Numer 3(59)/2019
Spis treści
Otwórz spis treści
-
- Bethania Barbosa B. de Souza - Ewolucja książki artystycznej w grafice i transdyscyplinarność jako jej esencja
- Svitlana Smolenska - Architektura i sztuka w latach 1920–1930 na Ukrainie a modernizm europejski: sposoby przenikania
- Juan Carlos Ramos Guadix - Powtórzenie. Podróż do granic matrycy
- Dorota Maria Kurażyńska, Juan J. Cabrera-Contreras - Obraz: Od bycia bogiem [boginią] do stania się flatus vocis – „Rodzina obrazów” Mitchella (część 1)
- Agnieszka Rożnowska-Jasiewicz - Znaczenie rysunku. Rysunek jako środek poszukiwania formy
- Leszek Maluga - Mural jako forma plastyczna w przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej Meksyku
- Ewa Cisek - Współczesna rzeźba skandynawska jako element wprowadzający narrację miejsca i akcentujący granice przestrzeni architektonicznej
- Alina Lipowicz-Budzyńska - Szkło artystyczne jako przegroda zewnętrzna – jej wpływ na właściwości wizualne i użytkowe
- Francisco Antonio García Pérez - Budynki, archetypy i kosmogonia na obrzeżu współczesnego miasta
- Beata Juchniewicz - Korespondaż – pocztówki z Wrocławia. Czytanie miasta
- Karolina Jaklewicz - Geometria na granicy narracji
- Piotr Wesołowski - Geumgang Nature Art Biennale 2017–2018 – studium przypadku
- Jerzy Olek - Wyjmowanie z kontekstu
- Redakcja - Odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi – członkowi honorowemu ICOMOS
Artykuły
Bethania Barbosa B. de Souza - Ewolucja książki artystycznej w grafice i transdyscyplinarność jako jej esencja
doi:10.37190/arc190301
Artykuł dotyczy ewolucji estetycznej książek artystycznych i jej ścisłego związku z procedurami graficznymi oraz obecnej transdyscyplinarności różnych dziedzin wiedzy. Każdy postęp techniczny w dziedzinie techniki warsztatowej powodował przemianę estetyki obrazów tworzących książkę, przyczyniając się do poprawy jakości graficznej prezentowanych działań artystycznych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Svitlana Smolenska - Architektura i sztuka w latach 1920–1930 na Ukrainie a modernizm europejski: sposoby przenikania
doi:10.37190/arc190302
Lata 20. i 30. XX w. były okresem niezwykłego rozkwitu sztuki i architektury ukraińskiej. Sowiecka awangarda na Ukrainie zyskała światowe uznanie. Rozwijała się razem z europejskim modernizmem. W jaki sposób przeplatały się kultura zachodnia i ukraińska w owych latach? W artykule przedstawiono najważniejsze metody interakcji między awangardą europejską i ukraińską: szerokie ujęcie osiągnięć w ZSSR i prasie ukraińskiej, wolny dostęp architektów i artystów ukraińskich do profesjonalnych czasopism zagranicznych, udział ukraińskich i europejskich artystów i architektów w międzynarodowych wystawach i konkursach, bezpośrednie zaangażowanie znanych zagranicznych architektów w prace nad projektami na terytorium Ukrainy. Główne twierdzenia w artykule są oparte zarówno na analizie publikacji w prasie z lat 1920–1930, jak i na autentycznych materiałach z kilku ukraińskich archiwów.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Juan Carlos Ramos Guadix - Powtórzenie. Podróż do granic matrycy
doi:10.37190/arc190303
