Spis treści
Otwórz spis treści
-
- Aleksander Piwek, Michał Kwasek - Dzieje krypty w skrzydle wschodnim klasztoru pocysterskiego w Krzeszowie
- Franciszek Hackemer - Problematyka katastrof budowlanych kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu w świetle badań architektonicznych
- Hanna Golasz-Szołomicka, Aleksandra Wolniak - Średniowieczne sakrarium z Zamku Bolków?
- Anna Tejszerska - Gotycki kościół pw. św. Wawrzyńca w Gnieźnie – międzywojenna rozbudowa według planów Lucjana Michałowskiego i współczesna kontynuacja realizacji projektu
- Beata Makowska, Maciej Motak - Jakub Jan Spira – genealogia i dzieła z uwzględnieniem okresu 1939–1945
- Katarzyna Woszczenko, Adam Musiuk - Białe drewniane cerkwie prawosławne województwa podlaskiego: architektura i symbolika teologiczna koloru białego
- Karol Czajka-Giełdon, Krystyna Kirschke - Organy piszczałkowe auli Technische Hochschule Breslau (Politechniki Wrocławskiej)
- Artur Zaguła, Miłosz Gortyński - Forma Otwarta Oskara Hansena w kontekście koncepcji społeczeństwa otwartego według Karla Poppera i realia architektoniczne w Polsce przed rokiem 1989
- Blanka Melania Ciężka - Od ogrodu rezydencjonalnego do śródmiejskiego skweru: przekształcenia przestrzeni Ogrodu Saskiego w Warszawie
- Aneta Biała - Zieleń jako czynnik kształtujący planowanie na przykładzie wybranej części miasta Montreal
- Tomasz Omieciński - Problematyka odautorskiego opisu wyglądu dzieła architektonicznego
- Marcelina Terelak - Dynamika zapotrzebowania na przestrzeń w sytuacjach kryzysowych: strategie na przykładzie Wrocławia
- Maciej Pilny - Dogęszczanie urbanistyczne w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przykład śródmieścia Wrocławia w latach 2010–2024
- Przemysław Andrzej Stobiecki - Ruchomy pionowy system fotowoltaiczny
- Magdalena Muszyńska-Łanowy, Magdalena Baborska-Narożny - Elewacje budynków przemysłowych jako wyraz zmian w estetyce fotowoltaiki zintegrowanej z budynkiem (BIPV)
- Piotr Springer, Agata Gawlak - Korelacje i analizy statystyczne w ocenie preferencji użytkowników w projektowaniu partycypacyjnym obiektów ochrony zdrowia
Artykuły
Aleksander Piwek, Michał Kwasek - Dzieje krypty w skrzydle wschodnim klasztoru pocysterskiego w Krzeszowie
doi:10.37190/arc250401
W artykule przedstawiono wyniki badań architektonicznych dotyczących rozpoznanych podziemi krzeszowskiego zespołu zakonnego. Przedmiotem badań jest krypta znajdująca się w północnej części skrzydła wschodniego należącego do dawnego cysterskiego założenia klasztornego, który dotąd nie został dostatecznie rozpoznany. Krypta ta ma spośród wszystkich największe znaczenie dla poznania historii budowy klasztoru.
Na podstawie znajdujących się w niej śladów ustalono kilka etapów i faz obejmujących okres między XIV a XXI w. Pierwszy etap odnosi się do czasu, kiedy w miejscu krypty wzniesiono na poziomie parteru pomieszczenia, które mogły być średniowiecznymi kapitularzem oraz zakrystią. W czasie budowy nowego kościoła wymurowano część wschodnią zachowanej dotąd krypty z okrągłą klatką schodową (ok. 1730 r.). W ciągu kilku następnych lat wprowadzano w niej zmiany budowlane, funkcjonalne i komunikacyjne.
Ostatnia z nich (ok. 1738 r.) łączyła się z powstaniem zachodniej części obecnej krypty i powiązaniem jej z kryptą transeptową. Jej budowa była konieczna, aby stworzyć w podziemiach jeden zespół dostępny z zewnątrz.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Franciszek Hackemer - Problematyka katastrof budowlanych kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu w świetle badań architektonicznych
doi:10.37190/arc250402
Tematem artykułu są nietypowe rozwiązania gotyckiego systemu konstrukcji zastosowane w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu i ich potencjalny wpływ na katastrofy, jakie miały miejsce w jego historii. Analiza konstrukcji świątyni pozwala na zidentyfikowanie elementów, które mogły przyczynić się do destabilizacji budowli w przeszłości.
Badania architektoniczne przeprowadzone na obiekcie ujawniły szereg cech konstrukcyjnych odbiegających od typowych rozwiązań gotyckich. Artykuł przedstawia wyniki tych badań w kontekście historycznych katastrof budowlanych, które dotknęły świątynię, oraz analizuje możliwe przyczyny techniczne tych zdarzeń.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Hanna Golasz-Szołomicka, Aleksandra Wolniak - Średniowieczne sakrarium z Zamku Bolków?
doi:10.37190/arc250403
Celem autorek artykułu było przedstawienie wyników badań dotyczących pierwotnej funkcji i formy kamiennego baldachimu znajdującego się w lapidarium zamku Bolków. Badania te mają kluczowe znaczenie dla ustalenia, czy w średniowieczu na zamku istniała kaplica, na co wskazuje obecność licznych reliktów kamieniarskich o sakralnym charakterze.
W celu określenia pierwotnej funkcji i formy elementu przeprowadzono analizę porównawczą z innymi zachowanymi przykładami sakrariów i baldachimów z terenu Śląska i regionów ościennych. Badania pozwoliły na zaproponowanie rekonstrukcji oryginalnej formy obiektu oraz określenie jego prawdopodobnej funkcji liturgicznej.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Anna Tejszerska - Gotycki kościół pw. św. Wawrzyńca w Gnieźnie – międzywojenna rozbudowa według planów Lucjana Michałowskiego i współczesna kontynuacja realizacji projektu
doi:10.37190/arc250404
Artykuł poświęcony jest historii przekształceń gotyckiego kościoła pw. św. Wawrzyńca w Gnieźnie, ze szczególnym uwzględnieniem rozbudowy realizowanej w latach 30. XX w. według projektu architekta Lucjana Michałowskiego. Przedstawiono okoliczności powstania projektu oraz przebieg prac budowlanych, które zostały przerwane wybuchem II wojny światowej.
W artykule omówiono również współczesną kontynuację realizacji projektu, która pozwoliła na dokończenie zamierzeń architekta po kilkudziesięciu latach przerwy. Analiza zachowanej dokumentacji projektowej oraz badania in situ umożliwiły szczegółowe odtworzenie historii przekształceń świątyni.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Beata Makowska, Maciej Motak - Jakub Jan Spira – genealogia i dzieła z uwzględnieniem okresu 1939–1945
doi:10.37190/arc250405
W artykule omówiono genealogię i twórczość Jakuba Jana Spiry (1902–1979) ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1930–1945. Praca oparta została na dokumentacji historycznej i fotograficznej budynków, badaniach in situ, analizie dostępnych opracowań naukowych i innych źródeł (studia waloryzacji przestrzeni, karty ewidencyjne obiektów), a także na informacjach zamieszczonych w różnych publikacjach.
Przedstawiono życiorys architekta, jego wykształcenie oraz główne realizacje architektoniczne z okresu międzywojennego. Szczególną uwagę poświęcono losom architekta w czasie II wojny światowej oraz wpływowi tych wydarzeń na jego późniejszą twórczość.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Katarzyna Woszczenko, Adam Musiuk - Białe drewniane cerkwie prawosławne województwa podlaskiego: architektura i symbolika teologiczna koloru białego
doi:10.37190/arc250406
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących znaczenia symboliki teologicznej koloru białego w kontekście architektury cerkwi prawosławnych województwa podlaskiego. Analiza została przeprowadzona w oparciu o źródła rękopiśmienne, literaturę przedmiotu, komunikaty prywatne, materiały internetowe oraz inwentaryzację fotograficzną wybranych obiektów.
Badania pozwoliły na określenie znaczenia koloru białego w tradycji prawosławnej oraz jego związku z architekturą sakralną regionu podlaskiego. Przedstawiono również przegląd zachowanych białych drewnianych cerkwi oraz analizę ich cech architektonicznych.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Karol Czajka-Giełdon, Krystyna Kirschke - Organy piszczałkowe auli Technische Hochschule Breslau (Politechniki Wrocławskiej)
doi:10.37190/arc250407
W niniejszym tekście zarysowana została historia organów wybudowanych przez firmę Gebrüder Rieger w 1929 r. dla auli Technische Hochschule Breslau. Instrument ten stanowił istotną część oryginalnego wyposażenia budynku głównego uczelni technicznej we Wrocławiu.
