Numer 4(76)/2023

DOI: 10.5277/ARCHITECTUS

Pobierz spis treści

Spis treści

Artykuły

Bogna Ludwig - Dach naczółkowy i czterospadowy z attyką w miastach dolnośląskich w początkach panowania pruskiego. Usystematyzowanie przepisów przeciwpożarowych a forma dachów

doi:10.37190/arc230401

W miastach śląskich, przede wszystkim z Przedgórza Sudeckiego i kotlin sudeckich, w 2. połowie XVIII w. zaczęto powszechnie stosować dachy naczółkowe i czterospadowe. Wraz z nimi pojawiły się późnobarokowe zwieńczenia kamienic. Połączyły dekorację niskiego szczytu naczółkowego, czasem nazywanego półszczytem, lub lukarn ze ścianką przesłaniającą dach całej budowli. W całości struktura ta tworzyła rozbudowaną attykę. Celem autorki było wykazanie, że zarówno upowszechnianie się dachów takich kształtów, jak i form attyk wynikało z dostosowania upodobań i potrzeb mieszkańców miast do obowiązujących przepisów. Przepisy miejskie, a następnie państwowe dotyczące budowy domów, zwłaszcza ich zadaszeń wynikały przede wszystkim z regulacji przeciwpożarowych. W wyniku przeprowadzonych badań przedstawiono proces formułowania zarządzeń odnoszących się do kształtu dachów, materiałów pokryć i otaczających je murów ogniowych. Analiza zachowanych zabytków i przekazów ikonograficznych obrazujących wznoszone po wprowadzaniu kolejnych przepisów dachy i zwieńczenia kamienic pozwoliła prześledzić sposoby ich wdrażania. Nakaz obniżania szczytów, oprócz wznoszenia niskich dachów, zaowocował kompromisem w postaci konstruowania dachów mansardowych i skracania wysokości szczytów poprzez wprowadzanie naczółków. Regulacje dotyczące sposobu wznoszenia i wysokości murów ogniowych wpłynęły na sposób projektowania szczytów kamienic i rozpowszechnienie formy attyki.

Słowa kluczowe:

    dolny śląsk

    barok

    attyka

    dach naczółkowy

    mury ogniowe

Katarzyna Woszczenko, Adam Musiuk - Synergia architektury i teologii na przykładzie drewnianych cerkwi województwa podlaskiego z elewacjami w kolorze niebieskim

doi:10.37190/arc230402

W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczące znaczenia synergii teologii i estetyki architektury niebieskich cerkwi prawosławnych województwa podlaskiego. Badania zostały przeprowadzone z wykorzystaniem źródeł rękopiśmiennych, literatury przedmiotu, komunikatów prywatnych i źródeł internetowych. Przeprowadzono także inwentaryzacje fotograficzne opracowywanych obiektów sakralnych. Na terenie województwa podlaskiego występuje największa liczba cerkwi prawosławnych w Polsce. Ze względu na dobrą dostępność drewna tereny te są kojarzone z budownictwem drewnianym. Cechą charakterystyczną drewnianych świątyń prawosławnych znajdujących się na analizowanym obszarze jest różnobarwne wykończenie ich elewacji. Kolory mają bogatą symbolikę teologiczną widoczną szczególnie na ikonach. Błękit jest często kojarzony z Bogurodzicą, ale też uniwersalnie z boskością. Opracowaniem objęto 17 cerkwi parafialnych mających obecnie elewacje w kolorze niebieskim w miejscowościach: Augustowo, Bielsk Podlaski, Dubicze Cerkiewne, Koterka, Kożany, Narew, Pasynki, Ploski, Puchły, Podbiele, Rajsk, Rogacze, Saki, Stary Kornin, Suwałki, Szczyty-Dzięciołowo, Werstok oraz cztery obiekty z niebieską elewacją w przeszłości – w Kuraszewie, Maleszach, Milejczycach i Orzeszkowie. Świątynie zostały opisane pod względem daty budowy oraz koloru wykończenia elewacji. Przeważająca część obiektów jest orientowana, ma widoczny z zewnątrz trójpodział wnętrza oraz została wybudowana w konstrukcji zrębowej. Wyjątki od tych reguł zostały ujęte w tekście. Badania wykazały powiązanie niebieskiego koloru elewacji z Matką Bożą i symboliką teologiczną. W przypadku projektowania nowych świątyń należy wziąć pod uwagę zastosowanie niebieskiego koloru zgodnie z przyjętą w Kościele symboliką i tradycją panującą na danym terenie.