Autor artykułu przedstawia koncepcje powtórzenia Sørena Kierkegaarda, próbując nakreślić analogię między nią a grafiką intaglio (grafiką wklęsłodrukową) w odniesieniu do trzech różniących się od siebie momentów. Pierwszym z nich jest relacja powtórzenia wobec układu odniesienia, jakim jest indywidualna egzystencja i jej związek z matrycą jako bytem wyjątkowym. Po drugie, ponieważ w jego charakterze leży kategoryczny postulat wolności, który porusza kwestie drukowania jako procesu postępu i przekazu. Na tym etapie powtórzenie jest natychmiastowym żądaniem i realizacją. Na koniec analizowany jest związek między powtórzeniem jako wydarzeniem istnienia a drukiem jako procesem zawłaszczenia historii przez istnienie aktu graficznego. W tym kontekście autor zamierza ustanowić analogię między koncepcją powtórzenia Kierkegaarda a koncepcją powtórzenia dwóch całkowicie przeciwnych rzeczywistości, które składają się na naturalną rzeczywistość miedziorytu i systemów drukowania, takich jak matryca i druk.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Dorota Maria Kurażyńska, Juan J. Cabrera-Contreras - Obraz: Od bycia bogiem [boginią] do stania się flatus vocis – „Rodzina obrazów” Mitchella (część 1)
doi:10.37190/arc190304
Tematem artykułu są obrazy, a ściślej mówiąc, stan naszej wiedzy o zbiorze artefaktów, takich jak Wenus z Milo, Gioconda, bałwanki kaczek (alternatywnie „Fake birds” lub „Bird decoys”) używane w myślistwie, zabawki, takie jak lalka lub papierowy samolot oraz rysunki zrobione przez inżyniera czy architekta. Naszym celem jest omówienie rozumienia obrazów, uważanych obecnie za kanoniczne, czyli de facto przedstawienie teorii stanowiącej, że obrazy są modalnością znaków. W tym celu zamierzamy przeanalizować koncepcję „Rodziny obrazów” opracowaną przez W.J.T. Mitchella w jego słynnym eseju zatytułowanym „Czym jest obraz?”. Po zapoznaniu czytelników z tym tematem i przedstawieniu próby diagnozy przyczyn dyskomfortu wywoływanego przez status quaestionis na podstawie teorii obrazów chcemy przyjrzeć się propozycji rozumienia tej kwestii przez Mitchella i krytycznie zanalizować przyjętą przez niego tezę, która głosi, że obrazy nie są niczym więcej niż modalnością znaków sui generis. Na koniec w części poświęconej wnioskom zaprezentujemy swoją propozycję alternatywnego podejścia do badania obrazów, które to stanowisko każe traktować je jako artefakt-narzędzie, nie zaś postrzegać jako znaki.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Agnieszka Rożnowska-Jasiewicz - Znaczenie rysunku. Rysunek jako środek poszukiwania formy
doi:10.37190/arc190305
W artykule przedstawiono wzrost znaczenia rysunku wraz z rozwojem człowieka i jego percepcji wzrokowej. Omówiono, jak istotnym narzędziem stał się alfabet rysunkowy wykorzystywany do rejestracji obrazu oraz jak zmieniał się na przestrzeni wieków stosunek artystów i odbiorców do rysunku. W tekście ukazano rangę tej dyscypliny na przykładach z dzisiejszych i minionych czasów. W wyniku prowadzonych obserwacji i ćwiczeń rysunkowych stwierdzono, że połączenia neuronowe wykorzystywane w akcie myślenia rysunkiem rozwijają i poszerzają pole percepcji wzrokowej. Doświadczenie zawodowe i dokonane obserwacje dowiodły, że współczesny świat, w którym żyjemy na co dzień, komunikuje poprzez różne media, jednak najsprawniejszym i najbliższym ludzkim umiejętnościom jest rysunek – graficzny sposób wyrażania myśli.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Leszek Maluga - Mural jako forma plastyczna w przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej Meksyku