Artykuł przedstawia okoliczności powstania instrumentu, jego specyfikację techniczną oraz losy w kolejnych dekadach. Omówiono również kontekst architektoniczny auli oraz znaczenie organów w życiu kulturalnym uczelni.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Artur Zaguła, Miłosz Gortyński - Forma Otwarta Oskara Hansena w kontekście koncepcji społeczeństwa otwartego według Karla Poppera i realia architektoniczne w Polsce przed rokiem 1989
doi:10.37190/arc250408
W artykule przedstawiono wzajemne relacje między koncepcjami teoretycznymi Formy Otwartej Oskara Hansena i społeczeństwa otwartego Karla Poppera. Ich analiza i porównanie mają zarówno służyć poszerzeniu wiedzy na temat teorii architektonicznych, jak i ukazać szerszy kontekst filozoficzny koncepcji Hansena.
Przedstawiono również realia realizacji projektów architektonicznych w Polsce przed 1989 rokiem oraz wpływ uwarunkowań politycznych na możliwość implementacji idei Formy Otwartej w praktyce projektowej.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Blanka Melania Ciężka - Od ogrodu rezydencjonalnego do śródmiejskiego skweru: przekształcenia przestrzeni Ogrodu Saskiego w Warszawie
doi:10.37190/arc250409
Duża część dzisiejszych europejskich parków śródmiejskich to dawne ogrody rezydencjonalne, włączane stopniowo w przestrzeń publiczną miast. Ogród Saski w Warszawie jest przykładem parku, który przeszedł transformację z założenia pałacowego na publiczną przestrzeń miejską.
Artykuł przedstawia kolejne etapy przekształceń Ogrodu Saskiego od XVIII wieku do czasów współczesnych, analizując zmiany w jego funkcji, kompozycji przestrzennej oraz relacji z otaczającą tkanką miejską. Omówiono również wpływ wydarzeń historycznych, szczególnie II wojny światowej, na obecny kształt tego założenia.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Aneta Biała - Zieleń jako czynnik kształtujący planowanie na przykładzie wybranej części miasta Montreal
doi:10.37190/arc250410
W dzisiejszym dynamicznym kontekście urbanistycznym, w którym miasta odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu jakości życia mieszkańców, istotną kwestią staje się rola zieleni jako determinanty przestrzeni publicznej. Autorka artykułu skoncentrowała się na analizie wpływu zieleni na kształtowanie urbanistyki miasta na przykładzie Montrealu, przy szczególnym uwzględnieniu góry Mount Royal jako kluczowego elementu wpływającego na planowanie przestrzenne i rozwój miasta.
Zbadała różnorodne aspekty tego zagadnienia, włączając w to zarówno historyczne i kulturowe konteksty, jak i współczesne strategie planistyczne związane z integracją zieleni w strukturę miejską. Analiza pokazuje, jak naturalne elementy krajobrazu mogą determinować rozwój przestrzenny miasta.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Tomasz Omieciński - Problematyka odautorskiego opisu wyglądu dzieła architektonicznego
doi:10.37190/arc250411
W artykule zwrócono uwagę na cechy odróżniające teksty naukowe od tekstów pisanych przez architektów. W badaniach natury interpretacyjnej posłużono się metodą logicznej argumentacji z użyciem analogii. Opisano przypadki, kiedy: architekt może nie rozumieć swojego dzieła; architekt może nie mieć niezbędnej wiedzy teoretycznej; architekt może świadomie używać argumentacji w sposób nieuczciwy.
Artykuł porusza kwestie związane z możliwością i wartością odautorskiej interpretacji dzieła architektonicznego oraz relacji między intencją twórcy a obiektywną analizą naukową. Przedstawiono również konsekwencje tych zjawisk dla praktyki badawczej i oceny architektury.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Marcelina Terelak - Dynamika zapotrzebowania na przestrzeń w sytuacjach kryzysowych: strategie na przykładzie Wrocławia
doi:10.37190/arc250412
W obliczu kryzysów migracyjnych miasta stają przed wyzwaniem organizacji schronienia dla ofiar katastrof naturalnych i uchodźców, co wymaga dynamicznych i elastycznych strategii zarówno w zakresie przestrzeni mieszkaniowej, jak i organizacji pomocy. Tematem artykułu jest architektura pomocowa, obejmująca rozwiązania przejściowe pomiędzy schronieniem natychmiastowym a stałym zakwaterowaniem.
Na przykładzie Wrocławia przedstawiono strategie radzenia sobie z nagłymi kryzysami humanitarnymi oraz analizę wykorzystania różnych typów przestrzeni miejskiej do celów pomocowych. Omówiono zarówno rozwiązania tymczasowe, jak i możliwości długoterminowego zagospodarowania.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Maciej Pilny - Dogęszczanie urbanistyczne w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przykład śródmieścia Wrocławia w latach 2010–2024
doi:10.37190/arc250413
Tło przeprowadzonych na potrzeby artykułu badań stanowi rosnąca w ostatnich latach aktywność deweloperów w centrach polskich miast. Wrocław został wybrany jako jedno z najszybciej rozwijających się miast w Polsce. Celem badania było zidentyfikowanie podejścia władz planistycznych do dogęszczania urbanistycznego w śródmieściu Wrocławia.
Analiza obejmuje miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone w latach 2010–2024 oraz ich wpływ na intensyfikację zabudowy w centrum miasta. Przedstawiono konsekwencje procesu dogęszczania dla struktury przestrzennej, jakości życia mieszkańców oraz dziedzictwa kulturowego.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Przemysław Andrzej Stobiecki - Ruchomy pionowy system fotowoltaiczny
doi:10.37190/arc250414
Celem autora artykułu było przedstawienie oryginalnego alternatywnego rozwiązania technicznego umożliwiającego multiplikację stanowisk odbioru energii słonecznej przetwarzanej przez panele fotowoltaiczne lub kolektory słoneczne, przy minimalnym zaangażowaniu powierzchni przeznaczonej na ten cel działki lub powierzchni dachowej.
Nowa propozycja pozwala na wykorzystanie i ułożenie paneli gromadzących energię słoneczną równocześnie w sposób estetyczny i optymalny poprzez wykorzystanie konstrukcji ruchomych paneli umieszczanych według potrzeb. System pionowy umożliwia znaczną oszczędność przestrzeni przy zachowaniu wysokiej efektywności energetycznej.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Magdalena Muszyńska-Łanowy, Magdalena Baborska-Narożny - Elewacje budynków przemysłowych jako wyraz zmian w estetyce fotowoltaiki zintegrowanej z budynkiem (BIPV)
doi:10.37190/arc250415
Tematem artykułu jest ewolucja estetyki nieprzezroczystych systemów fotowoltaicznych zintegrowanych z budynkiem (BIPV) w architekturze przemysłowej. Fotowoltaika, jako kluczowy element transformacji energetycznej budynków, zyskuje na znaczeniu – szczególnie dzięki możliwości integracji z elewacjami. Rozwiązania BIPV nadal pozostają jednak niszowe, głównie z powodu wysokich kosztów, złożoności technicznej oraz ograniczonej świadomości wśród projektantów.
Celem badania było ukazanie, w jaki sposób ewolucja technologiczna nieprzezroczystych modułów fotowoltaicznych wpłynęła na zmiany w estetyce elewacji przemysłowych. Przedstawiono przegląd współczesnych realizacji oraz tendencji rozwojowych w zakresie integracji fotowoltaiki z architekturą.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł
Piotr Springer, Agata Gawlak - Korelacje i analizy statystyczne w ocenie preferencji użytkowników w projektowaniu partycypacyjnym obiektów ochrony zdrowia
doi:10.37190/arc250416
W artykule zaprezentowano przykłady wykorzystania metod statystycznych w badaniach deklaracji woli partycypacji użytkowników obiektów ochrony zdrowia w projektowaniu tych obiektów oraz relację oczekiwań użytkowników do oceny zastanej przestrzeni zbudowanej szpitali.
Omówione zostały wybrane metody pozwalające na ocenę korelacji pomiędzy istotnymi czynnikami socjodemograficznymi a preferencjami użytkowników dotyczącymi organizacji przestrzeni szpitalnej. Przedstawiono również praktyczne zastosowanie analizy statystycznej w procesie projektowania partycypacyjnego.
Słowa kluczowe:
Pobierz artykuł