Słowa kluczowe:

    architektura

    cerkiew prawosławna

    niebieski

    teologia

    symbolika

Piotr Mateusz Oleś - Ruch nowoczesny w architekturze sakralnej Wrocławia w latach 1912–1933

doi:10.37190/arc230403

Tematem artykułu jest ruch nowoczesny w architekturze sakralnej Wrocławia w latach 1912–1933. W tekście, który stanowi przyczynek do badań nad problematyką architektury sakralnej powstałej w stolicy Dolnego Śląska w latach 1900–1933, przytoczone zostały przykłady pięciu budowli – powstałych i projektowanych. Wśród nich znalazły się zarówno budowle katolickie, jak i protestanckie – projekty krematorium i kaplica cmentarna na Osobowicach Maxa Berga, katolicki kościół św. Rodziny Kurta Langera, ewangelicki kościół Pamięci Gustawa Adolfa projektu Alberta Kemptera oraz wybitny, choć niezrealizowany projekt konkursowy dla tego kościoła autorstwa Hansa Scharouna i Adolfa Radinga. Budowle te charakteryzuje stylistyczna i funkcjonalna różnorodność. Tekst pozwala dostrzec rozwój ruchu nowoczesnego w twórczości wrocławskich architektów począwszy od radykalnie awangardowych wizji Maxa Berga i Oskara Kokoschki pracujących wspólnie nad projektem krematorium, przez klasycznie modernistyczny charakter zrealizowanego dla Sępolna kościoła św. Rodziny, po funkcjonalistyczny chłodny w stylu zrealizowany przez Alberta Kemptera kościół Pamięci Gustawa Adolfa i wreszcie wyprzedzający epokę, wyraźnie niemieszczący się w kategoriach konserwatywnej architektury sakralnej konkursowy projekt Scharouna i Radinga dla tego samego kościoła. Nowoczesność, podobnie jak awangarda, jako zjawisko niejednorodne ujawnia się na wielu poziomach – od idei, przez konstrukcję po funkcjonalność. Analiza budowli omówionych na podstawie aktualnego stanu badań i kwerendy archiwalnej obejmującej zachowane projekty i materiały prasowe dowodzi, że stolica Prowincji Śląskiej nie tylko nie pozostawała na rubieżach rodzącej się awangardy, ale siłami tutejszego środowiska artystycznego skupionego między innymi wokół Królewskiej Akademii Sztuki i Rzemiosła Artystycznego, aktywnie ją współtworzyła, włączając powstałą tutaj architekturę kultową w ramy niezwykle dynamicznie rozwijającego się wówczas ruchu nowoczesnego.

Słowa kluczowe:

    wrocław

    architektura sakralna

    modernizm

Klara Kantorowicz - Wykorzystanie metod cyfrowych w dokumentacji zabytkowej architektury drewnianej na przykładzie inwentaryzacji kościołów na pograniczu śląsko-małopolskim

doi:10.37190/arc230404

Zabytkowe obiekty architektury drewnianej jako dziedzictwo szczególnie narażone na zniszczenia wymagają szczegółowej dokumentacji architektonicznej. Inwentaryzacje pomiarowo-rysunkowe kościołów drewnianych na terenie Polski wykonywane były od końca XIX w. Cyfrowe metody dokumentacji zabytków, stając się coraz popularniejsze i szerzej dostępne, zastępują pomiary wykonywane metodami tradycyjnymi, również w zabytkowych obiektach drewnianych. Na przykładzie inwentaryzacji pięciu zabytkowych kościołów drewnianych z pogranicza śląsko-małopolskiego, wykonanych w 2022 r. za pomocą skanowania laserowego i fotogrametrii cyfrowej, przeprowadzona została analiza porównawcza z dokumentacją historyczną w celu uwypuklenia korzyści, ale jednocześnie możliwych braków czy błędów wynikających z zastosowania nowoczesnych technik pomiarowych w dokumentacji obiektów drewnianych. Niewątpliwie wykorzystanie metod cyfrowych pozwala na przyspieszenie procesu dokumentacji, a także pozwala na bardzo precyzyjne odwzorowanie geometrii obiektu. Trójwymiarowe dokumentacje stanowią zdecydowanie pełniejsze zobrazowanie obiektu, nie ograniczając się tylko do zadanych rzutów i przekrojów jak w tradycyjnej inwentaryzacji. Ich zaletą są także możliwości wizualizacyjne – wykorzystania pomiarów jako modeli do analiz przestrzennych czy też w celach czysto popularyzatorskich. Wyzwanie wciąż stanowi złożona struktura konstrukcyjno-budowlana obiektów drewnianych, która powinna zostać odzwierciedlona na inwentaryzacji architektonicznej. Dlatego też inwentaryzator zobowiązany jest do wnikliwego rozpoznania struktury obiektu – szczególnie w miejscach, które pozostają niedostępne dla skanerów.