doi:10.37190/arc190306
Celem opracowania jest ukazanie roli murali w modyfikowaniu przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej – modyfikowaniu pożądanym z punktu widzenia jakości kompozycyjno-plastycznej i estetycznej struktur przestrzennych. Uczyniono to na podstawie wybranych przykładów meksykańskich. W Meksyku mural ma tradycję sięgającą czasów sprzed podboju hiszpańskiego. Był obecny w architekturze okresu kolonialnego. W XX w. stał się dominującą dziedziną sztuk plastycznych silnie związaną z architekturą i przestrzenią miejską, a jednocześnie zaangażowaną w przemiany społeczne w kraju. Analiza przykładów z różnych okresów historycznych, ze szczególnym naciskiem na współczesne realizacje, pozwoliła ukazać relacje kompozycyjne i przestrzenne, które dotyczą takich zagadnień, jak geometria ściany, relacje muralu względem kontekstu przestrzennego (lokalizacja i skala przestrzenna), struktura kompozycyjna muralu, iluzja przestrzeni w obrazie oraz kompozycja barwna muralu. Zwrócono również uwagę na warstwę narracyjną muralu, która często ma istotny wpływ na decyzje dotyczące formy plastycznej obrazów. Wyniki badania pozwalają stwierdzić, że ten typ utworu malarskiego był od najdawniejszych czasów świadomie wykorzystywany do kreowania przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej. Potwierdzają również tezę mówiącą o tym, że jakości plastyczne i estetyczne obrazów wpływają na relacje kompozycyjne i estetyczne w określonej sytuacji przestrzennej.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Ewa Cisek - Współczesna rzeźba skandynawska jako element wprowadzający narrację miejsca i akcentujący granice przestrzeni architektonicznej
doi:10.37190/arc190307
Artykuł poświęcony jest współczesnej norweskiej i fińskiej rzeźbie, które najwyraźniej ukazują ścisłe, wzajemnie się dopełniające związki architektury, sztuki i natury. Zaprezentowane projekty plastyczne w przestrzeniach parkowych mogą być inspirowane wątkami architektonicznymi (np. Sibelius – monumentti w Helsinkach, art. Eila Hiltunen, Portal w Parku Vigelanda w Oslo, art. Bård Breivik), w zdefiniowanej przestrzeni architektonicznej zaś stanowić elementy sensualne, aktywujące miejsca i wprowadzające narrację (np. Havmannen w Mo i Rana oraz The Broken Column w Stavanger, art. Antony Gormley, Toripolliisi w Oulu, art. Kaarlo Mikkonen, Jenter i Vinden w Narviku, art. Tone Thiis Schetne, Hjallis w Trondheim, art. Per Ung, Scream from nature w Oslo, art. Lise Wulff) lub akcentujące ważne granice przestrzeni architektonicznej, co widoczne jest w pracach: The Course of Time Ajana Kulku w Oulu, Genesis Finna Eirika Modahla w Sarpsborg (granica czasoprzestrzenna), Bårda Breivika w Lillehammer: formy portalowe i akwatyczne, Kristiana Blystada w Oslo: tektonika dachu Narodowego Teatru, Opery i Baletu oraz Bjarne Melgraada w Oslo: A House To Die In (granica między sacrum i profanum).
