-społeczna

    interdyscyplinarne-badania-ankietowe

Angelika Lasiewicz-Sych - Uwagi na temat kombinacji metod logicznych i jakościowych w diagnozie środowiska architektonicznego

doi:10.5277/arc170107

W artykule przedstawiono opis metodologiczny i przykładowe wyniki własnych badań nad zastosowaniem kombinacji argumentacji logicznej i metod jakościowych w diagnozie środowiska architektonicznego. Opisywane metody, w tym zwłaszcza analiza rozkładu przestrzeni (analiza planu, space-syntax) i mapowanie behawioralne zostały przedstawione w szerszym kontekście metod stosowanych w architekturze i w badaniach relacji człowiek–środowisko.

Słowa kluczowe:

    architektura

    środowisko

    badania

    analiza-planu

    metody-jakościowe

    mapowanie-behawioralne

Natalia Fidorów-Kaprawy, Maria Kostka, Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa, Krzysztof Piechurski - Koncepcja energetyczna budynku jako element budownictwa zrównoważonego

doi:10.5277/arc170108

W artykule omówiono zagadnienia związane z przygotowaniem koncepcji energetycznej budynku przed etapem projektowania. Powinna ona stanowić stały element procesu realizacji budynków zrównoważonych. Autorzy wykazali potrzebę wykonywania tego typu koncepcji w kontekście idei zrównoważonego rozwoju, a także w kontekście wyzwań stawianych współczesnemu budownictwu, m.in. w zakresie efektywności energetycznej. Pokazano, że koncepcja energetyczna budynku wpisuje się dobrze w proces projektowania zintegrowanego, które zaczyna wypierać tradycyjne etapowe podejście obowiązujące dotychczas. Opisano, jakie założenia należy przyjąć przed przystąpieniem do opracowania koncepcji. Przedstawiono krótką charakterystykę wybranych systemów budynkowych mających zastosowanie w opisanych koncepcjach energetycznych. Zamieszczono dwie przykładowe koncepcje energetyczne dla budynku jednorodzinnego zeroenergetycznego, na których przykładzie dowiedziono, że korzystny bilans energetyczny można osiągnąć przy różnych założeniach dotyczących zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania, różnych rozwiązaniach instalacyjnych i różnych rocznych kosztach eksploatacyjnych.

Słowa kluczowe:

    koncepcja-energetyczna-budynku

    budownictwo-zrównoważone

    efektywność-energetyczna

    projektowanie-zintegrowane

    budynki-blisko-zeroenergetyczne

Katarzyna Nowak, Katarzyna Nowak-Dzieszko - Badania in situjakości cieplnej obudowy budynków – czy mogą być pomocne dla dewelopera

doi:10.5277/arc170109

W artykule opisane zostały bezinwazyjne metody badań budynków in situ: badania termowizyjne, testy szczelności budynków oraz badania komfortu cieplnego wewnątrz pomieszczeń. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez autorów, jak również metodykę i problematykę wykonywania niektórych badań pozwalających na ocenę obiektów i lokali pod względem ochrony cieplnej.   Pomiary termowizyjne najczęściej stosowane są do oceny jakościowej wykonania przegród budowlanych. Pozwalają one na weryfikację prac budowlanych, jak i identyfikację miejsc o zbyt intensywnej wymianie ciepła. Mogą służyć do diagnozowania przyczyn wad oraz usterek konstrukcyjnych lub instalacyjnych budynku. Najbardziej powszechnym zastosowaniem metody jest ocena stanu obudowy budynku oraz detekcji mostków termicznych, będących efektem niewłaściwego wykonania połączeń, nieszczelnego ułożenia izolacji lub nieprawidłowego montażu stolarki. Badania szczelności obudowy budynku przy jednoczesnej detekcji miejsc przecieku powietrza przez obudowę umożliwiają poprawę jakości wykończeniowych prac budowlanych. W trakcie przeprowadzania badań szczelności w okresie zimowym można dokonać jednoczesnej analizy termowizyjnej obudowy budynku.     Przeprowadzanie badań daje możliwość szybkiej reakcji na pojawiające się niedociągnięcia i błędy wykonawcze. Wyniki badań mogłyby posłużyć do stworzenia katalogów błędów, których należałoby unikać na etapie wykonawczym, a jednocześnie wskazówek dla projektantów.

Słowa kluczowe:

    badania-szczelności

    komfort-cieplny

    badania-termowizyjne

    deweloper