Słowa kluczowe:

    architektura sakralna

    architektura drewniana

    inwentaryzacja zabytku

    skanowanie laserowe

    fotogrametria

    dokumentacja 3d

Przemysław Gawęda, Tomasz Wagner, Sebastian Wróblewski, Martina Peřinková - Dziedzictwo przemysłowe i sztuka. Współczesne adaptacje architektury postindustrialnej w wybranych obszarach Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego

doi:10.37190/arc230405

Podstawowym celem autorów artykułu jest prezentacja ostatnich projektów architektonicznych i realizacji w zakresie adaptacji dziedzictwa postindustrialnego do nowych funkcji oraz ocena możliwości wykorzystania unikalnego połączenia architektury przemysłowej i sztuki na terenie sąsiadujących i powiązanych kulturowo ze sobą regionów Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Badania komparatystyczne i analizy zostały ograniczone do obiektów i zespołów poprzemysłowych powstałych od końca wieku XIX do 1. połowy XX stulecia, oraz skupiały się wyłącznie na renowacjach i adaptacjach tejże architektury do nowych funkcji związanych ze sztuką: muzeów, galerii i centrów kultury prezentujących sztukę. Poprzemysłowe dziedzictwo architektoniczne z jego unikatowymi rozwiązaniami przestrzennymi, możliwościami oświetlenia, wyjątkowym detalem architektonicznym czy nawet infrastrukturą, na którą składają się maszyny i rozwiązania techniczne służy jako interesująca przestrzeń do prezentacji współczesnej sztuki i działalności kulturowej. W artykulu zaprezentowano podobieństwa i różnice w zakresie analizowanych adaptacji architektonicznych dziedzictwa postindustrialnego w omawianych regionach w Czechach i Polsce.

Słowa kluczowe:

    architektura

    przemysł

    dziedzictwo

    adaptacja

    sztuka

Marta Smektała - Badanie możliwości dodania balkonów do wewnątrz kwartałowej elewacji kamienic we Wrocławiu - wyzwania przestrzenne związane z przesłanianiem i doświetleniem wnętrza

doi:10.37190/arc230406

Spodziewana intensyfikacja termomodernizacji wynikająca z wymogów Unii Europejskiej dotyczących ograniczenia emisji CO2 jest okazją do podjęcia refleksji nad potencjałem dostosowania lokali mieszkalnych w kamienicach do aktualnych potrzeb i oczekiwań użytkowników. Jednym z elementów architektonicznych wpływających pozytywnie na jakość przestrzeni mieszkalnej jest dostęp do dobrze zaprojektowanej prywatnej przestrzeni zewnętrznej takiej jak np. balkon. Kwartałowa zabudowa kamienic potencjalnie umożliwia dostawienie zewnętrznych balkonów do tylnych elewacji. Niemniej działania takie nie są podejmowane ze względu na liczne ograniczenia m.in. przestrzenne związane z nieregularną linią zabudowy wnętrz kwartałów. Celem badania jest wskazanie, na przykładzie Wrocławia, jakie warunki przestrzenne muszą być spełnione, aby umożliwić dostawienie balkonów do podwórkowej elewacji kamienic w ramach polskich przepisów prawa budowlanego. W artykule skupiono się na przepisach dotyczących przesłaniania i zacieniania budynków oraz na wpływie dostawienia balkonów na doświetlenie mieszkań światłem dziennym. Badania przeprowadzono na podstawie analizy warunków technicznych pod względem minimalnych odległości wynikających z zacieniania i przesłaniania budynków, analiz urbanistycznych systematyzujących typologię linii zabudowy elewacji kamienic wewnątrz kwartału oraz komputerowych symulacji pomiaru Daylight Factor i natężenia światła dziennego pokazujących wpływ dostawienia balkonu na zacienianie mieszkania. Rezultatem jest zestawienie typologii sytuacji w kwartałach kamienic, gdzie dobudowanie byłoby utrudnione lub niemożliwe, ze wskazaniem wymaganych minimalnych odległości, oraz przedstawienie wpływu dostawienia balkonu na doświetlenie mieszkania w zależności od kierunków świata i formy balkonu. Badania potwierdzają, że polskie warunki techniczne nie są wystarczającym narzędziem do zapewnienia odpowiedniego poziomu światła dziennego. Symulacje przeprowadzone na przykładach wykazały, że dodanie balkonu do południowej, zachodniej i wschodniej elewacji nie zaniża średniego poziomu natężenia światła poniżej poziomu 300 luksów, który jest uważany za minimalny. Ponadto balkon może niwelować poziom natężenia światła powyżej 3000 luksów, który może wywołać niechciany efekt olśnienia. Wymagana jest dalsza analiza biorąca pod uwagę polskie wymogi nasłonecznienia oraz badania mające na celu określenie odpowiedniego projektu balkonów, który wspomoże adaptację mieszkań do pór roku

Słowa kluczowe:

    balkon

    światło dzienne

    adaptacja zabytkowej architektury

Ewa Cisek - Współczesne strategie projektowe integrowania nowych ekosystemów miejskich z architekturą mieszkaniową w Antwerpii jako przykład dążenia do osiągnięcia neutralności klimatycznej

doi:10.37190/arc230407

W artykule poruszono problematykę celowych strategii projektowych wdrażanych w ostatnich latach w Belgii, w Antwerpii, mających służyć zmniejszeniu efektu miejskiej wyspy ciepła i poprawie jakości powietrza w mieście. Warsztatową metodą badawczą stały się studia literaturowe i studia przypadków (analiza teorii i praktyki) wsparte metodą in situ – wizjami lokalnymi w terenie. Kryterium zbierania danych, systematyzacji zagadnień oraz dokonywania ich syntezy uzależniono od interdyscyplinarnego ujęcia tematu i otwartości idei. Implementacja terenów zielonych w formie dzikich ekosystemów na zespolonych dachach i tarasach kompleksów mieszkaniowych (np. Palazzo Verde w Antwerpii, arch. Stefano Boeri) oraz parków edukacji ekologicznej powstających na miejskich terenach rewitalizowanych (np. Hobokense w Antwerpii i powiązane z nim osiedla mieszkaniowe Polderstadt i Groen Zuid, arch. Binst Architects) wpisują się w działania zmierzające do zwiększenia jakościowej porowatości tkanki miejskiej, a tym samym powierzchni biologicznie czynnej i skutecznej retencji wody deszczowej. Te nowe ekosystemy miejskie oparte na gatunkach rodzimych roślin i nowych współegzystujących z nimi w pełnej synergii sprzyjają zwiększeniu lokalnej bioróżnorodności, ekoedukacji mieszkańców i kreowaniu architektury jako formy sztuki połączonej z biologią. Sytuowanie na styku z nowymi ekosystemami miejskimi ekoarchitektury mieszkaniowej z terenami upraw miejskich oraz możliwością hodowli i wypasu małych zwierząt lub organizacją pasiek dla pszczół wspiera zachowanie funkcji rolniczych w miastach i małej gastronomii, nastawionej na promocję lokalnych produktów, wytwarzanych na miejscu. Strategie te wpisują się w politykę proklimatyczną miasta jako skuteczne, oddolne działania zmierzające do uzyskania efektu globalnego – neutralności klimatycznej naszej planety.

Słowa kluczowe:

    architektura bioklimatyczna

    park edukacji ekologicznej

    ekologia głęboka

    wertykalny las

Cansu Iraz Seyrek Şık - Roślinna fasada kinetyczna - przegląd problematyki

doi:10.37190/arc230408

Pionowe zielone fasady i fasady kinetyczne to przyjazne dla środowiska i energooszczędne technologie budowlane, które zyskały popularność w ostatnich latach. Roślinne fasady kinetyczne są stosunkowo nową koncepcją elewacji, która może łączyć pozytywne cechy tych dwóch systemów, podczas gdy badania nad nimi są ograniczone. Celem niniejszego badania była identyfikacja nowych możliwości i najbardziej obiecujących koncepcji wegetacyjnych fasad kinetycznych pod względem zrównoważenia środowiskowego i komfortu użytkownika. W niniejszym artykule przeanalizowano technologie i trendy projektowe opracowane w ostatniej dekadzie dla pionowych systemów zielonych fasad i fasad kinetycznych poprzez przegląd literatury, a następnie analizę porównawczą. Na podstawie wyników analizy porównawczej pionowych zielonych fasad i fasad kinetycznych autorka omówiła ich potencjalne wady w celu wyboru optymalnych rozwiązań. We wnioskach przedstawiono nie tylko główne walory roślinnych fasad kinetycznych, takie jak efektywność energetyczna, kontrola światła dziennego i poprawa jakości powietrza na zewnątrz, ale także dodatkowe potencjalne korzyści płynące z ich zastosowania, takie jak wytwarzanie energii, zbieranie wody deszczowej i sekwestracja dwutlenku węgla

Słowa kluczowe:

    pionowe zielone fasady

    fasady kinetyczne

    fasady kinetyczne z roślinnością

Anna Agata Kantarek - Badanie przejrzystości pierzei ulicznych w Krakowie

doi:10.37190/arc230409

Różne rodzaje aktywności w parterach budynków definiujących przestrzeń ulicy odgrywają kluczową rolę zarówno w tradycyjnej, jak i współczesnej strefie publicznej. Zapewniają relację do wewnątrz i na zewnątrz oraz przyczyniają się zarówno do ożywienia ulicy, jak i do poczucia bezpieczeństwa. Przejrzystość pierzei ma zatem kluczowe znaczenie dla relacji między otwartą przestrzenią publiczną a funkcjami wewnętrznymi na krawędzi ulicy, a także dla tworzenia i utrzymywania żywotnej domeny publicznej. W niniejszym artykule podsumowano wyniki badania przejrzystości pierzei ulicznych w przestrzeni publicznej na przykładzie wybranych ciągów ulic w Krakowie. W badaniu dokonano pomiaru transparentności frontów budynków w dwóch radialnych ciągach ulic wychodzących ze ścisłego centrum Krakowa, wykorzystując inwentaryzację witryn sklepowych w dwóch kategoriach – stopnia transparentności witryn oraz przeznaczenia lokali. Badania ukazują podstawowe cechy przejrzystości pierzei ulicznej i preferencje funkcjonalne różnych jej rodzajów.

Słowa kluczowe:

    przejrzystość pierzei ulicznych

    przestrzeń publiczna

    krajobraz ulicy

    projektowanie urbanistyczne

    kraków

Justyna Kobylarczyk, Dominika Kuśnierz-Krupa, Marcin Furtak, Marzena Nowak-Ocłoń - Parametryczna ocena jakości środowiska mieszkaniowego wybranych obszarów zamieszkania w małych miastach województwa podkarpackiego z wykorzystaniem zintegrowanego wskaźnika jakości

doi:10.37190/arc230410

W artykule przedstawiono problematykę związaną z metodą oceny jakości środowiska zamieszkania wykorzystującą zdefiniowany i sprawdzony przez autorów zintegrowany wskaźnik jakości (ZWJ). Metoda ta stanowi uzupełnienie dotychczas stosowanych metod – opisowej lub/i parametrycznej. Obydwie metody nie są w pełni skuteczne w diagnozie porównawczej obszarów ze wskazaniem, który z nich zapewnia wyższą jakość. Wynika to między innymi z różnej wagi poszczególnych czynników podlegających ocenie, a składających się na jedną ocenę końcową (wynikową). Celem pracy jest wykazanie, że przy wykorzystaniu jednego wskaźnika porównawczego, zdefiniowanego przez autorów jako ZWJ, możliwe jest uzyskanie zobiektywizowanej oceny uwzględniającej oceny parametryczne wszystkich analizowanych czynników z odpowiednimi wagami. Dzięki temu porównanie wyników oceny jakości różnych obszarów mieszkaniowych jest jednoznaczne. Większa wartość ZWJ oznacza wyższą jakość środowiska zamieszkania. Wskaźnik ten pozwala w większym stopniu ocenić jakość środowiska zamieszkania człowieka niż w przypadku oceny opisowej i oceny parametrycznej oddzielnej dla każdego czynnika. Z tego powodu przedstawiona w pracy metoda poza wartością naukową ma też wartość praktyczną – ułatwia jednoznaczne wnioskowanie i w konsekwencji dążenie do poprawy warunków zamieszkania, co ma niepodważalny wpływ na dalsze badania w zakresie omawianej tematyki

Słowa kluczowe:

    jakość środowiska mieszkaniowego

    ocena parametryczna

    zintegrowany wskaźnik jakości

    metoda badawcza

Ada Kwiatkowska - Architektura czasu: od ruchomego obrazu do animacji komputerowej

doi:10.37190/arc230411

Architektura ery cyfrowej, eksplorująca wymiar czasu, nawiązuje do koncepcji sztuki tzw. time-based art. Współczesne technologie komputerowe pozwalają na symulację zmienności form architektonicznych i ich percepcji w powiązaniu z ruchem obserwatora w przestrzeni oraz tworzenie dynamicznych struktur przestrzennych dzięki zastosowaniu inteligentnych materiałów i technologii w architekturze. Celem badań było określenie wpływu koncepcji czasu na kształtowanie form architektonicznych oraz kierunków rozwoju form architektonicznych wyznaczonych przez technologie odkryte podczas rewolucji przemysłowej i informacyjnej (techniki filmowe, wizualizacje komputerowe, symulacje, animacje). Na podstawie strukturalnej analizy dynamicznych relacji między obserwatorem, obiektem architektonicznym a kontekstem, oraz porównawczej i krytycznej analizy współczesnych trendów wyróżniono różne typy architektury czasu. Typy te są pochodnymi ekspresji czasu w trójwymiarowej przestrzeni oraz założeń związanych ze stopniem zmienności i dynamiki struktur przestrzennych (formy kinestetyczne, kinematyczne i kinetyczne) i zależą od narzędzi ekspresji użytych w tworzeniu i symulacji zmienności form. Animacja komputerowa jest nie tylko narzędziem, ale też sposobem myślenia o formie architektonicznej jako obiekcie zanurzonym w czaso­przestrzeni, dlatego będzie wpływać na sposób projektowania, a także przyczyni się do pojawienia się nowej generacji form w najbliższej przyszłości. Time-based architecture oparta na wymiarze czasu architektura epoki informacji będzie eksplorowała ideę architektury streamingu

Słowa kluczowe:

    kinematyka

    kinetyka

    forma architektoniczna

    kinestezja

    symulacje czasoprzestrzenne

Katarzyna Słuchocka, Borys Siewczyński, Jan Szot - Synergia w procesie projektowym - współcześnie stosowane narzędzia w zapisie i realizacji idei projektowej

doi:10.37190/arc230412

W artykule poruszono problem wykorzystania manualnego zapisu graficznego oraz zapisu multimedialnego w procesie percepcji przestrzeni architektonicznych, celem poszukiwania narzędzi mogących zoptymalizować procesy projektowania architektury i urbanistyki. W materiale odniesiono się do badań prowadzonych metodą analizy porównawczej, indywidualnych przypadków (case study) z użyciem metody heurystycznej. Analizie poddano wybrane zestawy interpretacji graficznej, rysunkowej i malarskiej oraz zapisów o charakterze ścieżek filmowych, chcąc ocenić wartość merytoryczną stosowanej metody przy określaniu charakteru danej przestrzeni i stopnia jej rozpoznania. Równoległe stosowanie obu narzędzi przyczyniło się do poszerzenia pola badawczego i pogłębienia diagnozy rozpoznawanych przestrzeni. Podjęte badania wykazały celowość komplementarnego wykorzystywania metod poznawczych opierających się na wzajemnym transferze rysunku i technik multimedialnych, mogących stanowić skuteczne narzędzie optymalizacji w pracy twórczej i projektowej. Dualistyczny sposób podejścia do zagadnienia dał potwierdzenie, że synergia działania skutkować może poszerzoną analizą przestrzeni, rozwojem wyobraźni i umiejętności posługiwania się nowymi środkami wyrazu, w konsekwencji interesującymi w formie artykulacjami plastycznymi oraz multimedialnymi.

Słowa kluczowe:

    zapis graficzny

    multimedia

    synergia projektowa