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Alina Lipowicz-Budzyńska - Szkło artystyczne jako przegroda zewnętrzna – jej wpływ na właściwości wizualne i użytkowe
doi:10.37190/arc190308
W artykule omówiono zagadnienia z zakresu integracji sztuki i architektury powiązane z implementacją szkła artystycznego w przegrodzie zewnętrznej budynku. Podjęto kwestie kompozycyjne i plastyczne dotyczące budowy przegrody szklanej wynikającej z usytuowania i relacji warstw plastycznych. W publikacji poruszono również temat właściwości funkcyjnych powłoki szklanej będących następstwem wyżej wymienionych czynników oraz faktu umieszczenia przeszklenia w powłoce zewnętrznej. Materiał badawczy stanowiło siedem realizacji z przełomu XX i XXI w.: Ratusz Miejski w Alphenaan den Rinn (Holandia); Ryerson University w Toronto (Kanada); Forum Confluentes w Koblencji (Niemcy); budynek Biblioteki Uniwersyteckiej w Cottbus (Niemcy); Institute for Hospital Pharmaceuticals w Bazylei (Szwajcaria); budynek Biblioteki Uniwersyteckiej w Utrechcie (Holandia); Saxon State Baths w Bad Elster (Niemcy). Ze względu na lokalizację warstwy plastycznej wyłoniono następującą typologię: przeszklenia jednopowłokowe, w których warstwa artystyczna została umieszczona na jednej płaszczyźnie szkła; przeszklenia jednopowłokowe występujące w postaci skóry budynku; przeszklenia dwupowłokowe, w których obraz został umiejscowiony na dwóch warstwach szkła; szkło artystyczne w postaci okładziny ściennej i powłoki mobilne występujące w formie żaluzji lub ruchomych paneli. Zaobserwowano, że szkło artystyczne ulokowane w przegrodzie zewnętrznej ma znaczący wpływ na wiele aspektów funkcjonowania obiektu architektonicznego. Zewnętrzna powłoka stanowi granicę pomiędzy dwoma przestrzeniami: zewnętrzem i wnętrzem. Lokalizacja ta określa rolę fasady w obu przestrzeniach. Jako element plastyczny wpływa na odbiór estetyczny budynku, decydując o jego wyrazie, symbolice, charakterze i kolorystyce, jest elementem integrującym elewację. Jako przegroda wpływa na zmianę właściwości przenikającego przez nią światła, co może być wykorzystywane w określonych celach związanych z ochroną przeciwsłoneczną. We wnioskach stwierdzono, że aby w pełni wykorzystać możliwości szkła artystycznego, architekt i projektant szkła powinni zmierzać nie tylko do opracowania grafiki na szkle i jej integracji z przestrzenią architektoniczną, ale również do świadomego kształtowania określonych właściwości funkcyjnych szklanej powłoki.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Francisco Antonio García Pérez - Budynki, archetypy i kosmogonia na obrzeżu współczesnego miasta
doi:10.37190/arc190309
Pomimo rzekomej desakralizacji współczesnego świata, wciąż jest możliwe podążanie symbolami pochodzącymi z czasów starożytnych. Niniejszy artykuł dowodzi, że symbole związane z pierwotnym aktem założenia miasta, choć odległe w czasie, wciąż można rozpoznać w procesach budowy naszych miast. Analiza konkretnego kompleksu architektonicznego, rozwiniętego we współczesnym mieście, egzemplifikuje archetyp rozwoju naszych urbanistycznych peryferii.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Beata Juchniewicz - Korespondaż – pocztówki z Wrocławia. Czytanie miasta
doi:10.37190/arc190310
Artykuł poświęcony jest wizerunkowi Wrocławia na kolażach zdjęć i dzieł sztuki malarskiej. Punktem wyjścia rozważań jest twórczość czeskiego twórcy J. Kolářa, a szczególnie ta część dzieł, która dotyczy architektury Paryża. Artysta stworzył bogaty zbiór działań kompozycyjnych, różnych sposobów podziału i potem zestawiania obrazów. Taki kolaż stanowi ciekawą jakość plastyczną i wnosi nowe treści w opowiadanie o obrazie architektury miasta. Podobny cel został postawiony przed studentami Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej na zajęciach: przestrzenie fotografii i architektury. Studenci wykorzystywali w kolażach zdjęcia Wrocławia oraz reprodukcje dzieł sztuki malarskiej. Powstało wiele interesujących prac, które ułożyły się w narrację o Wrocławiu, jego charakterystycznych obiektach i ich znaczeniu we współczesnym obrazie miasta. Zastosowana technika – z pogranicza malarstwa i fotografii – ujawniła wiele odcieni i sposobu istnienia obrazu w przestrzeni miasta. Połączyła obraz rzeczywisty i mentalny, wyimaginowany, który wnoszą dzieła sztuki. Pokazała też, jak przekraczanie granic sztuk otwiera nowe przestrzenie dla znaczeń.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Karolina Jaklewicz - Geometria na granicy narracji
doi:10.37190/arc190311
W artykule przedstawiono narracyjne możliwości geometrii, odwołując się do pojęcia „języka geometrii”. Wskazano na zmiany, jakie dokonały się w stosowaniu geometrii, począwszy od początków XX w., przez 2. połowę XX w. aż do teraźniejszości. Polem badań były stosowane przeze autorkę w sztuce motywy geometryczne, ich relacja z wartościami uniwersalnymi i aktualną sytuacją społeczną. Wskazano, iż geometria nie jest jedynie zestawem formalnych znaków, ale aktywnym językiem komunikacji, posiadającym możliwości budowania narracji. Doświadczenia zmian w sztuce abstrakcyjnej porównano do twórczości Tadeusza Różewicza, który w postmodernistycznej rzeczywistości konstruował nową formę literackiej wypowiedzi.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Piotr Wesołowski - Geumgang Nature Art Biennale 2017–2018 – studium przypadku
doi:10.37190/arc190312
W artykule omówiono wystawę prac plastycznych zrealizowanych bądź opublikowanych w ramach biennale sztuki przyrody Geumgang Nature Art Biennale w latach 2017–2018 w Gongju (Korea Płd.). Celem opracowania jest zaprezentowanie wyników analizy form przestrzennych z pogranicza kreacji artystycznej i architektonicznej. Autor, który sam brał udział w tej wystawie, wyszedł z założenia, że taka analiza projektów i realizacji pozwoli ukazać możliwość twórczej konfrontacji różnych postaw artystów wobec problemu obecności człowieka w naturalnym środowisku. Przed architektami i artystami postawiono zadanie stworzenia schronienia-szałasu w środowisku przyrodniczym (las). Temat stał się pretekstem do poszukiwania formalnej, artystycznej i estetycznej odpowiedzi na pytanie o współczesne relacje człowieka i przyrody w kontekście rozwijającego się nurtu ekoestetyki. Analiza objęła 147 projektów oraz 11 zrealizowanych prac. Za materiał badawczy posłużyła dokumentacja fotograficzna oraz obszerny katalog. Badania metodą porównawczą dotyczyły formy, funkcji, konstrukcji oraz symboliki zawartej w zaproponowanych obiektach. Analiza ukazała przede wszystkim szerokie spektrum kształtów szałasów – od form abstrakcyjnych po biomorficzne, zoomorficzne, a nawet antropomorficzne – wpisanych w naturalne środowisko. Zdecydowana większość autorów zaproponowała naturalne i biodegradowalne tworzywa. Tym samym takie obiekty o założonej ograniczonej trwałości weszły w obszar sztuki efemerycznej. W podsumowaniu artykułu zostały sformułowane wnioski mówiące o twórczym przenikaniu się idei artystycznych i architektonicznych w eksperymentalnej formule biennale. Podkreślono również fakt podejmowania przez twórców w artystycznej konfrontacji ważnych współczesnych problemów dotyczących stanu naturalnego środowiska i obecności w nim człowieka.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Jerzy Olek - Wyjmowanie z kontekstu
doi:10.37190/arc190313
Tematem artykułu jest kwestia tego, w jaki sposób znani fotografowie przedstawiają architekturę modernizmu. Autor omówił w nim różne postawy i wizualizacje, z jakimi spotkać się można na wystawach prezentujących obiekty, które powstały w latach 20. i 30. minionego stulecia. Nie chodzi o klasyczną dokumentację, lecz o kreowanie obrazów, którym odrębny charakter nadaje indywidualnie rozumiana minimalistyczna forma. Autor przypomniał, jak owa forma kształtowała się w Bauhausie i konstruktywizmie, oraz jak – jeszcze na inny sposób – kreowali ją twórcy związani z ideologią Nowej Rzeczowości. I na tym tle ukazał przykłady rozwiązań najnowszych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Redakcja - Odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi – członkowi honorowemu ICOMOS
doi:10.37190/arc190314
W artykule zamieszczono informację na temat tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Edmundowi Małachowiczowi. Przedstawiono sylwetkę Profesora, opisano inicjatywę upamiętnienia Jego zasług i samą uroczystość odsłonięcia tablicy.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł