Numer 1(41)/2015
Spis treści
Otwórz spis treści
-
- Monika Ewa Adamska - Johann Martin Pohlmann (1726–1800). Architekt epoki fryderycjańskiej
- Zoriana Lukomska, Halyna Lukomska - Transformacja funkcji – nowe życie zabytku. Uzasadnienie wyboru funkcji, do której można przystosować zabytek architektury
- Krystyna Strumiłło - Wenecja – dziedzictwo kulturowe. Problematyka ratowania miasta i zabytków
- Joanna Dudek-Klimiuk - Nowatorski projekt ogrodu botanicznego w Lublinie z roku 1964 autorstwa Oskara i Zofii Hansenów
- s. Anna Tejszerska - Współczesna architektura sakralna na tle ponowoczesnych tendencji kulturowych
- Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz - Aleja Profesorów w kampusie głównym Politechniki Wrocławskiej – historia rozwoju układu przestrzennego
- Ewa Cisek - Arktyczne wspólnoty wyspy Magerøya jako przykład rekonstrukcji wcześniejszych struktur przestrzennych i reaktywacji lokalnych społeczności
- Piotr Furmanek - Fasady fraktalne
- Anna Katarzyna Andrzejewska, Monika Łuczak - Udział społeczności dziecięcej w tworzeniu przestrzeni publicznych
- Judyta Cichocka - Generatywna optymalizacja w planowaniu przestrzennym – koncept miasta przyjaznego ruchowi pieszemu
Artykuły
Monika Ewa Adamska - Johann Martin Pohlmann (1726–1800). Architekt epoki fryderycjańskiej
doi:10.5277/arc150101
W artykule przedstawiono dokonania zawodowe Johanna Martina Pohlmanna, architekta urodzonego w Berlinie i działającego na Śląsku w 2. poł. XVIII w., podczas rządów króla Fryderyka II. Kariera zawodowa Pohlmanna związana była z pracą na kierowniczych stanowiskach w urzędach budowlanych śląskiej kamery wojen i domen w Opolu i we Wrocławiu. Architekt, realizując królewską politykę rozwoju gospodarczego i urbanizacji przyłączonego do Prus Śląska, uczestniczył w procesie powstawania hut w dolinie rzeki Mała Panew oraz osiedli fryderycjańskich. W dorobku zawodowym Pohlmanna znalazły się również projekty obiektów użyteczności publicznej, m.in. kościołów ewangelickich. Choć twórczość Pohlmanna wpisuje się jeszcze w architekturę baroku, należy do okresu przejściowego; w obiektach jego autorstwa dostrzec można elementy klasycyzujące. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania projektowe osiedli fryderycjańskich w Jedlicach i Kup – zachowane obecnie fragmentarycznie kompozycje oparte na geometrii koła.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Zoriana Lukomska, Halyna Lukomska - Transformacja funkcji – nowe życie zabytku. Uzasadnienie wyboru funkcji, do której można przystosować zabytek architektury
doi:10.5277/arc150102
W artykule przedstawiono możliwości przystosowania dawnych kompleksów pałacowych do nowej, reaktywującej je funkcji, która spowoduje zainteresowanie społeczeństwa oraz inwestorów adaptacją na cele współczesne wartościowego historycznego dziedzictwa architektonicznego, przyczyniając się do jego ochrony przed niszczeniem. Obecnie na terenach Ukrainy Zachodniej znajduje się powyżej dziesięciu wartościowych kompleksów pałacowych, mających status zabytku architektury. Niestety są one zagrożone – ponieważ nie użytkuje się ich w sposób właściwy – i potrzebują podjęcia działań w celu ich ratowania. W artykule przedstawiono pomysł przystosowania cennych, historycznych kompleksów pałacowych do nowych funkcji na przykładzie zabytkowej architektury – pałacu Potockich (XVII–XVIII w.) w Iwano-Frankiwsku. Opisano kluczowe problemy łączące się z przystosowaniem kompleksów pałacowych do funkcji spa, gdyż instytucje hotelowe, rekreacyjne i prozdrowotne zlokalizowane w historycznych kompleksach pałacowych zyskują coraz większą popularność w społeczeństwie.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Krystyna Strumiłło - Wenecja – dziedzictwo kulturowe. Problematyka ratowania miasta i zabytków
doi:10.5277/arc150103
Artykuł jest próbą przedstawienia specyfiki Wenecji jako miasta oraz problematyki ratowania jej dziedzictwa przez stworzenie ochrony przed skutkami wysokich przypływów. Wenecja jest miastem szczególnym – miastem wyspą, miastem kanałów i gondoli, ale przede wszystkim miastem zabytków. Zarówno warunki klimatyczne, jak i położenie Wenecji sprawiają, że jest ona bardzo często zatapiana, a to z kolei jest przyczyną pogarszającego się stanu budowli.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Joanna Dudek-Klimiuk - Nowatorski projekt ogrodu botanicznego w Lublinie z roku 1964 autorstwa Oskara i Zofii Hansenów
doi:10.5277/arc150104
Celem artykułu jest przedstawienie mało znanej koncepcji zagospodarowania terenu Ogrodu Botanicznego w Lublinie, opracowanej w latach 60. XX w. przez Oskara i Zofię Hansenów. Jest to projekt niezwykły, zawiera bowiem nowatorskie, jak na owe czasy, rozwiązania, będące konsekwencją wprowadzenia w życie autorskiej filozofi i projektowania dla społeczeństwa. Omawiany projekt ogrodu botanicznego jest jednym z wielu niezrealizowanych zamierzeń tych twórców, ale jedynym, jaki znamy, dotyczącym przestrzeni architektury krajobrazu. Główną ideą, na której oparto projekt całej struktury ogrodu i szczegółowe rozwiązania, było przekonanie o supremacji istoty zbiorowisk roślinnych (natury) nad człowiekiem-odbiorcą. To właśnie rośliny i ich zbiorowiska wyznaczają sposób poruszania się po ogrodzie, wiele tradycyjnych ścieżek zastąpiono pomostami i kładkami rozmieszczonymi bądź tuż nad płaszczyzną ziemi czy wody, bądź wysoko w koronach drzew, tak by umożliwić obserwację przyrody bez ingerencji w tok jej istnienia (przemian i rozwoju), a tym samym zminimalizować niszczenie roślin przez przyszłych użytkowników. Proponowane przez Hansenów rozwiązania projektowe, choć na owe czasy były być może jedynie utopią, zwłaszcza ze względu na ówczesne możliwości technologiczne, wyprzedzały z całą pewnością o kilkadziesiąt lat rozwiązania, które stosuje się od niedawna, które dopiero współcześniestały się poszukiwane i noszą znamiona projektów nowatorskich.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
s. Anna Tejszerska - Współczesna architektura sakralna na tle ponowoczesnych tendencji kulturowych
doi:10.5277/arc150105
W artykule poruszono zagadnienie roli architektury i sztuki sakralnej w dziele tworzenia kultury oraz problem zależności, związków i wzajemnego oddziaływania znamiennych dla danego czasu tendencji kulturowych i kierunków rozwoju sakralnego budownictwa. Szczególną uwagę poświęcono współczesnej sztuce, architekturze i kulturze.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Joanna Majczyk, Agnieszka Tomaszewicz - Aleja Profesorów w kampusie głównym Politechniki Wrocławskiej – historia rozwoju układu przestrzennego
doi:10.5277/arc150106
Aleja Profesorów została pomyślana jako główne reprezentacyjne wnętrze urbanistyczne kampusu Politechniki Wrocławskiej, który w okresie powojennym zaczęto budować między pl. Grunwaldzkim i nabrzeżem Odry. Ramy kompozycyjne alei zostały nakreślone w pierwszym planie zagospodarowania fragmentu śródmieścia Wrocławia, opracowanym w 1949 r.; miała ona stanowić jedną z poprzecznych osi wytyczonych prostopadle do pl. Grunwaldzkiego – najważniejszej trasy komunikacyjnej dzielnicy. Proces kształtowania Alei Profesorów rozpoczęto od wzniesienia w latach 1950–1955 siedzib Wydziałów: Elektrycznego i Lotniczego (budynki D1 i D2). Bliźniacze gmachy zaprojektowane przez profesorów Zbigniewa Kupca i Tadeusza Brzozę, ustawione wzdłuż pl. Grunwaldzkiego, zdefi niowały szerokość alei oraz jej północno-wschodnią i północno-zachodnią granicę. W latach 50. i 60. XX w. powstało kilka koncepcji ukształtowania pierzei Alei Profesorów, z których żadna nie została zrealizowana. Całościowy plan nowego kampusu Politechniki Wrocławskiej wyłoniono w drodze konkursu w 1964 r. Autorzy zwycięskiej pracy, Krystyna i Marian Barscy, przedstawili w niej także wizję zagospodarowania Alei Profesorów, której zasadniczą część rozwiązali w formie skweru obsadzonego dwoma rzędami drzew. Ze względu jednak na bardzo trudne warunki lokalowe uczelni, wnętrze alei zaczęto wypełniać tymczasowymi pawilonami, próbując równocześnie realizować siedziby kolejnych wydziałów przewidziane w projekcie Barskich. Przyspieszenie prac związanych z budową kampusu Politechniki Wrocławskiej nastąpiło dopiero po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Nowe możliwości fi nansowania inwestycji związanych z nauką pozwoliły wybudować gmachy Zintegrowanego Centrum Studenckiego oraz Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych, które zamknęły Aleję Profesorów od strony południowej i północnej. W kolejnych latach uzupełniono zabudowę wzdłuż wschodniej i zachodniej granicy alei, wyburzono tymczasowe pawilony oraz przedstawiono projekt zagospodarowania jej wnętrza. W koncepcji opracowanej przez Bogusława Wowrzeczkę utrzymano pierwotny zamysł stworzenia reprezentacyjnego wnętrza urbanistycznego postrzeganego jako miejsce spotkań studentów i pracowników uczelni.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Ewa Cisek - Arktyczne wspólnoty wyspy Magerøya jako przykład rekonstrukcji wcześniejszych struktur przestrzennych i reaktywacji lokalnych społeczności
doi:10.5277/arc150107
Artykuł poświęcony jest zrekonstruowanej i innowacyjnej architekturze najbardziej na północ wysuniętego rejonu Norwegii – Finnmarku, którego struktura osadnicza została doszczętnie zniszczona przez niemieckich okupantów zimą 1944/1945. W latach 1947–1960 przeprowadzono działania mające na celu rekonstrukcję i odbudowę spalonych arktycznych osad. Doskonałym przykładem odtworzenia i rozbudowy wcześniejszych struktur są leżące na wyspie Magerøya Honningsvåg, Gjesvær, Kamøyvær i Skarsvåg. Architekci zrekonstruowali ich klastrową organizację zabudowy, skupiającą się wokół funkcji porządkujących: kościoła/kaplicy i portu, wzbogacając dodatkowo założenia o nowe elementy. Miejscowości uzyskały w dalszym etapie rozwoju miano wiosek tematycznych: kulturowych i ekomuzeów, prezentujących historię, kulturę oraz faunę i florę regionu.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Piotr Furmanek - Fasady fraktalne
doi:10.5277/arc150108
Wśród wielu zagadnień dotyczących związków geometrii fraktalnej z architekturą istotne miejsce zajmują prace dotyczące fasad o cechach fraktalnych. Naukowcy, poszukując adekwatnych przykładów, sięgają zarówno do fasad budowli historycznych, próbując znaleźć w nich elementy samopodobieństwa, jak i poddają badaniom elewacje obiektów współczesnej architektury, mierząc ich wymiar fraktalny. W większości przykładów charakter fraktalny wydaje się przypadkowy i nieświadomy. Artykuł zawiera propozycję wykorzystania powierzchni fraktalnych o ściśle matematycznych algorytmach generowania jako elementu budującego formę fasady traktowanej jako relief.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Anna Katarzyna Andrzejewska, Monika Łuczak - Udział społeczności dziecięcej w tworzeniu przestrzeni publicznych
doi:10.5277/arc150109
Przestrzenie publiczne są projektowane i tworzone przez ludzi i dla ludzi. Ich odbiorcami są społeczności różnych grup wiekowych. Które zatem grupy powinny być brane pod uwagę przy ich projektowaniu i kto powinien być zaangażowany w sam proces planowania? Odpowiedź nasuwa się oczywista – że wszystkie i że każdy. Jednak jak jest w rzeczywistości? Praktyka pokazuje, że o otaczającej nas przestrzeni głównie decydują dorośli. Tak jak mają prawo głosowania w kwestiach politycznych, tak również zazwyczaj są brani pod uwagę w kwestiach społecznych, przestrzennych i każdych innych. A przecież planowanie przestrzenne jest obszarem partycypacji publicznej, czyli dotyczącej każdego, nawet najmłodszego obywatela. Niniejszy artykuł porusza problem praw dzieci, ich realnych możliwości wyrażania zdania na temat przestrzeni, w której żyją. Ponadto udowadnia, na przykładzie relacji z przeprowadzonych warsztatów urbanistycznych dla dzieci w wieku 7–12 lat pt.: „Moje wymarzone osiedle mieszkaniowe”, a także innych przykładów z kraju i z zagranicy, iż włączanie dzieci w procesy związane z podejmowaniem decyzji w realizowaniu zadań publicznych niesie ze sobą wiele korzyści, zarówno społecznych, jak i przestrzennych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Judyta Cichocka - Generatywna optymalizacja w planowaniu przestrzennym – koncept miasta przyjaznego ruchowi pieszemu
doi:10.5277/arc150110
W artykule zaprezentowano analizę urbanistyczną oraz koncepcyjny projekt stworzony z użyciem oprogramowania Rhinoceros/Grasshopper, solvera Galapagos oraz wtyczek ShortWalk i Elk. Badania zostały przeprowadzone w ramach 15. sesji międzynarodowych warsztatów International Baikal Winter University of Urban Planning 2014 i bazują na autentycznym kontekście urbanistycznym Irkucka (luty 2014). Celem pracy jest zaproponowanie algorytmu optymalizacyjnego, który pozwoli na przekształcenie istniejących struktur urbanistycznych w dzielnice osiągalne na piechotę. Stworzony na potrzeby projektu algorytm w aplikacji Grasshopper wykorzystuje zaadaptowany kalkulator przyjazności dla pieszych (oryginalnie WalkScore®) do oszacowania wyników walk score dla poszczególnych zabudowań mieszkalnych, a następnie przy użyciu ewolucyjnego narzędzia do rozwiązywania matematycznych problemów wyszukuje optymalne lokalizacje dla nowych funkcji usługowych w taki sposób, aby zmaksymalizować średnią wyników walk score. Jako wynik implementacji algorytmu w zadanym problemie w dalszej części artykułu przedstawiono konceptualny projekt przyjaznej ruchowi pieszemu dzielnicy. We wnioskach przedyskutowano zalety i wady zaproponowanego algorytmu, wynikowy projekt, a także wskazówki dla dalszych badań.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł