Numer 4(36)/2013
Spis treści
Otwórz spis treści
-
- Michał Pszczółkowski - Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja
- Bartłomiej Gloger - Nonsuch – zaginiony pałac Henryka VIII
- Danuta Kowalska - Świecka architektura ryglowa w Europie – skarbnica oryginalnych zewnętrznych form zdobniczych
- Ewa Łużyniecka - Autentyzm a XIX-wieczna odbudowa katedry w Angoulême
- Katarzyna Sobuś - Architektura jako tworzywo. Sztuka instalacji w przestrzeni publicznej
- Michał Dębek - Architekci i nie-architekci oceniają architekturę
- Jacek Kotz, Anna Nowel-Śmigaj - Bieda i bogactwo. Próby artykulacji problemu i dialog ze studentem architektury, autorem projektu
- Krystyna Kirschke, Paweł Kirschke - Wystawa modernistycznej ceramiki Richarda Blumenfelda w Ofen- und Keramikmuseum Velten (Niemcy)
Artykuły
Michał Pszczółkowski - Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja
doi:10.5277/arc130401
W artykule podjęto temat historii budowlanej założenia pałacowego w Rudnicy (powiat ząbkowicki) ze szczególnym uwzględnieniem rekonstrukcji poszczególnych faz budowy oraz identyfikacji najcenniejszych reliktów historii obiektu. Wzniesiony jako dwór renesansowy, rozbudowany w renesansie i baroku, w ramach przebudowy w XIX w. otrzymał postać jednolitego założenia w stylistyce klasycystycznej. Obecnie znajduje się w stanie zaawansowanej ruiny. Za najcenniejszą pozostałość należy uznać renesansowe sgraffita odsłonięte w wyniku destrukcji późniejszych otynkowań. Duży zespół sgraffitów rudnickich należy do najstarszych przedstawień w tej technice na Śląsku. W jego skład wchodzą rzadkie w tym regionie przedstawienia figuralne. Zwraca uwagę ich wysoki poziom artystyczny oraz interesujący program ikonograficzny (m.in. groteski), niemający wyraźnej analogii na Śląsku. W zakończeniu artykułu postuluje się transfer najcenniejszych fragmentów sgraffitów oraz ich ekspozycję w warunkach muzealnych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Bartłomiej Gloger - Nonsuch – zaginiony pałac Henryka VIII
doi:10.5277/arc130402
Do czerwca 1959 r. o jednym z najważniejszych obiektów epoki Tudorów w Anglii niewiele było wiadomo. Powszechnie podziwiany pałac zniknął z powierzchni ziemi po zaledwie 150 latach istnienia. Badacze znali tylko liczne przekazy opisujące jego piękno, bogactwo detalu oraz kunszt wykonania. Wizerunki, które przetrwały do naszych czasów, podsycały wyobraźnię naukowców i zmuszały ich do poszukiwania miejsca jego położenia. Wzniesiony z rozkazu Henryka VIII był jedynym pałacem zbudowanym od podstaw, ozdobionym przez włoskich artystów w nowym stylu i zgodnie określanym jako najbardziej ekstrawagancki. Oryginalność tego założenia polegała na połączeniu tradycji gotyku oraz zaadaptowanych elementów renesansowego detalu. Fuzja ta stała się cechą charakterystyczną architektury angielskiej, a pałac wzorem dla obiektów późniejszych epok, kiedy architektura świecka w pełni rozkwitła. Od dawna zdawano sobie sprawę z rangi tego obiektu w historii rozwoju renesansu w Anglii, lecz brak dowodów nie pozwalał, aby tę ocenę jednoznacznie poprzeć. Dopiero po przeprowadzeniu w 1959 r. prac archeologicznych, polegających na analizie planu oraz innych wydobytych szczątków, udało się potwierdzić, jak ważnym był ogniwem w rozwoju narodowego stylu. Jego nazwa brzmiała Nonsuch, czyli „jak żaden inny” – bo nie było mu równych. Celem artykułu jest zebranie dotychczasowych wyników badań archeologicznych i faktów historycznych, aby w prosty i syntetyczny sposób przedstawić historię jednego z najważniejszych budynków w historii wczesnej architektury angielskiego renesansu.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Danuta Kowalska - Świecka architektura ryglowa w Europie – skarbnica oryginalnych zewnętrznych form zdobniczych
doi:10.5277/arc130403
Artykuł traktuje o malowniczości domów ryglowych, które mimo upływu czasu są nadal dowodem niezwykłego kunsztu nieznanych rzemieślników i fascynują nawet w otoczeniu architektury monumentalnej. Przedstawione formy dekoracyjne reprezentują różnorodne techniki zdobienia. Są wśród nich zarówno dekoracje płaszczyzn, takie jak Kratzputz czy Wandmalerei, jak i dekoracje ciesielskie. Synergia techniki, rzemiosła i sztuki przekształciła konstrukcję w oryginalny ornament, wzbogacany specyficzną rzeźbą. Wart uwagi jest kamuflaż z łupków, drewna, tynku. Przedstawione przykłady potwierdzają, że formy zdobnicze architektury ryglowej są wartościowym i ważnym dziedzictwem europejskiej kultury.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Ewa Łużyniecka - Autentyzm a XIX-wieczna odbudowa katedry w Angoulême
doi:10.5277/arc130404
W artykule opisano XIX-wieczną odbudowę francuskiej katedry w Angoulême i na tej podstawie zaprezentowano ówczesne traktowanie elementów autentycznych w obiektach zabytkowych. Konserwacja katedry została przeprowadzona pod kierunkiem francuskiego architekta Paula Abadiego, ucznia Eugène’a Viollet-le-Duca. Budowla miała być jednorodna stylistycznie i nawiązywać jedynie do gotyku – wszelkie inne nawarstwienia i style były nieistotne. Odbudowując katedrę, bazowano także na przeświadczeniu, że istnieją rozwiązania „idealne”, powielane w poszczególnych obiektach. W efekcie wyburzono wiele nowożytnych fragmentów budowli i wzniesiono nowe, które nigdy wcześniej nie istniały. Patrząc na te decyzje projektowe z dystansu, można stwierdzić, że doktryna konserwatorska propagowana przez Viollet-le-Duca i jego uczniów nie przetrwała próby czasu. Od początku była poddawana ostrej krytyce, a obecnie jest uznawana za zbyt daleko posuniętą i często niszczącą.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Katarzyna Sobuś - Architektura jako tworzywo. Sztuka instalacji w przestrzeni publicznej
doi:10.5277/arc130405
Sztuka instalacji nie jest już tylko domeną artystów. Zajmują się nią również architekci, tworząc mikroprzestrzenie na pograniczu sztuki i architektury. Czerpiąc z obydwu dziedzin, kreują miejsca, które mogą zmieniać kontekst i transformować odbiór przestrzeni. Mnogość rozwiązań powoduje, że instalacje w miejskiej przestrzeni mogą mieć różne znaczenie, funkcje i odbiór. Od symbolicznych, czasowych, które są manifestem i krytyką kondycji architektury, po użytkowe, wielofunkcyjne, będące miejscem spotkań i aktywizujące przestrzeń, w której się pojawiają.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Michał Dębek - Architekci i nie-architekci oceniają architekturę
doi:10.5277/arc130406
Wyniki podejmowanych w minionych latach badań prowadzonych m.in. przez psychologów środowiskowych wskazują, że architekci i nie-architekci często różnią się w ocenach architektury. To, co podoba się architektom, niekoniecznie podoba się tysiącom odbiorców kształtowanej przez tychże architektów codziennej rzeczywistości. Architekci i nie-architekci inaczej myślą o architekturze, tworzą swoje spostrzeżenia obiektów architektonicznych na bazie różnych wskazówek, w końcu różnią się m.in. w ocenie estetyki spostrzeganych obiektów. W artykule przedstawiono autorskie, ilościowe i jakościowe, badania postaw wobec obiektu architektonicznego przeprowadzone wśród 40 studentów wydziału architektury i praktykujących architektów oraz 36 studentów i osób niezwiązanych w żaden sposób z projektowaniem. Wyniki omówionych tu badań potwierdzają wcześniejsze doniesienia publikowane w literaturze przedmiotu, wskazują bowiem, że różnica w spostrzeganiu i ocenach architektury między osobami wykształconymi w projektowaniu architektonicznym i osobami niezwiązanymi profesjonalnie z architekturą może być znacząca.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Jacek Kotz, Anna Nowel-Śmigaj - Bieda i bogactwo. Próby artykulacji problemu i dialog ze studentem architektury, autorem projektu
doi:10.5277/arc130407
W artykule analizowano wybrane prace klauzurowe wykonane przez studentów wydziału architektury drugiego roku studiów magisterskich w roku akademickim 2011–2012. Rysunki zatytułowane „Bieda (i) bogactwo”, wykonane w ramach przedmiotu „architektura monumentalna”, były rozważane w szerokich kontekstach wykluczenia społecznego i marginalizacji. Wykluczenie społeczne i marginalizacja posiada swe metaforyczne ekwiwalencje w formie wyobrażeń przestrzennych, waloryzowanych jako opozycje zachodzące pomiędzy tym, co wewnętrzne, a tym, co zewnętrzne. To kieruje nas, z kolei, ku pierwotnej i antropologicznie pojmowanej kategorii granicy, moderującej owe przeciwieństwa w aspektach, co najmniej, społecznym i przestrzennym. Kategoria ta, według Edmunda Leacha, Władimira Toporowa i Stefana Czarnowskiego stanowi szeroko rozumiane miejsce przejścia między nimi. Zajęcia prowadzone z przedmiotu odnoszą się do kategorii granicy ujmowanej w perspektywie jej przestrzennego i społecznego działania. Ponieważ jeden z podstawowych powodów powstawania marginalizacji społecznej stanowi bieda, dlatego artykuł ten został wzbogacony o charakterystykę współczesnych przemian społecznych oraz idących za tym trudności z identyfikacją nowoczesnego polis. Socjologowie miasta, tacy jak: Richard D. Alba, Ash Amin i Nigel Thrift zauważają, że wykluczenie społeczne, które dotyczy między innymi – jak czytamy w dokumencie przygotowanym w 2003 r. przez Zespół Zadaniowy ds. Reintegracji Społecznej opracowujący Narodową Strategię Integracji Społecznej dla Polski – osób niepełnosprawnych ruchowo oraz bezdomnych, prowadzić może do separacji i degradacji przestrzennej. Istotny zatem wydaje się dialog młodego człowieka z zachodzącymi we współczesnym świecie przemianami społecznymi, aby dzięki dokonanej refl eksji człowiek ów uświadomił sobie, na ile rzeczywistość współtworzy jego wyobrażenie o świecie, system wartości i stosunek do ludzi, którym ma służyć jako architekt.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Krystyna Kirschke, Paweł Kirschke - Wystawa modernistycznej ceramiki Richarda Blumenfelda w Ofen- und Keramikmuseum Velten (Niemcy)
doi:10.5277/arc130408
W Velten pod Berlinem od 1905 r. działa muzeum pieców kaflowych oraz ceramiki Ofen- und Keramikmuseum Velten, które oprócz stałych wystaw organizuje wystawy specjalne, powiązane tematycznie z produkcją różnego rodzaju ceramiki. Od 19 maja do 30 listopada 2013 r. trwała tam wystawa KunstKeramik der Moderne. Zum 150. Geburtstag des Veltner Ofen- Und Keramikunternehmers Richard Blumenfeld. Wyjątkowość i olbrzymi asortyment wytwarzanej w warsztatach Blumenfelda ceramiki sprawiały, że z jej zastosowaniem zbudowano setki modernistycznych obiektów. Klientami firmy byli najznamienitsi ówcześni architekci niemieccy: Bruno Möhring, Peter Behrens, Hans Poelzig, Bruno Taut, Otto Rudolf Salvisberg, Walter Gropius, Willy Hoffmann, Mies van der Rohe, Erich Mendelsohn, Fritz Höger czy Hermann Dernburg, współpracujący z równie wybitnymi rzeźbiarzami, jak: Paul Rudolf Henning, Hans Schmidt, Ernst Freese, Felix Kupsch, Karl Lehn, Richard Kuöhl, Ulrich Nitschke, Hans Klakow czy Paul Hermann. Prezentowana wystawa jest szczególnie interesująca, gdyż składają się na nią nie tylko opisy czy stare i współczesne fotografie ilustrujące działalność firmy w okresie modernizmu, ale również autentyczne fragmenty ceramiki budowlanej z tych obiektów. Ten sposób prezentacji pozwala kojarzyć artefakty z kompozycją całych budowli, stanowiąc dokumentalny zapis zamysłu projektantów i bliskiej współpracy architekta z artystą rzeźbiarzem. Wśród wielu wspaniałych realizacji przedsiębiorstwa Blumenfelda w Niemczech, a także za granicą, pokazano rekonstrukcję babilońskiej bramy Isztar oraz kształtki ceramiczne wyprodukowane w latach 1929–1930 dla domu towarowego A. Wertheim we Wrocławiu. Dobór i forma prezentacji przedmiotów są znakomite, co sprawia, że na długo pozostają one w pamięci, a po wyjściu z wystawy wydaje się oczywiste, że ten niemal wieczny materiał, który powstaje w wyniku zespolenia wszystkich żywiołów, zawsze będzie miał swoje miejsce w architekturze.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł